ایلنا گزارش می‌دهد؛
ایجاد اشتغال با حمایت از کسب‌و‌کار‌های موجود/ چرا واحدهای اقتصادی تن به اصلاح نمی‌دهند؟
با اصلاح ساختار اقتصادی بنگاه‌های تولیدی می‌توان شغل‌های جدید ایجاد کرد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش مشکلاتی مانند کاهش سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی، کارفرمایان را از صرافت توسعه کار خود می‌اندازد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، رویکرد‌هایی که به مقوله کارآفرینی وجود داشته این ذهنیت را شکل داده که هر وقت از ایجاد شغل حرف می‌زنیم یعنی اینکه قرار است کارخانه یا کارگاه جدیدی احداث شود. اغلب منابعی که برای ایجاد شغل پیش‌بینی شده در قالب تسهیلات به کارآفرینان داده می‌شود، اما آیا کارآفرینی فقط از مجرای ایجاد یک کسب و کار جدید و احداث یک کارخانه یا کارگاه تازه امکان‌پذیر است؟ در همه جای جهان روش بهتر برای ایجاد مشاغل توسعه مشاغل موجود است. توسعه یک کارخانه یا کارگاه موفقیت‌آمیز‌تر از ایجاد کسب و کار جدید است. می‌توان با افزایش ظرفیت تولید و توسعه یک کارخانه یا کارگاه موجود ایجاد شغل کرد. این موضوع زمانی که بدانیم ساختار بسیاری از واحدهای تولیدی در کشور ما دچار مشکل است، اهمیت بیشتری پیدا می کند. مشکلات ساختاری که راه توسعه واحدهای تولیدی و ایجاد مشاغل جدید را گرفته هم نرم‌افزاری و هم سخت افزاری هستند. برای مثال می‌توان با برخی تغییرات مدیریتی بهره‌وری را افزایش داد و از طرف دیگر با تعمیر یا تجهیز ماشین آلات و همجنین ایجاد خطوط تولید جدید ایجاد شغل کرد. در این بین مشکلاتی وجود دارد. وقتی قرار باشد یک واحد تولیدی را توسعه دهیم ممکن است لازم باشد فعالیت آن برای مدت زمانی متوقف شود. علاوه بر اینکه این اصلاح ساختار نیازمند صرف هزینه است، سود روزانه کارگاه را هم متوقف می‌کند. برخی کارفرمایان شاید علاقه‌مند باشند در مدت زمانی که صرف اصلاح ساختار می‌شود و برای مثال قرار است ماشین‌آلات تغییر کنند یا خط تولید جدیدی تعریف شود، برای کاهش هزینه‌ها کارگران خود را بدون پرداخت دستمزد به خانه بفرستند. قانون البته اجازه چنین کاری را نمی‌دهد و کارفرما ممکن است با جریمه مواجه شود. اینکه برای مثال قرار باشد سه ماه تولید متوقف شود و کارفرما در حین دادن هزینه‌های مربوط به اصلاح ساختار، دستمزد کارگرانی را که کار نمی‌کنند هم بدهد، خود مانعی بر سر اصلاح ساختار است. شاید به همین دلیل است که وزارت کار کمک‌هایی به اصلاح ساختار اقتصادی بنگاه‌های تولیدی می‌کند.
پرداخت بیمه بیکاری در دوران بازساری خط تولید
۲۳ آذر امسال کریم یاوری (مدیرکل حمایت از پایداری مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار) گفت: کارفرمایان، کارآفرینان و سرمایه‌گذارانی که بخواهند نسبت به هر گونه تغییر یا بازسازی خط تولید و جا‌به‌جایی کارگاه و ماشین‌آلات به منظور کاهش وابستگی و بهینه کردن تولید در راستای سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی دولت اقدام کنند، کارگران آنان در طول مدت زمان تغییر اقتصادی با مصوبه شورای عالی کار تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می‌گیرند.
او با تاکید بر اینکه مشکلات بنگاه‌های اقتصادی مشکل‌دار فقط نقدینگی نیست، بلکه پاره‌ای از مشکلات درون کارگاهی است، گفت: بالا بودن هزینه‌های تولید، انباشت محصولات تولیدی ، نیاز به اصلاح ساختار، اختلاف بین سهامداران و سوءمدیریت بخشی از مشکلات درون کارگاهی هستند. همچنین رکود صنعت، تحریم‌ها، واردات بی‌رویه، قاچاق کالا، مطالبات از سایر سازمان‌ها نیز ازجمله مشکلات برون کارگاهی بنگاه‌های مشکل‌دار محسوب می‌شوند.
کشور‌های توسعه یافته یا آنهایی که می‌خواهند جهشی در صنعت و تولید خود ایجاد کنند در یک شرایط مناسب و با ثبات اقتصادی اقدام به حمایت از تولیدی‌ها برای اصلاح ساختار می‌کنند. مشکل ما در حال حاضر همان شرایط با ثبات است. می‌دانیم که تحریم‌ها و همچنین برخی سوءمدیریت‌ها اقتصاد را دچار بحران کرده است
هر چند چنین حمایت‌هایی می‌تواند برخی از موانع اصلاح ساختار اقتصادی بنگاه‌های تولیدی را رفع کند، اما موضوع اساسی این است که آیا اساسا کارفرمایان مایل به اصلاح ساختاری هستند؟ برخی از مشکلات مانند نبود خریدار یا گرانی مواد اولیه باعث شده کارگاه‌ها و کارخانه‌هایی در عین توانایی فنی برای تولید، زیر ظرفیت تولید کار کنند. حمایت‌هایی مانند پرداخت بیمه بیکاری هر چند کارفرمایان را به اصلاح ساختار اقتصادی بنگاه‌های تولیدی تشویق می‌کند، اما اگر قرار باشد از مجرای توسعه کارگاه‌ها و کارخانه‌های موجود ایجاد شغل کنیم، مسائل اساسی‌تر را نیز باید حل کرد.
طرح خوب، شرایط بد
گشواد منشی‌زاده (کارشناس روابط کار) در گفتگو با ایلنا می‌گوید: حمایت از بنگاه‌هایی که قصد اصلاح ساختار دارند مربوط به امروز نیست و چند سالی است که وزارت کار موظف به حمایت از این واحد‌ها شده است. ماجرا از این قرار است که مشکلاتی برای کارگران واحدهای تولیدی که موقتا برای توسعه تعطیل می‌شدند به وجود می‌آمد. بنا بر این شد که این افراد بیمه بیکاری بگیرند. مساله مهم این است که آیا این افراد به صورت موقتی چنین وضعیتی پیدا می‌کنند؟ آیا آنها بعد مدت زمانی مشخص که اصلاحات صورت گرفت به سر کار بازمی‌گردند؟ تجربه نشان داده است که در بسیاری موارد این اتفاق نیفتاده است، یعنی عملا اصلاح ساختار تبدیل به بهانه‌ای برای تعدیل نیرو شده است.
او با تاکید بر اینکه اصلاح ساختار بنگاه‌های تولیدی ضروری است، عنوان می‌کند: با این همه باید به یک نکته بسیار مهم توجه داشت. آیا در شرایط کنونی که کارخانه‌ها زیر ظرفیت تولید کار می‌کنند و با مشکلاتی مانند نداشتن نقدینگی و سرمایه در گردش مواجهند، امکان اجرای چنین طرح‌های توسعه‌ای وجود دارد؟
او ادامه می‌دهد: کشور‌های توسعه یافته یا آنهایی که می‌خواهند جهشی در صنعت و تولید خود ایجاد کنند در یک شرایط مناسب و با ثبات اقتصادی اقدام به حمایت از تولیدی‌ها برای اصلاح ساختار می‌کنند. مشکل ما در حال حاضر همان شرایط با ثبات است. می‌دانیم که تحریم‌ها و همچنین برخی سوءمدیریت‌ها اقتصاد را دچار بحران کرده است. نگرانی‌هایی وجود دارد که اگر شرایط همینطور پیش برود در آینده‌ای نزدیک دچار ریزش مشاغل در مقیاس زیاد شویم. در این شرایط اصلاح ساختار در درجه چندم اهمیت قرار می‌گیرد.
کارفرمایان، کار آفرینان و سرمایه‌گذارانی که بخواهند نسبت به هر گونه تغییر یا بازسازی خط تولید و جا‌به‌جایی کارگاه و ماشین‌آلات به منظور کاهش وابستگی و بهینه کردن تولید در راستای سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی دولت اقدام کنند، کارگران آنان در طول مدت زمان تغییر اقتصادی با مصوبه شورای عالی کار تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می‌گیرند
منشی‌زاده تاکید می‌کند: در شرایط کنونی که در بحث تولید و اشتغال با مشکلات زیادی رو‌به‌رو هستیم جای پرداختن به مسائل حاشیه‌ای باید بر حل مشکلات بنیادین تمرکز کنیم. سرمایه در گردش تولیدی‌ها باید تامین شود تا آنها قادر به تهیه مواد اولیه و تولید باشند. وقتی چنین اتفاقی بیفتد و مشتری مناسب نیز برای کالا‌ها وجود داشته باشد، کارگران یک تولیدی با مشکلاتی مانند معوقات مزدی و تعدیل نیرو مواجه نیستند و حتی در شرایط رو به رشد، کارفرما به فکر به کارگیری نیروی جدید نیز می‌افتد.
ایجاد انگیزه برای اصلاح ساختار
بر هیچکس پوشیده نیست که توسعه کارخانه‌ها و کارگاه‌های موجود راهکاری مناسب برای ایجاد شغل است. واحدهای تولیدی سابقه‌دار به قول معروف امتحان خود را پس داده‌اند. محصول آنها ممکن است تبدیل به برندی با طرفداران خاص خود شده باشد و مدیران این واحد‌ها تجربه و روابطی دارند و به قول معروف چم و خم کار را می‌شناسند. به انحای مختلف می‌توان به این واحد‌ها کمک کرد که ساختار خود را اصلاح، خطوط تولید خود را بیشتر و در نتیجه فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کنند. حمایت‌هایی مانند پرداخت بیمه بیکاری، مشوق‌هایی مانند کاهش مالیات یا پرداخت بیشتر حق بیمه و در یک مورد ساده‌تر دادن وام‌های با بهره پایین می‌تواند کارفرمایان را تشویق به اصلاح ساختار کند. در این بین مشکلات بنیادی حوزه اقتصاد باید رفع شوند تا کارفرما به فکر توسعه بیفتد. یکی از مهم‌ترین مشکلات کاهش سرمایه در گردش واحدهای تولیدی است. به چند دلیل تولیدی‌ها در یکی دو سال اخیر در این زمینه به مشکل خورده‌اند. گرانی مواد اولیه و نبود مشتری برای محصولات تولید شده، عمده مشکل تولید‌کنندگان است. این شرایط باعث می‌شود آنها در تامین هزینه‌های جاری دچار مشکل شده و به فکر کاهش هزینه‌ها بیفتند. آنها در مرحله اول سعی می‌کنند نیروی کار خود را حفظ کنند، اما اگر مشکلات ادامه یابد شاهد تعدیل نیرو خواهیم بود. حمایت‌هایی مانند تامین بخشی از سرمایه در گردش به هر شکل می‌تواند تولیدی‌ها را در مدار قرار داده و از گردونه خارج نکند.
