ایلنا اظهارات و واقعیت‌ها را بررسی می‌کند؛
همسان‌سازی حقوق بازنشستگان؛ یک عبارت با هزار تردیدِ بی‌پایان!
آیا کارگران بازنشسته می‌توانند امیدوار باشند که بالاخره در ماه‌های پایانی امسال شاهد افزایش مستمری باشند؟ این اتفاق اگر نیفتد و همسان‌سازی امسال هم کلید نخورد، بند ب ماده ۱۲ برنامه ششم توسعه که مقرر کرده تا پایان سال ۱۴۰۰ همسان‌سازی برای همه بازنشستگان تامین اجتماعی بایستی اجرایی شود، مثل صدها تکلیف قانونی دیگر که به محاق رفتند و نادیده گرفته شدند، به دست اهمال تاریخی دولت‌ها، بر زمین خواهد ماند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بیستم مهرماه، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی با انتشار فیلمی در صفحه اینستاگرام خود، اراده کرد که بازهم امیدواری را به جامعه کارگران بازنشسته تزریق کند؛ امیدواری‌ای که چندان با واقعیت‌های موجود و امکانات سازمان همخوانی ندارد.
مصطفی سالاری گفت: دولت «باید» منابع همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی را تامین کند.
او در این فیلم اینستاگرامی افزود: دولت ابتدا باید منابع مورد نیاز را برای همسان‌سازی تأمین کند سپس حقوق بازنشستگان را افزایش یابد چراکه اگر تعهد دهد و به تعهد خود پایند نباشد مشکلاتی ایجاد خواهد شد بنابراین با آمادگی کافی باید این اقدام را انجام دهد.
سالاری در اظهارات خود، لبه تیغ انتقادات را به سمت دولت گرفته است و از لفظِ «باید» برای تامین منابع مالی همسان‌سازی حقوق بازنشستگان استفاده کرده است؛ این درحالیست که طبق قانون مدیریت خدمات کشوری، دولت تنها مکلف به «اجرای همترازی حقوق بازنشستگان کشوری با شاغلان این صندوق» است و مکلف نشده هیچ بودجه جداگانه‌ای برای اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی اختصاص بدهد؛ اما با این حال، اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی نیز یک تکلیف قانونی است که در عرصه‌ای دیگر و به شیوه‌ای متفاوت طرح شده و البته لازم‌الاجراست.
همسان‌سازی برعهده کیست؟
در بند ب ماده ۱۲ برنامه ششم توسعه آمده است: «سازمان تامین اجتماعی مکلف است در طول اجرای این برنامه –برنامه ششم توسعه- همسان‌سازی را برای بازنشستگان خود انجام دهد.»
با این حساب، سازمان تامین اجتماعی مکلف است همسان‌سازی را در طول بازه ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ برای «همه بازنشستگان خود» اجرایی کند؛ منتها این تکلیف، یعنی اجرای همسان‌سازی و ارتقای مستمری بازنشستگان، برعهده‌ی خود سازمان تامین اجتماعی است و از این نظر، هیچ تکلیفی برعهده دولت گذاشته نشده است؛ در واقع سازمان بایستی با استفاده از منابع داخلی خود، همسان‌سازی را اجرا کند.
یازدهم مهرماه، وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی در همدان گفت: با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در تدارک هستیم از ماه‌های پایانی سال و به تدریج، همسان‌سازی حقوق و دستمزد بازنسشتگان دورن سازمان تامین اجتماعی با تکیه بر بودجه خود سازمان تا حد مقدور حل و فصل شود و از سال ۹۹ به نتیجه نهایی برسد.
شریعتمداری افزود: در صورت گشایش اعتباری که خیلی امیدواریم در بودجه سال آینده صورت گیرد، موضوع همسان‌سازی حقوق و دستمزد بازنشستگان کشوری هم عملیاتی می‌شود.
محمد شریعتمداری، هفدهم مهرماه در حاشیه جلسه‌ی هیات دولت، بازهم در ارتباط با همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و کمبودهای موجود گفت: این مساله حق طبیعی بازنشستگان است و هیچ تردیدی در این نیست اما این کار مستلزم تامین منابع است. برای اجرای قانون برنامه ششم. ما در سازمان تامین اجتماعی با کمبود منابع جهت حل این مشکل مواجه هستیم، امیدواریم با کمک دولت نسبت به حل این مشکل اقدام کنیم و تا پایان سال اقداماتی را در جهت بهبود وضعیت برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان که از صندوق تامین اجتماعی مستمری دریافت می‌کنند، انجام دهیم و بتوانیم کاری کنیم که در بودجه ۹۹ برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان پیش‌بینی‌های لازم به عمل بیاید.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اضافه کرد: امسال آنچه پیش‌بینی شد از مجموع ۱۵ هزار میلیارد تومان منابع مورد نیاز در حدی تامین شد که حدود ۲۵۰۰ میلیارد تومان می‌شد و امکان اصلاح حدود ۱۴ تا ۱۸ درصد در محدوده‌های مختلف در رابطه با حقوق و دستمزد را داشتیم که این شایسته نیست و باید ارقام بالاتری را برای همسان‌سازی اعمال کنیم.
وظیفه دولت چیست؟
باید دقت داشت که بند دوم اظهارات شریعتمداری در هفدهم مهرماه در حاشیه جلسه‌ی هیات دولت، ناظر به بازنشستگان تامین اجتماعی یا کارگران بازنشسته نیست و بازنشستگان صندوق کشوری یا همان «کارمندان بازنشسته و مستمری‌بگیر» را دربرمی‌گیرد. تفاوت میان این دو، تفاوت میان دو صندوق و سازوکارهای استخدام و مستمری‌بگیری‌ست؛ با این حساب، ۱۵ هزار میلیارد تومانی که در قانون بودجه ۹۸ برای اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان مصوب شده است و به گفته‌ی وزیر کار، تنها ۲۵۰۰ میلیارد تومان از آن تاکنون محقق شده است، بودجه تکلیفی دولت برای اجرای همترازی حقوق بازنشستگان کشوری با شاغلان این صندوق است و ربطی به کارگران بازنشسته ندارد.
همسان‌سازی مستمری کارگران بازنشسته، «تماماً» بر عهده‌ی خود تامین اجتماعی‌ست و منابع آن نیز باید توسط خود این سازمان تامین شود.
در این بین، وظیفه‌ی دولت نه اختصاص «بودجه‌ای خاص» برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی، بلکه پرداخت بدهی‌های انباشته‌ی خود به سازمان است تا این سازمان بتواند با اتکا به منابع داخلی خود، همسان‌سازی را به عنوان تکلیف برنامه ششم توسعه به انجام برساند؛ این بدهی تا امروز به رقم ۲۵۰ هزار میلیارد تومان نزدیک شده است.
وعده وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر اینکه در ماه‌های پایانی سال، اجرای همسان‌سازی برای کارگران بازنشسته آغاز خواهد شد، می‌تواند برای کارگران بازنشسته امیدوارکننده باشد؛ اما سوال اینجاست که تا چه حد این امیدواری امکان عملی شدن دارد؛ علی اصغر بیات (رئیس کانون عالی بازنشستگان و مستمری‌بگیران تامین اجتماعی سراسر کشور) در این رابطه می‌گوید: ما فعالان صنفی، مطالبه‌گر هستیم؛ آقایان مسئول باید پاسخ بدهند که چگونه و با چه بودجه‌ای می‌خواهند این تکلیف قانونیِ بر زمین مانده را اجرایی کنند.
وی با تاکید بر اینکه "همسان‌سازی یک تکلیف قانونی است که بودجه آن را سازمان تامین اجتماعی باید از منابع داخلی خودش تهیه کند" ادامه می‌دهد: از آنجا که مجلس شورای اسلامی این تکلیف را تصویب کرده، ما در کانون عالی بازنشستگان، اجرای آن را از خودِ مجلس پیگیری کردیم که این پیگیری در نهایت منجر به برگزاری جلسه‌ای در کمیسیون اجتماعی مجلس شد؛ ما از کمیسیون اجتماعی خواستیم پیگیر بر اجرای همسان‌سازی باشد و اجرای آن را از سازمان تامین اجتماعی مطالبه کند؛ چراکه وقتی مجلس یک قانونی را تصویب می‌کند، باید خودش ناظر بر اجرای آن قانون نیز باشد؛ نمی‌شود یک قانون را تصویب کنند و اجرای آن را رها کنند.
بیات ادامه می‌دهد: در آن جلسه قرار شد کمیته‌ای متشکل از نمایندگان کانون عالی بازنشستگان و نمایندگان سازمان تامین اجتماعی و وزارت کار در کمیسیون اجتماعی برگزار شود؛ سازمان برنامه و بودجه نیز فقط بابت پرداخت بدهی دولت در آن کمیته حضور داشته باشد؛ رئیس کمیته نیز علیرضا محجوب تعیین شد. ما به هرحال پیگیر برگزاری این کمیته و نتایج آن هستیم چراکه همسان‌سازی نباید بیش از این بر زمین بماند.
یک پیشنهاد
نماینده کارگران بازنشسته سراسر کشور، از اظهارات مدیران سازمان می‌گوید؛ اظهاراتی که کمبود بودجه را علت اصلی بر زمین ماندنِ همسان‌سازی اعلام می‌کنند: «می‌گویند منابع نداریم؛ الان بالای ۲۰۰ هزار میلیارد تومان، تامین اجتماعی از دولت طلب دارد؛ ما از سوی کانون عالی بازنشستگان کشور به نوبخت نامه نوشتیم که راجع به پرداخت بدهی خود به تامین اجتماعی اقدام کند. ما بازنشستگان تامین اجتماعی از دولت طلب داریم و در این برهه زمانی آنچه از دولت می‌خواهیم همان طلبمان است نه پولی جداگانه برای همسان‌سازی؛ همسان‌سازی باید از منابع سازمان باشد اما بدهکار باید بدهی خود را بدهد.»
بیات به تخلف تاریخی دولت اشاره می‌کند: در برنامه بودجه سنواتی سال گذشته، ۵۰ هزار میلیارد تومان بابت پرداخت بدهی دولت به تامین اجتماعی گذاشتند؛ سازمان نیز سال ۹۷ گفت اگر این ۵۰ هزار میلیارد تومان را بدهند من همسان‌سازی را شروع می‌کنم اما مع‌الاسف فقط ۶ هزار میلیارد تومان آن محقق شد؛ برای سال ۹۸ هم که باز ۵۰ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه گنجانده‌اند، تا امروز ریالی به سازمان نداده‌اند.
رئیس کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی معتقد است؛ سازمان باید همسان‌سازی را شروع کند و منتظر پرداخت بدهی توسط دولت نماند.
حالا در این شرایط پیشنهاد چیست؛ کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی در شرایطی که سازمان از یک طرف مکلف به اجرای همسان‌سازی با منابع داخلی خود است و از سوی دیگر نزدیک به ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از دولت طلبکار و ۴۰ هزار میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکار است، چه پیشنهادی برای اجرای همسان‌سازی و تحقق قانون دارد؛ بیات در این رابطه می‌گوید: ما بحثی روی پولی که باید توسط دولت پرداخت شود، نداریم؛ قولی که وزیر کار و مدیرعامل سازمان داده‌اند، این است که از اواخر سال، کار را شروع می‌کنند؛ ما هم می‌گوییم حتما شروع کنید؛ شما از همه جا طلبکار هستید؛ در این شرایط، با هر عددی که توان دارید کار اجرای همسان‌سازی را شروع کنید؛ منتها این کار را با حضور نماینده کانون عالی بازنشستگان و با فرمولی که در زمان مرحوم نوربخش به آن رسیدیم، انجام دهید؛ همسان‌سازی را انجام دهید و احکام حقوقی بازنشستگان را با منظور کردن میزان افزایش همسان‌سازی، صادر نمایید و به دستِ آنها بدهید؛ بگذارید بازنشسته از شما طلبکار شود؛ ما می‌پذیریم که شما از یکی هزاران میلیارد تومان طلبکار هستید و به دیگران، بدهکار.
رئیس کانون عالی بازنشستگان سراسر کشور با تاکید بر اینکه "در نهایت همسان‌سازی جزو مطالباتمان هست" ادامه می‌دهد: باتوجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور که اقلام خوراکی به شدت گران شده وچند قلم اصلی مثل گوشت و لبنیات، از سفره بازنشستگان حذف شده‌اند، بایستی این تکلیف قانونی همین امسال و توسط سازمان تامین اجتماعی اجرایی شود. ما مطالبه جدی‌مان این است که با توجه به قولی که وزیر در همدان داد و وعده‌های مدیرعامل سازمان، در ماه‌های پایانی سال، کار اجرای همسان‌سازی به سامان برسد؛ فرمول‌های خوبی هم برای این کار تهیه و تدوین شده و دیگر زمان آن رسیده که متن صریح برنامه ششم توسعه اجرایی شود.
او در پایان به نکته مهمی اشاره می‌کند: «اجرای تکالیف در قبال کارگرانی که جوانی را پای سازندگی مملکت دادند، از هر اقدامی واجب‌تر است؛ خیلی از اینها مُردند و همسان‌سازی را ندادند؛ چه کسی می‌خواهد جوابگو باشد؟!»
در این شرایط آیا کارگران بازنشسته می‌توانند امیدوار باشند که بالاخره در ماه‌های پایانی امسال روی افزایش مستمری را ببینند؟ این اتفاق اگر نیفتد و همسان‌سازی امسال هم کلید نخورد، بند ب ماده ۱۲ برنامه ششم توسعه که مقرر کرده تا پایان سال ۱۴۰۰ همسان‌سازی برای همه بازنشستگان تامین اجتماعی بایستی اجرایی شود، مثل صدها تکلیف قانونی دیگر که به محاق رفتند و نادیده گرفته شدند، به دست اهمال تاریخی دولت‌ها، بر زمین خواهد ماند.
گزارش: نسرین هزاره مقدم
