پای صحبت فعالان صنفی کارگران خباز؛
حقوقِ ما نصف هزینه‌های زندگی را تامین نمی‌کند/ تنها ۷۶ هزار تومان دستمزد در قبال تولید نانِ مردم!
کارگران نانوایی‌های سراسر کشور نسبت به وضعیت دستمزد خود اعتراض دارند و دریافتی خود را ناعادلانه می‌دانند. این کارگران در برخی از مناطق کشور حتی از دستمزد ثابت روزانه محروم هستند و در قبال تعداد فروش نان، دستمزد می‌گیرند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نرخ تورم لحظه به لحظه در حال افزایش است و مخارج زندگی ایرانیان بیشتر می‌شود. کارگران خبازی‌های کشور نسبت به نحوه افزایش حقوق خود شاکی هستند و این روند را غیرقانونی می‌دانند. آنها معتقدند افزایش حقوق کارگران براساس افزایش قیمت نان معنا و مفهومی ندارد و در صورت گران شدن قیمت نان، بازهم خود کارگران آسیب می‌بینند.
مشکل کارگران اجرا نشدن قانون کار است
عبدالله بلواسی (فعال صنفی کارگران خباز مریوان و سروآباد) می‌گوید: وضعیت کارگران خباز از زمان تصویب قانون کار در سال ۶۸ بد بوده است. قانون کار ایران مشکلی ندارد و یکی از بهترین قوانین کار در خاورمیانه و آسیا به جز کشورهای کره‌جنوبی و ژاپن است اما قانون مکتوب دردی از کارگران دوا نمی‌کند. مشکل کارگران اجرا نشدنِ بندهای قانون کار است. کارگران خباز مانند سایر کارگران، بر اساس ماده ۴۱ قانون کار، مشمول اصول دستمزدی می‌شوند. بنابراین دستمزد کارگران خباز باید بر اساس تورم اعلام شده اول هر سال، تعیین شود.
وی ادامه داد: بر خلاف قانون، افزایش دستمزد کارگران خباز منوط به افزایش قیمت نان است. دولت هیچ کنترلی روی قیمت‌ها در بازار ندارد و تنها روی مهار قیمت نان مانور می‌دهد. افزایش قیمت نان البته به ضرر کارگران است و ما خواهان افزایش دستمزد با گران شدن قیمت نان نیستیم. اما از آنجا که قیمت نان دو یا سه سال ثابت مانده است، دستمزد کارگر نیز همان دستمزد ۲ یا ۳ سال گذشته است!
عضو هیئت مدیره انجمن صنفی کارگران خباز مریوان و سروآباد ادامه داد: تورم بسیار زیاد است. قیمت برخی از اقلام مصرفی خانوارها ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر شده است. هنگامی که نان گران می‌شود و انجمن صنفی کارگران خباز وارد مذاکرات مزدی می‌شود، ترکیب جلسه افزایش دستمزد ۲ به ۱ است یعنی اینکه نماینده دولت از اداره کار و نماینده کارفرما در مقابل ما کارگران قرار دارند. یکی از کارفرماها، خود دولت است و دست دولت هم در جیب ما کارگران است.
وی درباره افزایش دستمزد حقوق کارگران خباز گفت: دستمزد کارگران خباز کردستان برای آخرین بار در شهریور یا مهر ماه ۹۸، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافت. امسال دستمزد کارگران افزایش نیافت اما نرخ کالاهای اساسی مثل روغن‌نباتی چندین برابر شد. قیمت روغن نباتی تا دو ماه پیش حدود ۴۵ هزار تومان بود ولی در حال حاضر ۱۴۰ هزار تومان است. با این شرایط اگر من بخواهم برای خانواده‌ام میوه بخرم، سال گذشته روزی ۱۰ هزار تومان هزینه می‌کردم ولی در حال حاضر باید روزی ۴۰ هزار تومان هزینه کنم.
بلواسی درخصوص سبد مصرفی خانواده‌های کارگران خباز هم توضیح داد: سبد مصرفی کارگران خباز روز به روز کوچک‌تر می‌شود. بسیاری از کارگران خباز مریوانی، در یک سال گذشته گوشت قرمز یا سفید نخورده‌اند. من کارگرانی را می‌شناسم پای مرغ به کودکان خود می‌دهند. فیلمی از یکی از مسئولان منتشر شد که می‌گفت؛ به جای سه وعده در روز یک وعده نان بخورید. آیا منِ کارگر می‌توانم یک وعده در روز نان بخورم؟!
وی در ادامه توضیح داد: ۷۰ درصد از کارگران خباز مریوانی روزانه ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان دستمزد می‌گیرند. دستمزد کارگران کمتر از دستمزد مصوب وزارت کار است. اگر قرار باشد سطح معیشت کارگران حفظ شود، دستمزد نباید سالیانه تغییر کند بلکه باید به صورت هفته‌ای تغییر کند به دلیل اینکه قیمت اجناس هر روز تغییر می‌کند و چندین برابر می‌شود. بسیاری از کارگران خباز نمی‌توانند پوشاک یا خوراک خانواده‌هایشان را فراهم کنند.
کارفرما حق کارگران را ضایع می‌کند
رمضانعلی نوروزی (عضو کانون انجمن‌های صنفی کارگران خباز کشور و فعال صنفی کارگران خباز استان مرکزی) نیز درباره وضعیت معیشتی کاگران خباز گفت: وضعیت معیشتی کارگران خبازی‌های اراک بد است. قیمت نان در دو ماه گذشته به بهانه‌ی افزایش دستمزد کارگران خبازی‌ها چند درصد گران شد ولی کارفرماها دستمزد کارگران را افزایش ندادند. کارگری که خمیر را پهن می‌کند، روزی ۷۰ هزار تومان دستمزد می‌گیرد ولی او چگونه می‌تواند با دستمزد روزانه ۷۰ هزارتومانی، اجاره مسکن و هزینه روزانه زندگی خانواده‌اش را مدیریت کند؟
نوروزی افزود: اگر یک نانوایی روزانه ۸ کیسه آرد، نان بپزد، سود خالص این کارگاه در پایان ماه ۸ تا ۱۰ میلیون تومان است. کارفرما ریالی از این سود را به کارگر نمی‌دهد. ما فعالان صنفی دغدغه دستمزدی کارگران خباز را داریم و با کارفرمایان چالش داریم. قانون از کارگران خبازی‌ها حمایت نمی‌کند و حداقل‌ها را هم به کارگران نمی‌دهد. مطابق همین قانون؛ ماهیت کار کارگران خباز «سخت» است با این حال آنها در روز ۱۲ ساعت کار می‌کنند.
وی در ادامه درباره مطالبات کارگران خبازی‌ها گفت: دستمزد و مزایای کارگران خبازی‌ها با حداقل حقوق بسیار فاصله دارد. مسئولان در پاسخ به مطالبات ما می‌گویند که دستمزد شما را دولت تعیین کرده است. دولت بر اساس چه نرخ تورمی دستمزد و مزایای ما را تعیین کرده است؟ مطالبات ما همیشه بی‌جواب می‌ماند. ما کارگران خباز سردرگم هستیم و نمی‌دانیم اعتراض خود را به کجا ببریم. اداره کار به عنوان متولی امور کار و کارگران نیز اهمیتی به کارگران خباز نمی‌دهد.
عضو کانون انجمن‌های صنفی کارگران خباز کشور توضیح داد: ما در روز ۱۲ ساعت کار می‌کنیم ولی دستمزد ما بر مبنای ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه کار در روز است حال آنکه دستمزد کارگان خبازی‌ها باید روزانه حداقل ۲۰۰ هزار تومان باشد.
کارگران خباز با خطر بیکار شدن به دلیل صنعتی شدن کارگاه‌های نانوایی نیز روبرو هستند. نوروزی درباره تعداد کارگران بیکار شده به دلیل صنعتی شدن نانوایی‌ها گفت: تقریبا ۳۰ درصد از کارگران اراکی به دلیل صنعتی شدن نانوایی‌ها بیکار شده‌اند. کارگان بیکار هم مجبور هستند به کارهایی مثل کشاورزی روی بیاورند. برخی از کارفرماها دستگاه‌های ۵ کاره دارند و تنها نیاز به یک کارگر دارند تا آرد را درون دستگاه بریزد و نان را دستگاه بگیرد و به دست مشتری بدهد. این یعنی تعداد کارگران از ۴ نفر به ۱ نفر به رسیده است. کارگاه نانوایی که در گذشته با ۴ کارگر فعالیت می‌کرد، در حال حاضر با یک کارگر فعال است.
وضعیت کارگران خبازی‌ها نامناسب است
غلامرضا دامرودی (رئیس انجمن صنفی کارگران خباز سبزوار) نیز درباره وضعیت معیشتی کارگران خباز در این شهر گفت: وضعیت کارگران خباز سبزواری، بسیار نامناسب است؛ به همین دلیل تعداد کارگران خباز بسیار کم شده و برخی از کارگاه‌ها خواهان نیروی کار هستند چراکه کارگران خبازی‌ها به دلیل پایین بودن دستمزد به مشاغل دیگر روی آورده‌اند. اما کارگرانی مثل من که چند سال سابقه کار داریم از روی ناچاری مجبور هستیم به کار خود ادامه دهیم.
وی با تاکید بر اینکه کارگران خبازی‌ها کارگر فنی هستند، توضیح داد: یک کار روزمزد ساختمانی روزانه کمتر از ۸ ساعت کار می‌کند و در پایان کار ۱۵۰ هزار تومان دستمزد می‌گیرد. اما کارگران خبازی‌ها گرچه مهارت دارند و شغل‌شان فنی است، دستمزد ثابت روزانه‌ای ندارند و دریافتی آنها بستگی به تعداد فروش نان دارد مثلا اگر یک کارگر نانوایی روزانه ۲۰۰۰ عدد نان به دست مشتری بدهد، ۷۶ هزار تومان دستمزد می‌گیرد. من؛ کارگر نان‌گیر هستم و بابت هر عدد نان، ۳۸ تومان دستمزد می‌گیرم.
رئیس انجمن صنفی کارگران خباز سبزوار افزود: ما از اول سال جاری شامل سختی کار شدیم ولی این سختی کار تنها برای شاطر و نان‌گیر است و خمیرگیر تحت پوشش سختی‌کار نیست و پیگیری‌های ما در این‌باره هنوز به جایی نرسیده است.
نان در سفره‌ی همه‌ی ایرانی‌ها وجود دارد و باید کیفیت داشته باشد، وقتی دستمزد کارگران کم باشد، انگیزه کار کردن هم کم می‌شود. انگیزه کارگران که کم باشد، چگونه نانِ با کیفیت به مردم بدهند؟، دامرودی با انتقاد از وضعیت کاری کارگران نانوایی‌ها گفت: یک کارگر نانوایی روزانه ۱۲ ساعت کار می‌کند؛ دستمزد روزانه ۷۶ هزار تومانی واقعاً ناعادلانه است و کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد. چگونه می‌توانم قسط بانک، اجاره‌خانه و مخارج زندگی را تامین کنم؟ ما پیگیر مطالبات خود هستیم اما فایده‌ای ندارد. ما کارگران خواهان افزایش حقوق هستیم ولی خواهان گران شدن قیمت نان نیستیم. اگر قیمت نان گران شود، بازهم قشر کارگر آسیب می‌بیند. دولت باید با پرداخت یارانه از نانوایی‌ها حمایت کند.
کارگران خباز در تمام استان‌ها، بدون استثنا از دستمزد دریافتی خود انتقاد دارند و دریافتی خود را در قیاس با نرخ تورم و هزینه‌های زندگی و همچنین در مقایسه با کارگران دیگر صنوف، ناعادلانه می‌دانند؛ آنها می‌گویند "ما نیز کارگریم و دستمزدمان باید سالیانه براساس نرخ تورم و سبد معیشت خانوار، افزایش یابد" گرچه افزایش سالیانه دستمزد، مطالبه اصلی کارگران نانوایی‌هاست ولی تثبیت قیمت نان را یکی از پیش‌شرط‌های آسودگی معیشتی می‌دانند و قاطعانه می‌گویند "با افزایش قیمت نان به بهانه‌ی افزایش دستمزد کارگران مخالف هستیم."
گزارش: علی خسروجردی
