ایلنا گزارش می‌دهد؛
«نظام ایدئولوژیک برونسپاری» آفتِ امنیت شغلی/ تیغِ پیمانکاران بالای سر کارگران آتش‌نشان
نظام ایدئولوژیک و رنگ و رو رفته‌ی «برونسپاری در یک کلام ناقضِ «امنیت» است؛ امنیت معیشت، امنیت شغلی و... ، این امر به ویژه در حوزههای شعلی حساس به آفت تبدیل شده است؛ ازجمله آتش‌نشانی‌ها.
به گزارش خبرنگار ایلنا، افرادی که برای پیمانکارانِ شهرداری‌ها و شرکتهای دولتی زیر عنوان «مشمولان قانون کار و تامین اجتماعی» کار می‌کنند، ده‌‌ها نوع گلایه از شرایط کار خود دارند؛ از اجرا نشدن «طرح طبقه‌بندی مشاغل» در کارگاه، درج نشدن عنوان صحیح شغلی در لیست بیمهای پیمانکار تا عدم دقت پیمانکار در پرداخت مزایای مزدی و تسویه سنوات به شکل ماهیانه و سالیانه؛ همه اینها برای کارگری که خود را در معرض اقسام آسیب‌های شغلی می‌بیند و کمرهایشان، زیر بار حبابِ فربه‌ی تورم خم شده، «قوز بالاقوز» محسوب می‌شود؛ بنابراین اگر بگوییم کارگران شاغل برای شرکتهای پیمانکاری، بیش از تمام شاغلان اسیر الگوواره «حقوق‌زدایی» شده‌اند، پر بیراه نیست.
اگر اهالی حقوق کار و اندیشمندان علم «مدیریتِ منابعِ انسانی» بخواهند جانب انصاف را رعایت کنند، باید به صراحت به دستگاه‌های دولتی (وزارتخانه‌ها، صندوق‌های بازنشستگی و... )، نهادهای عمومی غیردولتی (شهرداری‌ها، سازمان تامین اجتماعی و... )، موسسات و بنگاه‌‌های «خصولتی» (صندوق‌های عمومی، موسسات مالی و اعتباری، شرکتهای سرمایه‌گذاری و... ) بقبولانند که بر پیمانکاران خود سختگیرانه نظارت کنند و راه ورود قانون را نبندند.
این موضوع از این حیث اهمیت دارد که کارگران شاغل در پیمانکاری‌های طرف قرارداد با شهرداری‌ها، شرکتهای راه و شهرسازی و برخی پتروشیمی‌ها به ویژه پتروشیمی‌های دولتی... از فشار کارفرمایانِ مجموعه‌‌هایشان برای عدم دخالت بازرسان کار و تامین اجتماعی با هدف تطبیق دادن قوانین کار و تامین اجتماعی با شرایط کارگاه خبر می‌‌دهند؛ حتی در شرایطی که پیشتر کارگران، گزارش‌های جامعی از رعایت نشدن قانون برای بازرسان و مسئولان ادارات کار ارسال کرده‌اند.
پاسخ به انحرافات با سامانه‌ی جامع روابط کار
فاصله میان آنچه اجرا می‌شود و آنچه باید باشد، آنقدر زیاد شده است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای کم کردن از انحرافات «سامانه‌ی جامع روابط کار» را با تبلیغات فراوان در زمستان ۹۸ راه‌اندازی کرد و سازمان تامین اجتماعی هم لیست‌های بیمهای را به صورت «مکانیزه» یعنی اینترنتی دریافت می‌کند؛ البته اینها موجب نشده که بتوانیم پایانی بر تسخیر شرکتهای پیمانکاری از سوی الگوواره بی‌قانونی متصور شویم. در چنین شرایطی کارگران پیمانکاری‌ها، یک سرپناه می‌خواهند؛ اما نه تنها شهرداری‌ها، دولت، مدیران صندوق‌های بازنشستگی، کارفرمایان، وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی، وزارت کشور و... فکری به حال این موضوع نکرده‌اند، بلکه دست قانون را هم از پشت بسته‌اند.
این بی‌سامانی موجب شده که عرصه‌ی روابط کار، به محل مجادله برای مجادله، و نه مجادله برای مصالحه تبدیل شود. این امر روابط کار را بی‌ثبات و درگیر تنش‌های پایدار می‌کند. برای حل این معضل، باید آدرس روابط کار را از مجرای قانون گرفت؛ به ویژه در مشاغل حساس که کارگران خدمات مهم حاکمیتی را ارائه می‌کنند؛ مانند آتش‌نشانی.
تیغ پیمانکاران بالای سر کارگران آتش‌نشان
متاسفانه کارگران آتش‌نشان هم به پیمانکاران شهری ارجاع داده شده‌اند و همان مشکلات کارگران فضای سبز و نظافت شهری را دارند؛ این در حالی است که فعالان کارگری بارها از شهرداری‌ها خواسته‌اند که حداقل حقوق آتش‌نشان‌ها را اینگونه تضییع نکنند. یکی از عوارض اینگونه سمت و سو دادن به فضای روابط کار-طرف قرارداد شدن کارگر با پیمانکار به‌جای کارفرمای اصلی- پرداخت نکردن مزایای مزدی است که کارفرما یا پیمانکاری قبلی زیر عنوان «مزایای عرفی» پرداخت می‌کردند؛ همچنین موقت شدن قراردادهای کار در مشاغل حاکمیتی از دیگر عوارض غیرمستقیم شدن قراردادهاست.
البته در برخی از شهرداری‌ها مانند شهرداری تهران، اقداماتی انجام شده و صدها کارگر آتش‌نشان، یا قرارداد مستقیم شده‌اند یا در آستانه‌ی قرارداد مستقیم شدن هستند؛ برای نمونه «ابراهیم شیخ» معاون سابق منابع انسانی شهرداری تهران در اسفند ۹۷ اعلام کرده بود: «۷۰۵ نفر از نیروهای آتش‌نشانی تبدیل وضعیت شده و به عنوان نیروی رسمی استخدام می‌شوند.»
هنوز مشخص نیست که شهرداری تهران چه تعداد از کارگران آتش‌نشان را رسمی کرده است. در همین حال شهرداری قرچک از شهرستان‌های توابع استان تهران هم اعلام کرد که مطابق وعده، آتش‌نشان را در سال ۹۸ قرارداد مستقیم کرده است. این اقدام‌ها درحالی انجام شده که شهرداری‌های دیگر، چندان عجله‌‌ای برای این کار ندارند یا حداقل تاکنون در این در این زمینه توفیقی نداشته‌اند.
آتش‌نشان‌های پرند نگران از حضور پیمانکاران
در این میان آتش‌نشان‌های «شهر پرند» واقع در «شهرستان رباط کریم» مدتی است که خواستار قرارداد مستقیم شدن، هستند. آنها در تجمع هفته آخر بهمن ماه، با یادآوری سرگردانی خود از شهردار پرند خواستند که سریعتر تکلیف‌شان را روشن کند. این تجمع با ورود مسئولان برای بهره‌برداری از پروژه‌های عمرانی پرند در «دهه‌ی فجر» همزمان شد.
معترضان به ایلنا، گفتند: «پس از ۱۴ سال کار در آتش‌نشانی پرند تکلیف ما روشن نشده است؛ البته شهرداری مرتب قول‌هایی را داده و تلاش کرده که آنها را محقق کند اما انتظار داریم که سریعتر جواب بگیریم که متاسفانه مسئولان شهرداری با تندی پاسخ ما را دادند؛ به این خاطر که نگران شدند رسانه‌های خارجی از تجمع ما سوءاستفاده کنند اما ما چنین قصدی را ندشتیم و صرفا فرصت مناسبی را برای اظهار مشکلات خود پیدا کردیم.»
کارگران آتش‌نشان شهر پرند با بیان اینکه به دنبال تفاهم با شهرداری هستیم نه ستیز با آن، افزودند: «شهرداریِ پرند به صراحت اعلام کرده است که قرارداد مستقیم شدن آتش‌نشانان زمان‌بر است و باید صبر کنیم تا رتبه شهرداری از حیث وسعت پوشش خدمات شهری، از ۸ به ۹ برسد. بر اساس اعلام شهرداری پرند، در این صورت شهرداری می‌تواند مجوز جذب نیروهای جدید را بگیرد. ما تاکنون صبر کرده‌ایم و منتظر محقق شدن وعده شهرداری هستیم چراکه نمی‌خواهیم با پیمانکاران طرف قرارداد باشیم.
آتش‌نشانان پرند با بیان اینکه در گذشته تجربه خوبی از کار با پیمانکار نداشته‌ایم، افزودند: «پیمانکار پیشین حق بیمه پرسنل را متناسب با دستمزدهای ما به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز نمی‌کرد. به همین خاطر از او شکایت کردیم و از اداره کار برایش محکومیت گرفتیم. پس از این اتفاق، تعدادی از پرنسل به حق‌شان رسیدند و تعدادی هم نرسیدند. همچنین مطالباتی از پیمانکار جدید از بابت مزایای مزدی داریم که قرار شد با جلساتی که میان شهرداری و پیمانکار برگزار می‌شود، این مشکل حل شود.»
معترضان افزودند: «موضوع امنیت شغلی برای آتش‌نشانان بسیار مهم است؛ چراکه بدون آن، معیشت هم به خطر می‌افتد. همین حالا آتش‌نشانانی وجود دارند که در ۲۴ سالگی در آتش‌نشانی پرند استخدام شده‌اند؛ اما هنوز در ۳۶ سالگی وضعیت امنیت شغلی‌شان مناسب نیست. هیچ کدام از ما نمی‌دانیم که در آینده چه شرایط شغلی خواهیم داشت؛ چراکه پیمانکاران می‌روند و می‌آیند و همکاران فعلی و آینده باید با همین شرایط بسازند.»
کارگران آتش‌نشانی پرند به صحبت‌های خود، افزودند: «پرداخت سنوات به صورت سال به سال نیز از دیگر موارد مورد انتقاد ما هست. اگر سنوات را پس از ۲۰ سال یا ۳۰ سال کار یعنی در دوران بازنشستگی دریافت کنیم به نفعمان است؛ چراکه آن زمان عدد بزرگ‌تری دریافت می‌کنیم. آتش‌نشانی که در شهر تهران کار می‌کنند، سنوات خود را در پایان کار و هنگام بازنشستگی دریافت می‌کنند و می‌توانند با پول آن برای دختران‌شان جهیزیه بخرند اما ما هر ساله سنوات را که رقم بسیار کمتری می‌شود، دریافت می‌کنیم.»
حل مشکل آتش‌نشانان پرند در گرو ارتقای رتبه شهرداری
کارگران آتش‌نشان شهر پرند از شورای اسلامی شهر پرند که اعضای آن را منتخب خود می‌خوانند، می‌خواهند که رسیدگی به خواسته‌های آنها را در دستور کار قرار دهند و اجازه ندهند که امنیت شغلی آنها در فرایند کاغذبازی اداری گم نشود در این میان «فریبا مرادپور» رئیس شورای اسلامی شهر پرند، حق را به آتش‌نشان‌ها داده است اما مانند دیگر مسئولان شهرداری پرند، حل این مشکل را به افزایش رتبه شهرداری منوط دانسته است.
مرادپور در مورد اینکه چرا رتبه شهرداری پرند به ۹ نرسیده است، به ایلنا، گفت: «طبق آخرین سرشماری، که چند سال پیش انجام شد، جمعیت شهر پرند، ۹۷ هزار نفر بود اما بررسی‌های شورای شهر پرند که مبنای آن تعداد قبض‌های خانگی است، نشان می‌دهد که جمعیت این شهر به ۳۰۰ هزار نفر رسیده است؛ بنابراین جمعیت پرند به اندازه‌ای رسیده که رتبه شهرداری آن افزایش و از هشت به نه، برسد.»
وی افزود: «بنابراین مشکلی وجود ندارد و از این ظرفیت برخوردار هستیم که آتش‌نشانان پرند را از حالت پیمانکاری خارج و قرارداد مستقیم کنیم. این نکته را باید اضافه کنم که آتش‌نشانان پرند به غیر از خواسته قرارداد مستقیم شدن، مشکل دیگری ندارند؛ پرداخت‌های شهرداری به‌روز است؛ بنابراین با در نظر گرفتن تمام شرایط، ۷۱ آتش‌نشان شهر پرند را می‌توانیم به زودی تبدیل وضعیت کنیم و آنها را تحت عنوان نیروی سازمانی استخدام کنیم. این نکته را هم باید اضافه کنم که با هدف پیگیری خواسته‌های آتش‌نشانان، شورای شهر پرند از مدت‌ها پیش شروع به نامه‌نگاری با دستگاه‌های متولی دریافت مجوز سازمان نمودن آتش‌نشانان کرد و تا رسیدن به نتیجه‌ی مشخص به کار خود ادامه می‌دهیم.»
رئیس شورای اسلامی شهر پرند با بیان اینکه آتش‌نشانان قدیمی پرند، نباید به خاطر جذب آتش‌نشانان جدید، نگران امنیت شغلی خود باشند، افزود: «قرار نیست، آتش‌نشانانی که از طریق آزمون استخدام می‌شوند، جای آتش‌نشانان قدیمی را بگیرند بنابراین نباید در این مورد نگران باشند و فکر کنند که امنیت شغلی آنها نقض می‌شود.»
مبارزه با پیمانکاران با پایان دادن به قراردادهای موقت
حضور پیمانکاران در ارکان خدماتی، شاید به بهانه‌ی کاهش هزینه‌های عمومی انجام می‌شود؛ اما در پس آن، امر قراردادی کردن کارگران و کاهش مزایای رفاهی آنها در کار است؛ بنابراین، علاوه بر پایان دادن به حضور هر نوع پیمانکار در حوزههای خدمات زیرساختی و حاکمیتی، باید در پی از رسمیت انداختن قراردادهای موقت در مشاغلِ ماهیتِ مستمر بود. هم اکنون این امر، به یک خواست عمومی تبدیل شده است. تشکل‌های کارگری به نمایندگی از کارگران این خواست را در مخالفت با «دادنامه‌ی شماره ۱۷۹ دیوان عدالت اداری» بازتاب داده‌اند؛ دادنامه‌ای که با ارائه تفسیری مغایر روح حاکم بر ماده ۷ قانون کار، انعقاد قراردادهای موقت در کارهای دائم، به یک قاعده‌ی نانوشته در متن قانون تبدیل کرده است؛ به گونه‌ای که می‌توان از آن با عنوان تعرض به قانون از متن و مرجعی دیگر یاد کرد. در نهایت، دادنامه ۱۷۹ دیوان عدالت اداری، سنگین شدن وزن پیمانکاران در دستگاه‌های دولتی، موسسات خصوصی و صندوق‌های دولتی و غیردولتی و مسلط شدن ایدئولوژی حقوق‌زدایی از حوزه‌ی کار موجب شده‌اند که کارگران ثبات شغلی خود را از دست رفته ببنند.
گزارش: پیام عابدی
