بیکاری هزاران کارگر در سایه ورشکستگی مطلقِ تالارهای پذیرایی/۱۶۰ میلیون تسهیلات برای زیانِ ۲ میلیاردی!

به گزارش خبرنگار ایلنا، ظهور کرونا در اواخر سال ۲۰۱۹، سالی که در آن شاهد رشد آهسته اقتصادهای در حال توسعه و از نفس افتادن اقتصاد جهانی بودیم، پیام‌آور دوران طولانی رکود در سال ۲۰۲۰ و پس از آن است. همه‌گیری کرونا در تمام کشورهای جهان، صفی بلند از بیکاران را به راه انداخت؛ بیکارانی که تا پیش از این پاندمی تصور نمی‌کردند روزی بحرانی عمیق‌تر از کند شدن آهنگ رشد اقتصاد جهانی به وجود آید. امروز کرونا، مشت آهنین خود را به پاشنه درِ کسب و کارها کوبیده است. تقریبا همه به این نتیجه رسیده‌ایم که شرایط برخی کسب و کارها که تا پیش از شیوع کرونا اقدام به استخدام تعداد زیادی کارگر کرده بودند، به گذشته بازنمی‌گردد و صاحبان آنها از این پس ناچار به دست به عصا راه رفتن، هستند. همین امر کاهش سطح اشتغال، از میان رفتن ثبات شغلی و کاهش سطح مشارکت اقتصادی را موجب شده است و رشد اقتصادی کشور را در مسیر نزولی نگه می‌دارد؛ درحالیکه اقتصاد ایران باتوجه به شرایطی که در حوزه بین‌الملل دارد، برای حفظ ثبات در بازار کار و جلوگیری از سقوط غیرقابل بازگشت کسب و کارها، به ویژه در حوزه خدمات، به رشد مثبت نیاز دارد؛ رشد مثبت پس از ۲ سال رشد منفی، نه تنها یک نیاز مبرم، بلکه یک الزام برای جلوگیری از کوچک شدن بیش از اندازه اقتصاد است.

شاغلان خدماتی در صدر بیکاران

اقتصاد ایران دو سال است که رشد منفی را تجربه می‌کند؛ در صورتی که امسال هم رشد منفی برای سومین سال متوالی تکرار شود، اقتصاد کشورمان ۱۷ درصد از سال گذشته کوچک‌تر می‌شود. تکرار رشد منفی در شرایطی که بخش خدمات به شدت از کرونا متاثر شده است، برای نیروی کار هزینه‌زاست و مدت خروج آنها از بازار کار را افزایش می‌‌دهد. در همین حال، شاغلان بخش خدمات بیشترین آسیب را از ضربات کرونا به اقتصاد متحمل شده‌اند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تحلیل آثار کرونا بر افزایش تعداد متقاضیان بیمه بیکاری، گزارشی منتشر کرده است که بر مبنای آن، از بین ۸۷۱ هزار ۴۸۹ نفری که از اسفندماه سال گذشته تا ۱۴ مرداد سال جاری برای دریافت مقرری بیکاری ثبت‌نام کرده‌اند، ۶۱.۳ درصد در بخش خدمات مشغول به فعالیت بوده‌اند. 

در تحلیل تاثیرات کرونا بر بازار کار و برهم ریختن شاکله کسب و کارها، باید سهم بالای بخش خدمات را در نظر داشته باشیم. باتوجه به اینکه در بهار سال جاری نسبت به بهار سال گذشته، شاهد کاهش ۳.۷ درصدی نرخ مشارکت اقتصادی کل کشور و کاهش ۲.۹ درصدی نسبت اشتغال در مقایسه با فصل مشابه در سال قبل بودیم، حدود ۲ میلیون نفر از بازار کار خارج شده‌اند که برابر بررسی‌های وزارت رفاه بیش از ۱ میلیون و ۲۰ هزار نفر آنها را زنان و ۹۷۰ هزار نفر را مردان تشکیل می‌دهند. همچنین برابر بررسی‌های موسسه عالی پژوهش‌های تامین اجتماعی، حجم ساعت کار انجام شده در طول یک هفته توسط جمعیت شاغل در بهار ۹۹ نسبت به بهار ۹۸، بیش از ۱۹۵ میلیون نفر/ساعت کاهش یافته و از ۱ میلیارد و ۱۲۱ میلیون نفر/ساعت به ۹۲۶ میلیون نفر/ساعت رسیده است.

حمایت تسهیلاتی دولت از آسیب‌دیدگان

باتوجه به اینکه میزان کاهش مشارکت اقتصادی، افزایش نرخ بیکاری و کاهش ساعت کار در دوران پیش از حضور سنگین کرونا، در کشور بی‌سابقه یا حداقل بسیار کم سابقه است، به نظر می‌رسد که تنها راه حمایت از مشاغل از دست رفته، حمایت پایدار از کسب و کارهایی باشد که به ویژه از برقراری محدودیت‌های اجتماعی آسیب دیده‌اند؛ البته دولت منابعی را برای این کار در نظر گرفت و بر اساس اعلام بانک مرکزی، ۸۰ درصد واحدهای متقاضی تسهیلات، تعیین تکلیف شده‌اند. بر این اساس از مجموع ۵۳۴ هزار و ۲۹۸ واحد معرفی شده به بانک‌های عامل، ۲۷۸ هزار و ۲۴۵ واحد مبلغ ۵.۶ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند و ۱۶۶ هزار و ۸۳۹ واحد به دلایلی که اعلام نشده است، از دریافت تسهیلات انصراف داده‌‌اند. 

با این همه یکی از کسب و کارهایی که بیشترین ضربه را از محدودیت‌های اجتماعی ناشی از کرونا متحمل شده و هزاران بیکار را به ادارات کار و تامین اجتماعی معرفی کرده، از دریافت این تسهیلات محروم مانده است. نام این کسب و کار حتی در میان رسته‌هایی که باید از تسهیلات در نظر گرفته شده برای آسیب‌دیدگان بهره‌مند شوند هم دیده نمی‌شود؛ آنهم به یک دلیل مشخص؛ به گفته خسرو ابراهیمی‌نیا (رئیس اتحادیه تالارهای پذیرایی تهران) تالارها به دلیل تعطیلی از اسفند ماه و خسارت میلیاردی، توان پرداخت اقساط این تسهیلات را نداشتند.

بیکاری ۱۰ هزار کارگرِ تالارهای تهران

رئیس اتحادیه تالارهای پذیرایی تهران به ایلنا، گفت: «تعداد تالارهایی که از فضای اجاره‌ای استفاده می‌کنند، کم نیستند. تقریبا همه آنها به صورت کامل ورشکسته شده‌اند و توان پرداخت دستمزد و هزینه‌های بیمه پرسنل خود را ندارند؛ ضمن اینکه میزان این تسهیلات نسبت به بدهی میلیاردی صاحبان این صنف، عددی محسوب نمی‌شود. اگر هر تالار به طور متوسط ۱۰ کارگر داشته باشد و از بابت هر یک از آنها ۱۶ میلیون تومان تسهیلات دریافت کنیم، کل تسهیلات به ۱۶۰ میلیون تومان می‌رسد که این در برابر حداقل ۱ تا ۲ میلیارد تومان زیانی که متحمل شدیم، مبلغی محسوب نمی‌شود.» 

ابراهیمی‌نیا با اشاره به گلایه‌‌ تالارداران از ۹ ماه تعطیلی محل کسب و کارشان، ادامه داد: «این تعطیلی طولانی موجب شده میلیارد تومان معوقات کارگری و بانکی بر دست تالارها بماند و هزاران شاغل این صنف در صف دریافت بیمه بیکاری قرار گیرند. همین حالا در تهران نزدیک به هزار واحد صنفی تعطیل شده‌اند که هر واحد ۱۰ تا ۱۲ کارگر داشت؛ یعنی رقمی نزدیک به ۱۰ هزار کارگر تنها در تهران شغل خود را از دست داده‌اند. باید راهی اندیشید که این کارگران به سر کار برگردند و فعالیت‌ تالارها با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و اعمال تمام دستورالعمل‌های بهداشتی از سر گرفته شود؛ چراکه نجات این صنف نه در پرداخت تسهیلات ۱۶۰ میلیون تومانی که در بازگشایی آن است. باید توجه داشت که زیان اقتصادی تالارها از تسهیلات حمایتی و بیمه بیکاری گذاشته است. آثار ورشکستگی فعالان این صنف، به پوسته سخت خود رسیده است و دولت باید برای این موضوع  فکری داشته باشد. تالارها باید کار کنند تا صاحبان آنها بتوانند معوقات مزدی کارگران و بدهی معوق خود به بانک‌ها و  اشخاص و شرکت‌ها را بپردازند.» 

 ۹ ماه انتظار برای بازگشایی مجدد

اینگونه که رئیس اتحادیه تالارهای پذیرایی تهران می‌گوید، صاحبان تالارها از زمان اجرای محدودیت‌های اجتماعی منتظر دستورالعمل ستاد ملی مقابله با کرونا برای بازگشایی مجدد بودند؛ اما چنین دستورالعملی به دست آنها نرسید: «تالارها حدود ۹ منتظر بازگشایی مجدد هستند تا از فرصت اعیاد مذهبی که موجب رونق در برگزاری جشن‌ها می‌شود، برای درآمدزایی استفاده کنند؛ اما با وجود اینکه رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، پاساژها و مراکز خرید و مراکز تفریحی و مذهبی با رعایت دستورالعمل یا در برخی موارد بدون رعایت آنها، فعالیت‌های خود را از سر گرفتند، ستاد ملی مقابله با کرونا به تالارها اجازه فعالیت نمی‌دهد. پرسش این است که آیا فعالیت‌های مراکز دیگر امکان شیوع کرونا را فراهم نمی‌کند و تنها تالارها مشکل ایجاد می‌کنند؟! اگر تالارها مشکل‌زا هستند چرا با وجود تعطیلی آنها، شاهد افزایش تعداد مبتلایان و فوتی‌ها هستیم؟» 

ظرفیت تالارها برای برگزاری مراسم 

ابراهیمی‌نیا با اشاره به تدارکاتی که تالارها می‌توانند برای مقابله به شیوع کرونا، در زمان ازسرگیری فعالیت‌هایشان ترتیب دهند، گفت: «اگر تالاری ۳۰۰ نفر ظرفیت دارد، می‌تواند با ۵۰ تا ۱۰۰ میهمان مراسم‌‌ها را از سر بگیرد. تالارها، می‌توانند به صورت کامل بر تعداد میهمان‌هایی که وارد می‌شوند، نظارت کنند. آنها می‌توانند پیش از برگزاری مراسم تمام سالن و تجهیزات را ضدعفونی کنند و وضعیت سلامتی هر یک از میهمان‌ها را پیش از ورود به تالار، با تب‌سنج بررسی کنند و جلوی ورود افراد مشکوک را بگیرند. ضمن اینکه تمام میهمان‌ها تنها با داشتن ماسک و با رعایت دقیق فاصله‌گذاری‌ها، امکان حضور در محیط تالار را خواهند داشت. در همین حال، پرسنل تالار بر رفتار آنها و رعایت کامل دستورالعمل‌ها نظارت می‌کنند. پس از خروج میهمان‌ها هم تالار و تمام تجهیزات آن مجدد ضدعفونی می‌شوند. باید توجه داشت که تالارها چند سرویس بهداشتی را مخصوص آقایان و چند سرویس بهداشتی مختص خانم‌‌ها دارند؛ این امر تالارها را به عنوان مراکز مجاز و دارای پروانه فعالیت، از خانه‌ها و پارکینگ‌های غیرمجاز، که از فرصت تعطیلی تالارها برای درآمدزایی استفاده کرده‌اند، متمایز می‌کند.» 

رئیس اتحادیه تالارهای پذیرایی تهران، معتقد است که آن دسته از تالارداران که محل فعالیت خود را اجاره نکرده‌اند و هنوز به صورت مطلق ورشکسته نشده‌اند، در صورت بازگشایی مجدد، امکان از سرگیری فعالیت‌های خود را دارند؛ اما به گفته وی آن دسته که به دلیل هزینه‌های بالای اجاره مکان، و تعطیلی مستمر، به صورت مطلق ورشکسته شده‌اند، دیگر امکان از سرگیری فعالیت‌ها‌ را ندارند. بررسی ایلنا، نشان می‌دهد که تعطیلی مستمر تالارها در تهران و تعطیلی‌های مقطعی و دائمی آنها در سایر استان‌‌ها، بیکاری عظیمی را برجای گذاشته است. هزاران واحد صنفی در سراسر کشور در این حوزه فعالیت می‌کردند و برای صدها هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد کرده بودند. این صنف، در کنار بخش مراکز توریستی و اقامتی، کمتر از رکود اقتصادی پیش از کرونا، تاثیر پذیرفته بودند؛ اما کرونا به شدت به تالارها ضربه زد و برای چند ماه مراکز توریستی و اقامتی را به تعطیلی کشاند. رکودی که امروز به جانِ بخش خدمات افتاده است، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را خود دارد؛ اما آثار مخرب کرونا در حوزه سلامت عمومی، جلوی دید آنها را گرفته است. 

گزارش: پیام عابدی