کابوسِ کرونا برای چند میلیون کارگر/ کارگران درصورت ابتلاء چگونه درخواست غرامت بدهند؟

به گزارش خبرنگار ایلنا، کارخانه‌ها و کارگاه‌های زیادی علیرغم پاندمی کرونا در ایران به کار خود ادامه می‌دهند و در بیشتر موارد به ویژه کارگران صنعتی و معدنی الزام به حضور در محیط کار شده‌اند. کارخانه‌هایی که با صدها یا هزاران کارگر همچنان با تغییراتی در ساعات کاری، خطر ابتلا به کرونا را تشدید می‌کنند، آنقدر زیاد هستند که دستور «ادامه فعالیت کسب و کارها» از سوی دولت را بتوان به عنوان یک عامل شیوع کرونا برشمرد و سرلوحه بررسی‌ها قرار داد. تاکنون اگرچه هیچ آمار متقنی از تعداد مبتلایانِ کارگر به کرونا ازسوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان ارائه نشده است و از «عدم شفافیت» در ارائه آمار در این حوزه رنج می‌بریم اما اخبارِ رسمی و غیررسمی از ابتلای برخی کارگران حکایت دارد. 

این درحالی است که تعطیلی صنایع غیرضروری توسط دولت‌های چین، کره جنوبی، ایتالیا و... تا حدی به اجرا درآمده است. به عنوان مثال چین غول صنعتی فاکس‌کان که قطعات برندهای بزرگی چون اپل، سامسونگ، نیسان و ... را می‌سازد، بیش از ۲۸ هزار کارگر خود را تا پایان شیوع کرونا تعطیل کرد. سامسونگ کره جنوبی نیز برای حفظ جان کارگران دستور به تعطیلی داد. با این‌حال در خیلی از کشورها فشار کارفرمایان برای بازگشایی کارخانه‌ها و ادامه کار و فعالیت کارگران موجب شد تا حتی تصمیمات دولتی به تعلیق دربیاید. ایتالیا یکی از کشورهایی بود که علاوه بر اعلام تصمیم دولتی مبنی بر تعطیلی صنایع غیرضروری، با فشار کارفرمایان، کارگران بی‌شماری مجبور به حضور در محیط کار شدند. به هر حال آنچه مسلم است، «منافع کارفرمایان» برای کسب سود حتی در این ایام، یک مانع بزرگ پیش‌روی کارگران و امنیت جانی و سلامتی آنهاست. 

در ایران از آغاز شیوع کرونا تاکنون که در میانه فروردین ماه هستیم، کارگران زیادی در محیط کار حاضر شده و برخی قطعا به کرونا مبتلا شده‌اند. آنها این روزها طی مرخصی‌های استعلاجی باید در قرنطینه بمانند و اغلب بابت امرار معاش نگران هستند. اما وظیفه قانونی دولت در برابر این کارگران چیست؟

کارگری که به کرونا مبتلا می‌شود، مشمول دریافت «غرامت دستمزد ایام بیماری» خواهد بود. این وعده‌ قانونی است که محمد شریعتمداری (وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) نیز طی روزهای گذشته به آن اشاره کرد. کارگران بیمه‌شده بعد از استعلام‌های پزشکی می‌توانند با مراجعه به ادارات تأمین اجتماعی که در این روزها به صورت آنلاین صورت می‌گیرد، اقدام کنند. 

چتر حمایتی بیمه تأمین اجتماعی بر سر همه کارگران نیست

یکی از معضلاتی که در همان ابتدای امر خود را نشان می‌دهد، نبود چتر حمایتی بیمه‌ای بر سر جمعیت زیادی از کارگران است. از جمعیت حدود ۲۰ میلیونی کارگران تنها ۱۵ میلیون کارگر و بازنشسته دارای بیمه تامین اجتماعی هستند و اگر جمعیت حدوداً ۳ میلیونی کارمندان را از آن کسر کنیم، می‌توان مطمئن بود که حدود ۲ تا ۳ میلیون کارگر بدون حمایت بیمه وجود دارند. این کارگران حتی مشمول یارانه‌های کرونا نیز نیستند.

دولت در شرایط سخت کارگران، تنها پرداخت یارانه حمایتی به ۳ میلیون بیکار را متقبل شد. این درحالی است که بارها از سوی اقتصاددانان مطرح شد که معیارهای مرکز آمار برای سنجش نرخ بیکاری در کشور نادرست است و رقم تخمینی اقتصاددانان برای تعداد بیکاران حدود ۵ میلیون نفر است. 

  مشاغلی که کارفرمای مشغصی ندارند

دسته دیگری از کارگرانی که احتمالاً در صورت درگیری با بیماری، از مزایایی چون «غرامت دستمزد ایام بیماری» محروم مانند، کارگرانی هستند که کارفرمای مشخصی ندارند. بر اساس قانون، دولت موظف است زمینه تحت پوشش بیمه قرار گرفتن آن دسته از شاغلانی را که کارفرمای مشخص ندارند، فراهم کند. به منظور اجرای این قانون گروه‌های مختلفی تحت پوشش قرار گرفته‌اند که قالی‌بافان، کارگران ساختمانی، رانندگان تاکسی و چندین دسته شغلی نیز جزء آنها هستند. در واقع به منظور حمایت از این گروه‌ها دولت قبول کرده حق بیمه‌ای را که کارفرما باید بپردازد به تامین اجتماعی بپردازد تا این افراد با پرداخت مبلغ کمتری از مزایای بیمه‌ای بهره‌مند شوند. با این‌حال در مورد این دسته از کارگران بیمه بیکاری و غرامت دستمزد ایام بیماری پرداخت نشده است. اما آیا تامین اجتماعی در مورد کرونا حاضر است به این کارگران کمک کند؟ در شرایطی که هادی ساداتی (نائب رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی) از عدم پرداخت کمک معیشتی به کارگران ساختمانی سخن گفته بود. 

نگرانی‌های کارگران 

کارگران در صورت ابتلا به کرونا باید طی سه مرحله شامل آزمایش خون، سی‌تی اسکن ریه و تست تشخیص کرونا ابتلا به کرونا را تایید کنند. با این‌حال چند پرسش در این روند نمایان می‌شود. کیت‌های تشخیص کرونا بسیار کم است و طی یک تا دو هفته نتیجه را اعلام می‌کند. برخی کارگران به علت مشکوک به کرونا بودن در خانه می‌مانند و تا اعلام قطعی نتیجه در خانه می‌مانند. بنابراین کارفرما و سازمان تامین اجتماعی باید بابت این مدت رفع نگرانی از کارگران انجام دهند. باید در نظر داشت که غرامت دستمزد باید از اولین روزی که بیمه شده بر اثر حادثه یا بیماری حرفه‌ای قادر به کار نباشد، پرداخت می‌شود.

مهرداد قریب (معاون بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی) در خصوص تمهیدات این سازمان در شیوه تایید غرامت دستمزد ایام بیماری گفت: براساس ضوابط جاری سازمان تأمین اجتماعی، استراحت‌های پزشکی بیمه شده در مراجع معتمد پزشکی مورد بررسی قرار می‌گیرد اما باتوجه به شیوع بیماری کرونا و به منظور مساعدت با مشمولین و صیانت از سلامت مخاطبین، معرفی بیمه‌شدگان به مراجع پزشکی (پزشک معتمد و شورای پزشکی) ضرورتی نداشته و شعب می‌توانند بدون انجام تشریفات مقرر، نسبت به پذیرش استراحت پزشکی بیمه‌شدگان و صدور سند پرداخت به صورت علی‌الحساب اقدام کنند.

اگرچه تست تشخیص کرونا طبق گفته حریرچی رایگان است اما برای پرداخت هزینه‌های آزمایش خون و تست ریه ممکن است، برخی کارگران به علت مشکلات حاد معیشتی دچار مشکل شوند. باتوجه به خصوصی‌سازی روز افزون درمان در این راستا باید فکری به حال کارگران کرد. 

میزان غرامت دستمزد ایام بیماری چقدر است؟

میزان غرامت دستمزد ایام بیماری کارگران بیمه شده براساس آخرین مزد روزانه پیش از وقوع بیماری محاسبه می‌شود. 

مطابق ماده ۶۲ – مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری و میزان‌آن به شرح زیر می‌باشد:

غرامت دستمزد از اولین روزی که بیمه‌شده بر اثر حادثه‌یا بیماری حرفه‌ای و به موجب تشخیص سازمان تأمین خدمات‌درمانی قادر به کار نباشد پرداخت خواهد شد. در مواردی که‌عدم اشتغال به کار و معالجه به سبب بیماری باشد در صورتی‌که بیمار در بیمارستان بستری نشود غرامت دستمزد از روز چهارم‌ پرداخت خواهد شد.

پرداخت غرامت دستمزد تا زمانی که بیمه‌شده به تشخیص‌سازمان تأمین خدمات درمانی قادر به کار نبوده و به موجب‌مقررات این قانون از کارافتاده شناخته نشده باشد ادامه‌خواهد یافت.

غرامت دستمزد بیمه‌شده‌ای که دارای همسر یا فرزند یا پدرو مادر تحت تکفل باشد به میزان سه چهارم آخرین مزد یا حقوق‌روزانه او پرداخت می‌گردد.

غرامت دستمزد بیمه‌شده‌ای که همسر یا فرزند یا پدر و مادرتحت تکفل نداشته باشد معادل دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه‌او می‌باشد مگر اینکه بیمه‌شده به هزینه سازمان تأمین خدمات‌درمانی بستری شود که در این‌صورت غرامت دستمزد معادل یک‌دوم آخرین مزد یا حقوق روزانه وی خواهد بود.

هرگاه سازمان تأمین خدمات درمانی بیمه‌شده‌ای را برای‌معالجه به شهرستان دیگری اعزام دارد و درمان او را به‌طورسرپائی انجام دهد علاوه بر غرامت دستمزد متعلق معادل صددر صد غرامت دستمزد روزانه هم بابت هزینه هر روز اقامت او پرداخت خواهد شد. در صورتی که به تشخیص پزشک معالج مادام‌که بیمار احتیاج به همراه داشته باشد علاوه بر مخارج مسافرت معادل پنجاه درصد حقوق یا دستمزد بیمه‌شده نیز به همراه‌بیمار از طرف سازمان پرداخت خواهد شد.

آسیب بزرگ کرونا بر زندگی کارگرانی است که به علت بارها تعدی به قانون کار بدون بیمه مشغول به کار هستند. مطابق آمارهای موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی؛ در ایران ۸۰ درصد شاغلان بدون بیمه در سال ۹۶ زن بوده‌اند و اغلب در مشاغل غیررسمی. در واقع عمده افرادی که در صورت ابتلا به کرونا نمی‌توانند از مزایای غرامت دستمزد ایام بیماری بهره‌مند شوند، زنان هستند. خیلی از آنها برای تامین معاش یک خانواده مجبور به کار هستند و کرونا برای آنها کابوس دیگری در زندگی سخت‌شان خواهد بود. 

گزارش: مریم وحیدیان