ایلنا گزارش می‌دهد؛
برای جبران خسارت کرونا چه کسانی پای کار ایستاده‌اند؟/ از حمایت‌های بزرگ کرونایی تا کمک‌های موقتی
برخی انتقاد می‌کنند که در ایران کمک‌های حمایتی به آسیب‌دیدگان از کرونا در مقایسه با دیگر کشور‌ها بسیار ناچیز است. شاید در کنار هم قرار دادن ارقام اعطایی در ایران و دیگر کشور‌ها این را ثابت کند، اما در کنار آن باید پرسید که اگر همه بار کرونا به دوش دولت بیفتد و نهاد‌های عمومی نقش‌آفرینی کمی داشته باشند، آیا می‌توان بیش از این انتظار حمایت داشت؟
به گزارش خبرنگار ایلنا، در چند ماهی که از شیوع کرونا در جهان می‌گذرد اخبار کمک‌های دولتی به شهروندان کشور‌های مختلف برجسته شده است. این کمک‌ها از هنگ‌کنگ و ژاپن گرفته تا آمریکا و کشور‌های اروپایی وجود داشته و از رقمی بین ۳۰۰ دلار تا بیش از ۱۰۰۰ دلار متغیر بوده است. در ایران نیز بسته‌های مختلف حمایتی تدوین و اعطا شده است، اما حمایت از شهروندان در بحبوحه کرونا خالی از اما و اگر نبوده است. از میزان و نوع کمک گرفته تا سازمان یا نهاد کمک کننده، همگی مورد بحث قرار گرفته‌اند و انبوهی از تحلیل‌ها و اخبار درباره حمایت‌های کرونایی در رسانه‌ها منتشر شده است.
همه چیز درباره حمایت‌های کرونایی
برخی سازمان‌ها و نهاد‌ها و همینطور مسئولان و کارشناسان روی خوشی به این نشان نمی‌دهند که از تعبیر «کمک‌های دولتی» برای حمایت‌های صورت گرفته به منظور جبران خسارت کرونا استفاده شود. آنها می‌گویند همه پای کار هستند و دارند کمک می‌کنند و برخی از اخبار و گزارش‌ها هم همین را نشان می‌دهد.
هادی حق‌شناس (کارشناس مسائل اقتصادی) در گفتگو با ایلنا، بر اعطای کمک‌هایی از سوی نهاد‌های عمومی صحه می‌گذارد و می‌گوید: ستاد اجرایی و بنیاد مستضعفان کمک‌هایی کرده و طرح‌هایی هم دارند. در ماه رمضان قرار است این نهاد‌ها حمایت‌های بیشتری از افراد مستحق داشته باشند.
از میان کمک‌های حمایتی برای جبران خسارت کرونا آنچه بیش از همه برجسته شده وام یک میلیونی به یارانه‌بگیران است. این وام که ابتدا قرار بود سود ۱۲ درصدی داشته باشد، بسیار مورد انتقاد قرار گرفت و در نهایت دولت سود را تقبل و وام را قرض‌الحسنه اعلام کرد. جز این، دولت از خیلی قبل‌تر و در اسفند سال گذشته اقدام به واریز بسته‌های حمایتی ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومانی برای نیم دهک پایین جامعه کرد؛ بسته‌هایی که بلاعوض هستند و اعطای آن هنوز ادامه دارد. به این کمک‌ها باید وام‌های ویژه کسب و کار را هم درنظر گرفت. بنا بر اعلام مسئولان دولتی این وام‌ها به آسیب‌دیدگان از شیوع کرونا در ۱۰ رسته شغلی اعطا می‌شود.
سعید زرندی (معاون وزیر صمت) اخیرا عنوان کرده است: فرایند ارائه تسهیلات ۱۲ میلیون تومانی به ازای هر کارگر برای کارفرمایان در اردیبهشت آغاز می‌شود و دولت تاکید دارد تا پیش از خرداد، این کار انجام شود.
این کمک‌های کمابیش مستقیم که دولت باید ساز‌و‌کار تامین منابع آنها را فراهم آورد در کنار برخی معافیت‌های ازجمله معافیت‌های مالیاتی و بیمه‌ای، هزینه هنگفتی بر دوش دولت گذاشته است.
سوم اردیبهشت سیدمرتضی بختیاری (رئیس کمیته امداد امام) از کمک ۱۰۰ میلیارد تومانی این نهاد به مددجویان و نیازمندان برای پیشگیری از کرونا خبر داد.
۳۱ فروردین هم منابع خبری از کمک‌های چند ۱۰ میلیارد تومانی بنیاد مستضعفان به آسیب‌دیدگان کرونا خبر دادند. این درحالی است که دولت فقط در یک فقره یعنی وام یک میلیونی یارانه‌بگیران در صورت پرداخت به ۱۷ میلیون نفر، باید ۱۷ هزار میلیارد پول به شهروندان اعطا کند.
در مجموع باید گفت کمک‌های دولتی کفاف نمی‌دهد. بر این اساس باید نهاد‌های عمومی وارد میدان شوند، همانطور که باید از مشارکت خیران بهره برد. دولت باید وظیفه سازمان‌دهی کمک‌ها را برعهده بگیرد، چراکه منابع آن برای جبران خسارت‌ها کافی نیست
با وجود این کمک‌ها، آنچه در برخی رسانه‌ها برجسته می‌شود این است که کمک‌های حمایتی به آسیب‌دیدگان کرونا در ایران ناچیز است. شاید اگر ارقام را به دلار برگردانیم یا حتی کمک‌ها را با حجم آسیب مقایسه کنیم، حرف درستی زده می‌شود. اینجاست که بیش از این لزوم پای کار آمدن دیگرانی غیردولت مطرح می‌شود.
عبور از بحران؛ کمک نهاد‌های عمومی و خیران
در ایران در کنار نهاد‌های دولتی نهاد‌های عمومی هم هستند که بودجه و درآمد داشته و البته وظایف مشخصی هم دارند. این روز‌ها زیاد در این بار شنیده‌ایم که در آمریکا یا فلان کشور اروپایی صف دریافت کمک‌های حمایتی تشکیل شده است. شاید چندان در این موضوع ریز نشده باشیم که منابع این کمک‌ها کجاست؟ بررسی ساختار‌های این جوامع نشان می‌دهد که در کنار دولت، نهاد‌های حمایتی عمدتا مردمی هم وجود دارد؛ بسیاری از کمک‌های مذکور از طریق این نهاد‌هاست. در واقع، در کشور‌های کرونا زده دو گونه حمایت سازمان یافته وجود دارد؛ اول حمایت‌های دولتی و دوم حمایت سازمان‌های مردمی متشکل. این به جز کمک همسایه به همسایه، همکار به همکار و کمک‌های فامیلی است.
حق‌شناس به این اشاره می‌کند که در ایران در هفته‌های اخیر شاهد کمک‌های خودجوشی بوده‌ایم که مردم به همدیگر می‌کردند.
او می‌گوید: در شهر‌های مختلف افرادی که دست‌شان به دهان‌شان می‌رسیده نیازمندان را پیدا و به آنها کمک کرده‌اند.
بی‌شک این کمک‌های انسان‌دوستانه مغتنم و ستودنی است، اما زمانی که بحث بر سر کمک‌های نظام‌مند است، باید از نهاد‌هایی که فلسفه وجودی آنها همین کمک‌هاست، مطالبه‌گری کرد. حق‌شناس عنوان می‌کند: کرونا آسیب‌های جدی به اقتصاد و معیشت مردم وارد کرده است. ارزیابی دقیق خسارت‌های این بیماری هنوز ممکن نیست، اما به خوبی قابل مشاهده است که بخش‌هایی از اقتصاد به شدت ضرر کرده و برخی شاغلان درآمد خودشان را برای حداقل دو ماه از دست داده‌اند.
او ادامه می‌دهد: حوزه گردشگری حوزه‌ای است که به شدت از شیوع کرونا آسیب دید. این مهم به ویژه به دلیل اینکه کرونا در اوج فعالیت گردشگری شیوع یافت و کشور را به تعطیلی کشاند بیشتر نمود پیدا می‌کند. بسیاری از افرادی که در حوزه گردشگری کار می‌کنند یا حتی مشاغل مرتبط با این حوزه برای دو ماه اسفند و فروردین برنامه‌ریزی می‌کنند. دقیقا در این دو ماه شیوع کرونا اتفاق افتاده و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی ایجاد شد.
این کارشناس اقتصادی همچنین به خسارت کسب‌و‌کار‌ها، کارگران روزمزد و دیگر مشاغل از کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: در مجموع باید گفت کمک‌های دولتی کفاف نمی‌دهد. بر این اساس باید نهاد‌های عمومی وارد میدان شوند، همانطور که باید از مشارکت خیران بهره برد. دولت باید وظیفه سازمان‌دهی کمک‌ها را برعهده بگیرد، چراکه منابع آن برای جبران خسارت‌ها کافی نیست.
او با تاکید بر اینکه در هفته‌های اخیر کمک‌هایی از طرف نهاد‌های حمایتی صورت گرفته که قابل تقدیر است، بیان می‌کند: برای مثال طرح اطعام نیازمندان در ماه رمضان طرح خوبی است که توسط نهاد‌های حمایتی اجرا می‌شود، اما واقعیت این است که کمک‌ها باید فراتر از این برود.
از میان کمک‌های حمایتی برای جبران خسارت کرونا آنچه بیش از همه برجسته شده وام یک میلیونی به یارانه‌بگیران است. این وام که ابتدا قرار بود سود ۱۲ درصدی داشته باشد، بسیار مورد انتقاد قرار گرفت و در نهایت دولت سود را تقبل و وام را قرض‌الحسنه اعلام کرد
حق‌شناس با اشاره به اینکه الان یکی از مطالبات، حمایت از کسب‌و‌کار‌هاست، عنوان می‌کند: چند سالی است که کارویژه کاهش دخالت دولت در اقتصاد دنبال می‌شود. در واقع سیاست کلی این است که بخش‌های دیگر یعنی بخش خصوصی و تعاونی فعال شوند و دولت به یک سیاست‌گذار و حمایت‌کننده بدل شود. اکنون این بخش‌ها می‌توانند گام‌هایی بردارند و از دولت هم انتظار تسهیل در کسب‌و کار‌ها و حمایت داشته باشند.
همکاری برای شکست دشمنی که همه جا هست
همه‌گیری کرونا تجربه منحصر به فردی برای بشر به وجود آورد؛ اتفاقی تلخ که هیچگاه در تاریخ به این شکل تجربه نشده بود. بشر قبلا هم با بیماری‌های واگیردار دست و پنجه نرم کرده بود، اما هرگز فراگیری آن اینقدر نبوده است. اکنون باید با ذره‌بین نقطه‌ای سفید که از حمله ویروس کرونا در امان مانده است روی کره خاکی پیدا کرد. این یعنی دشمنی مشترک وجود دارد و قاعدتا مبارزه مشترکی برای شکست آن لازم است. در بعد ملی همکاری بین سازمان‌ها بسیار مهم است. این همکاری می‌تواند کیفیت و کمیت کمک‌ها را افزایش دهد. واقعیت این است که منابع دولتی برای حمایت کافی نیست. در مقابل برخی نهاد‌های عمومی منابعی دارند که اختصاص آن به افراد زیان‌دیده از کرونا می‌تواند مرهمی بر آلام ایجاد شده باشد. نکته مهم پرهیز از اقدامات نمایشی و ارائه کمک‌های واقعی و کافی است. هر چند افرادی به بسته‌های حمایتی نیاز دارند، اما باید به این نکته نیز اشاره کرد که این بسته‌ها به صورت موقتی مشکلات را رفع می‌کنند، آنقدر که گاهی یک بسته حمایتی خرج یک هفته افراد آسیب دیده را هم نمی‌دهد. در کنار وسعت بخشیدن به این حمایت‌ها باید زمینه بازتوانی اقشار آسیب دیده از کرونا نیز فراهم شود.
