تعدیل فله‌ای کارگران صنعت گردشگری به بهانه کرونا/ "روزمزدیم" نه بیمه داریم نه شغل

به گزارش خبرنگار ایلنا، راهنمایان گردشگری، کارگران روزمزدی هستند که همزمان با نابودی اشتغالشان، عملاً بیکار شده‌اند. طی روزهای اخیر ازیکسو به علت حوادث و ناآرامی‌های کشور سفرهای خارجی به کشور افت شدیدی را تجربه کرد و اکنون نیز با شیوع کرونا، مشکلات شاغلین این بخش افزایش دوچندان یافته است. کارگر روزمزد هر روزی که کاری نداشته باشد، پولی هم دریافت نمی‌کند و نابودی صنعت گردشگری مساوی با مشکلات معیشتی راهنمایان و کارگران صنعت گردشگری‌ست. 

شرکت علی‌بابا یکی از همین شرکت‌های گردشکری بود که اخیراً با انتشار اطلاعیه‌ای از تعدیل نیروی ۱۸۲ نفر از کارگران خود خبر داد. در این اطلاعیه بی‌پرده علت تعدیل کارگران، «خلق ثروت در سال‌های آینده» عنوان شده است. خیلی از شرکت‌های مشابه علی‌بابا که دست به تعدیل نیرو زدند، مشکلات صنعت گردشگری را بهانه کرده‌اند. با این حال انکارناپذیر است که علت اصلی تعدیل نیروها، حفظ نرخ سود در این شرکت‌ها بوده است. 

شرکت الی‌گشت نیز در پی شیوع کرونا در حساب رسمی توییتر خود از تعدیل ۸۰ نفر از کارگرانش خبر داد و علت آن را «مشکلات مکرر چند ماه اخیر در صنعت هوایی کشور و دست آخر شیوع ویروس کرونا» اعلام کرد. 

جبران ضرر با اخراج نیروی کار

این اولین بار نیست که کارفرمایان برای امتیازگیری از دولت یا دریافت تسهیلات دست به تعدیل نیرو می‌زنند؛ این موضوع که اخراج جمعی کارگران می‌تواند بخشی از ضرر مقطعی یک شرکت را جبران کند تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود، موضوع تازه‌ای نیست. در شرایطی که کارگران به علت مشکلات کشور ضررهای بی‌شماری را تحمل می‌کنند، کارفرمایان از امکاناتی خاص برای جبران ضرر برخوردار هستند و این ویژگی شرایط امروز کشور است. 

هر چه هست، قراردادهای موقت کار هم شرایط را برای کارگران شاغل در صنعت کردشگری و راهنمایان گردشگری سخت‌تر کرده است. 

اخراج بدون بیمه بیکاری

مهسا مطهر (دبیر کانون انجمن‌های صنفی کارگری راهنمایان گردشگری سراسر کشور و عضو هیئت مدیره انجمن صنفی کارگری راهنمایان گردشگری استان تهران) در گفتگو با ایلنا، درباره بیکاری تحمیلی راهنمایان گردشگری در پی شیوع کرونا گفت: حوادث اخیر وضعیت اشتغال صنفِ ما را با مشکل مواجه کرد. شیوع کرونا آخرین موردی بود که بر سفرهای داخلی تاثیر گذاشت اما اتفاقات دیگری از آبان ماه نیز موجب شد تا به‌طور تدریجی اشتغال راهنمایان گردشگری با مشکل مواجه شود. 

او ادامه داد: خیلی پیشتر از شیوع کرونا کسب و کار راهنمایان گردشگری از بین رفته بود؛ دلمان به عید خوش بود که به علت شیوع کرونا اغلب تورهای عید کنسل شد. این روزها به‌طور رسمی ممنوعیت سفرهای نوروزی و گردشگری اعلام شده است اما حداقل باید فکری برای اشتغال تعداد زیادی کارگران شاغل در این حوزه کرد. 

مطهر با بیان اینکه راهنمایان گردشگری کارگران روزمزد هستند، اظهار داشت: کارگر روزمزد اگر کار نباشد، درآمدی هم ندارد. بنابراین کاهش تعداد مسافرت‌های مردم طی چند ماه اخیر موجب شده که معیشت بسیاری از همکاران من با مشکل مواجه شود. 

این فعال صنفی راهنمایان گردشگری کشور گفت: ما بیمه بازنشستگی تامین اجتماعی نداریم. از گذشته مشکلات بیمه‌ای راهنمایان گردشگری وجود داشته است؛ به این علت که کارفرمایان متعدد داریم و در دفتر حضور نداریم. همین امر موجب می‌شود که بحث احراز به اشتغال از سوی تامین اجتماعی سخت باشد و ما راهنمایان گردشگری مدرکی بر حضورمان در تور و محل کارگاه خود نتوانیم ارائه کنیم. بیمه باید پیگیری حضور کارگر در کارگاه را ارایه دهد اما این پیگیری به علت خاصیت شغلی ما که همیشه در سفر هستیم، محال است. از سوی دیگر ما به نوعی کارگر فصلی نیز به حساب می‌آییم زیرا در فصول پرفروش مثل عید تور خارجی و داخلی افزایش می‌یابد و بعد از عید مجددا بیکار می‌شویم. 

مشکل بیمه راهنمایان گردشگری بعد از  ۱۲ سال حل نشد

مطهر خاطرنشان کرد: ساعات کاری هم در اشتغال ما متفاوت از دیگر کارگران است. درحالیکه کارگران هشت ساعت در روز کار می‌کنند؛ ما وقتی به عنوان راهنمای گردشگری به توری برویم، تقریباً تمام روز در اختیار تور هستیم و کار می‌کنیم. بنابراین به عنوان کارگر آزاد هستیم که به صورت پروژه‌ای کار می‌کنیم و بیمه نداریم. خیلی از فعالان صنفی حوزه گردشگری طی ۱۲ سال گذشته برای بیمه از سوی کارفرما تلاش کردند اما فهمیدیم که واقعا شدنی نیست. 

وی با اشاره به تصمیمات اخیر مجلس شورای اسلامی برای این دسته از مشاغل گفت: قرار شد راهنمایان گردشگری در کنار قالیبافان و... بیمه شوند. فعلا امیدی به وجود آمده اما باید این طرح به صحن علنی برود که آن هم به علت شیوع کرونا تعطیل شد. الان نه بیمه داریم که بیمه بیکاری بگیریم و نه شغلی داریم. واقعاً راهنمایان گردشگری این‌روزها شرایط سختی را می‌گذرانند. 

وی با اشاره به چرایی کاهش مسافران طی ماه‌های گذشته گفت: شغل ما الان نابود نشده بلکه بعد از گرانی بنزین، اتفاقات متعددی رخ داد که برای شغل ما چالش‌های جدی ایجاد کرد. در دوره‌ای که اینترنت کشور قطع شده بود، اوج مدتی بود که برای تورهای ورودی به کشور با مسافران خارجی وارد مذاکره می‌شدیم. عملاً ما این زمان طلایی را از دست دادیم و به علت شلوغی‌های آن روزها تورهای ورودی به ایران که آن زمان افزایش می‌یافت کم شد. شرایط کشور آرام نبود و مسافر خارجی هم ترجیح می‌داد برای گردشگری کشور دیگری را انتخاب کند. 

اپیدمی لغو تورهای مسافرتی

مطهر به تاثیرات اتفاقات اخیر بر صنعت گردشگری اشاره کرده و گفت: آژانس‌های خدمات مسافرتی از اتفاق دیگری نیز ضربه خوردند و آن انهدام هواپیمای اوکراینی بود. مردم در این دوره می‌ترسیدند، سوار هواپیما شوند. یادم هست در آن زمان سفری به قشم داشتم که فقط پنج یا شش نفر در هواپیما نشسته بودند. در این زمان تورهای ورودی از کشورهای دیگر هم یک به یک کنسل می‌شد و خیلی از ما کارگران روزمزد به مشکل برمی‌خوردیم. 

این فعال صنفی راهنمایان گردشگری تصریح کرد: فصل کاری مناطق جنوبی کشور، بعد از آذرماه و در زمستان است. اما وقتی تعداد تورهای داخلی کم می‌شد، چه باید می‌کردیم؟ نباید این مسئله را فراموش کرد که تورهای ورودی از خارج، بخش ارزآوری برای ایران هم هستند. این بخش ارزآور در این مدت کاملا رو به کاهش بوده است. 

او ادامه داد: این‌ها را همان زمان حتی اتحادیه آژانس‌داران نیز اعلام کرده بود. پس از این دوران تعداد اندکی از بازار چین برای ما باقی مانده بود که آنهم بعد از شیوع کرونا از بین رفت. در این شرایط اغراق نیست اگر بگویم طی ماه‌های اخیر صنعت گردشگری عملا‍ً نابود شد. حتی تورهای اروپا که عمدتاً مرفهین جامعه در آن جای می‌گرفتند و تحت هیچ شرایطی کنسل نمی‌شد، به خاطر شرایط اخیر کاملا متوقف شد.

گزارش: مریم وحیدیان