آفت‌های مطالبه‌گری تشکل‌های پرستاری در گفت‌وگو با یک فعال صنفی؛
بخش خصوصی‌در حوزه درمان به دنبال ارزان‌سازی پرستاران است/ گاهاً در نظام پرستاری قدرت‌طلبی جای مطالبه‌گری را می‌گیرد
در دهه ۸۰ در کنار مطالبه هویت‌خواهی، مطالبه کاهش تبعیض و خواست عدالت در بین پرستاران شدت گرفت. این امر پاسخی به بی‌عدالتی سیستم حاکم بود که الان بعضاً عادی شده است. مدیران و مسئولان وزارتخانه همگی به وجود بی‌عدالتی اذعان دارند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، انتخابات شورای عالی نظام پرستاری برگزار شد. تشکلی صنفی که برخی از فعالان صنفی پرستاران سعی می‌کنند تا از این شاهراه مطالبات پرستاران را دنبال کنند. با این‌حال فعالان صنفی از دهه هفتاد تاکنون مسیر طولانی‌ای را برای پیگیری حقوق پرستاران طی کرده‌اند. از تصویب قوانین تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و ارتقای بهره‌وری تا مشکلات کارانه و سخت و زیان‌آوری شغل‌شان. اگرچه توفیقاتی داشته‌اند اما بعضا در دستیابی به خواست پرستاران شکست‌های بزرگی نیز داشته‌اند. از جمله اینکه قانونی مثل تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری نزدیک به سیزده سال است که به اجرا درنیامده و اصلی‌ترین علت آن سنگ‌اندازی طیف پزشک‌سالار حاکم بر وزارت بهداشت و درمان است که البته عمده ثروت را نیز از آن خود کرده‌اند. نفوذ این طیف البته در تشکل‌ها و معاونت پرستاری نیز کم نبوده است. کریم عابدینی (فعال صنفی پرستاری) درباره مسیر طولانی مطالبه‌گری پرستاران به ایلنا گفت: تمرکز پرستاری بیشتر بر روی بخش بالین باید باشد، هم از نظر جمعیت پرستاران کشور که بیشترین جمعیت را بالینکاران تشکیل می‌دهند و هم هدف کل سیستم بالین و سلامت مردم است. پرستاران بالین دو نوع مطالبه در طول دهه‌های گذشته داشته‌اند؛ اول بحث هویت‌خواهی پرستاری که در دهه ۷۰ بیش از دیگر زمان‌ها پررنگ بود. پرستاران تحصیلکرده بعد از انقلاب فرهنگی و جنگ احساس کردند که پرستاری از شکل سنتی خارج شده و یک فیلد آکادمیک برای آن در نظر گرفته شود. در بازه دهه هفتاد که پرستاران هویت خواهی خود را مورد تاکید قرار دادند و فعالان صنفی نز بر این مسئله تاکید داشتند، کم کم تشکل‌ها و نشریات سراسری به نام پرستاران شکل گرفتند. این یک نوع مطالبه بود که به دلیل تلاش‌های فعالان صنفی پرتاری پررنگ شد.
او ادامه داد: در اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ نظام پرستاری شکل گرفت. این مسئله نتیجه مطالبه هویت‌خواهی پرستاران بود و نظام پرستاری را به عنوان هویت صنفی خود قرار دادیم که دستاورد مثبتی برای پرستاران بود.
عابدینی با تاکید بر اینکه ایجاد و تاسیس سازمان نظام پرستاری بسیار مهم بود، گفت: همزمان در دهه ۷۰ بحث کارانه به وجود آمد و در طی زمان شکافی از دریافتی بین پرستاران و پزشکان به وجود آمد که همواره باعث اعتراض و نارضایتی پرستاران بود. هرچه جلوتر آمدیم شاهد بودیم که بحث تعرفه‌ها و کارانه به تبعیض و بی‌عدالتی دامن زد که هر روز ریشه‌دارتر و عمیق‌تر می‌شد.
پرستاران از چه زمانی خواستار رفع تبعیض شدند؟
این فعال صنفی پرستاری خاطرنشان کرد: در دهه ۸۰ در کنار مطالبه هویت‌خواهی، مطالبه کاهش تبعیض و خواست عدالت در بین پرستاران شدت گرفت. این امر پاسخی به بی‌عدالتی سیستم حاکم بود که الان بعضاً عادی شده است. مدیران و مسئولان وزارتخانه همگی به وجود بی‌عدالتی اذعان دارند. پرستاران در شرایط فعلی هر دو مطالبه را دنبال می‌کنیم.
وی افزود: ما با شکل‌های جعلی تربیت آموزش پرستاری مخالفت داریم. پرستاران نمی‌خواهند جایگاه پرستاری به جای تخصصی شدن از حالت آکادمیک خارج شود. مثلا بهیار شرکتی بیاورند و در قالب نیروی شرکتی تربیت کنند. البته به بهانه کمبود پرستار دست به چنین اقداماتی می‌زنند؛ درحالیکه با وجود کمبود پرستار ۲۰ هزار پرستار بیکار در کشور وجود دارد. بنابراین کمبود پرستاری راهکارهای دیگری دارد. ما کمبود پزشک نیز داریم. اما دلیل برای خارج کردن پزشکی از جایگاه آکادمیک آن وجود ندارد.
بخش خصوصی در حوزه درمان مشکل‌زا است
عابدینی با اشاره به اینکه متاسفانه بخش خصوصی تصمیم گیرنده وزارت بهداشت است، تصریح کرد: بخش خصوصی در حوزه بیمارستان‌ها به دنبال نیروی کار ارزان است و به همین دلیل هم حقوق پرستاران را زیر پا می‌گذارند و هم از نیروهای کم‌تجربه استفاده می‌کنند تا حقوق کمتری به آنها بدهند. حتی به کیفیت خدمات هم توجهی ندارند. در تمام دنیا پرستاری به سمت تخصصی شدن پیش می‌رود و واقعا جای تاسف دارد که اراده‌ای می‌خواهد پرستاری را از شکل آکادمیک خود خارج کند.
او ادامه داد: یکی از مطالبات عمده پرستاران از دهه ۷۰ هویت‌خواهی، حفظ جایگاه علمی پرستاران و رفع تبعیض در بین پرستاران است. متاسفانه افزایش مشکلات حوزه پرستاری باعث شده تا پدیده سکوت در بین پرستاران افزایش یابد و با انفعال و بی‌تفاوتی آنان مواجه باشیم. از نظر روانشناسی اجتماعی این مسئله بزرگترین ضربه به نیروی انسانی است. ارزشمندترین مسئله منابع انسانی است.
این فعال صنفی پرستاری گفت: متاسفانه یک صنفی مدیریت می‌کند و همه منابع را به سمت صنف خودشان را می‌برند. بحث کارانه‌ها، جدا کردن آموزش از وزارت علوم منافع این دسته را تامین کرد. اخیرا می‌خواستیم سقف کارانه ۶۰ میلیون تومانی برای پزشکان تعیین شود. یعنی یک پزشک علاوه بر حقوق و دریافتی بیش از این مقدار کارانه نگیرد. اما در این حالت نیز با مسئله عدم تمایل پزشکان برای کار کردن مواجه می‌شویم.
عابدینی با اشاره به اینکه همین معضل سبب شده که مطالبه رفع تبعیض پرستاران رساتر بیان شود، اظهار داشت: پرستاران همیشه نزدیک‌ترین قشر به مردم بوده‌اند که مشکلات جامعه را بیشتر از هر کسی آنها لمس می‌کنند. خدوم‌ترین و دلسوزترین قشر پرستاران هستند. با وجود اینکه تعرفه پرستاران نیز در جیب پزشکان می‌رود و قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری ۱۳ سال معطل مانده است، اجرایی نمی‌شود اما پرستاران به خاطر مردم و دلسوزی و وجدانی که دارند، همچنان کار می‌کنند.
معاونت پرستاری باید پیگیر مطالبات پرستاران باشد
این فعال صنفی پرستاری گفت: انتخابات نظام پرستاری، یک دوره انتخابات هیئت مدیره است که با انتخاب مستقیم پرستاران در سراسر کشور شکل می‌گیرد. یک انتخابات دیگر شورای عالی نظام پرستاری است که انتخابِ انتخاب‌شدگان پرستاری است. ۱۲۰ نفر عضو هیئت مدیره، نماینده معرفی می‌کنند. از این بین ۲۵ نفر به عنوان شورای عالی انتخاب می‌شود. واقعیت این است که گاهاً می‌تواند لابی‌گری در شکل انتخاب شورای عالی نظام پرستاری اتفاق ببیفتد. برخی افرادی که ذی‌نفوذ هستند، لیست داده و لابی‌گری می‌کنند. این مسئله مختص به همه دوره‌ها است.
وی افزود: چند سالی است که از لابه‌لای تحولات حوزه پرستاری، بحث ایجاد معاونت پرستاری در وزارت بهداشت به وجود آمد که از اواخر دولت آقای احمدی نژاد شکل گرفت. پرستاران معاونت پرستاری را یک دستاورد برای خود می‌دانستند. نظام پرستاری یک تشکل مشورتی است و قدرت اجرایی ندارد. جایگاه قانونی دارد و اساسنامه این تشکل مصوب مجلس شورای اسلامی است. این تشکل می‌تواند رایزنی کند و مطالبات را مطرح کند. تصور پرستاران این بود که با ایجاد معاونت پرستاری تمرکزی بر مطالبات خواهند داشت که متاسفانه از بدو ایجاد این معاونت تاکنون ندیدیم که معاونت پرستاری خیلی جدی مطالبات پرستار را پیگیری کند. از جمله معطل ماندن ۱۳ ساله قانون تعرفه گذاری نظام پرستاری است.
درباره انتخابات نظام پرستاری
این فعال صنفی پرستاری تصریح کرد: تفکر طیف کنونی که پیروز انتخابات شورای عالی نظام پرستاری شده است، نزدیک به تفکر حاکم بر معاونت پرستاری است. این طیف در سه دوره اول نظام پرستاری حاکم بوده و کار کرده‌اند. در دو دوره اول، عملکرد خوبی از آنها شاهد بودیم. یعنی همان قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستار و قوانینی مثل بهره‌وری شیفت‌ها در آن دوره‌ها تصویب شدند. در دوره سوم همین طیف به دنبال برخی تعاونی‌های ساخت و ساز ناموفق رفتند که متاسفانه هنوز هم در این خصوص پرونده‌های قضایی مفتوح وجود دارد. آنها امتیاز تربیت بهیار شرکتی یا کمک‌پرستار را گرفته‌اند که درآمدهای زیادی دارد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: گاهاً در تشکل‌های صنفی پرستاری دیده می‌شود که به جای مطالبه‌گری صنفی، قدرت‌طلبی جایگزین می‌شود. متاسفانه این شیوه‌ها که از طریق قول سمت دادن به فعالان صنفی پرستاری، بخواهند به شورای عالی نظام پرستاری برسند گاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرفی برخی فعالیت‌های اقتصادی و منافعی در این حوزه جای مطالبه‌گری صنفی را می‌بندد.
