«من، دنیل بلیک» یک بیانیه سیاسی قدرتمند علیه دولت ائتلافی جمهوری خواهان/ فیلم کن لوچ، تناقض‌های موجود در نظام رفاهی انگلستان را بررسی می‌کند

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، سلسله نشست‌های سینما رفاه، باهدف استفاده از منابع سینمایی و فیلم‌های مستند، جهت ترویج گفتمان رفاه و تأمین اجتماعی، از طرف موسسه عالی برگزار می‌شود.

فیلم «من دانیل بلیک» یک فیلم درام ساخته کن لوچ در سال 2006 است که نخل طلای جشنواره کن را برای این کارگردان به ارمغان آورد. این فیلم با مضمونی انتقادی به دوران بیماری یک کارگر بریتانیایی و تلاش وی برای برخورداری از مزایای بیمه بیکاری می‌پردازد. اما او در این راه با یک سستم سخت و غیرموجه مواجه می‌شود که امکان دریافت این مزایا را عملاً برای وی غیرممکن کرده است.

همزمان کارگردان مشکلات خانمی جوان را روایت می‌کند که همراه با دو فرزند خردسالش گرفتار همین سیستم شده است و دانیل بلیک به وی کمک می‌کند. فیلم بیش از هر چیز نگاه دولت بریتانیا و درواقع دولت‌های نئولیبرالیستی به کارگران و فقرا را موردنقد قرار می‌دهد. نگاهی که در آن کارگران و فقرا نه به‌عنوان یک عامل انسانی، بلکه به‌عنوان یک عدد و کد در نظر گرفته می‌شوند، و ذاتاً دروغ‌گو هستند و برای دریافت مزایای رفاهی از هیچ تلاشی فروگذار نیستند، آن‌ها برای دریافت این مزایا باید تن به سیستم کنترل اجتماعی و زیستی دولت دهند. دانیل بلیک درنهایت با اعتراض و با تصمیمش برای حضور در دادگاه، عاملیت انسانی خود را در برابر این سیستم شیء انگار نشان می‌دهد.

یک بیانیه سیاسی قدرتمند

 علی‌اکبر تاج مزینانی، فیلم «من، دنیل بلیک» را یک بیانیه سیاسی قدرتمند علیه دولت ائتلافی جمهوری خواهان در انگلستان دانست و گفت: یکی از اهداف اساسی فیلم این است که ارزش‌ها و روش‌های دولتی در حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی دولت وقت انگلیس را به بوته نقد و بررسی و چالش بکشاند.

رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: در فیلم مذکور، نقش مخرب نظام بروکراسی را در هدایت مردم به سمت استفاده از خدمات مؤسسات خیریه، گوشزد و اشاره می‌شود که سیاست‌های دولت محافظه‌کار، مردم را به سمت فقر بیشتر می‌کشاند.

وی افزود: گرسنگی، بی‌خانمانی، فقر و مسکن، مسائلی است که دنیل بلیک را به‌عنوان یکی از کارگران گذشته بریتانیا، در خود درگیر کرده و بیانگر سیاست‌های ناکارآمد نظام تأمین اجتماعی این کشور است.

تاج مزینانی گفت: کارگردان در بخش‌هایی از فیلم، نقش بروکرات‌­های سطح خیابان را در نظام رفاهی موردبررسی قرار می‌دهد و این نقش را در شکلی افراطی به تصویر کشیده است. در بخش دیگری از فیلم نیز ناهماهنگی سیاستی و تعارض بین نهادهای اجرایی در بریتانیا موردنقد قرار گرفته است.

وی خاطرنشان کرد:  بی‌توجهی به ویژگی‌های آدم‌ها در ممانعت از دریافت خدمات اجتماعی، موردتوجه و تأکید فیلم بوده است.

تاج مزینانی افزود: ارزش‌های خدمات اجتماعی و رفاه در فیلم بسیار موردتوجه قرارگرفته و همچنین حمله به رفاه خیریه‌ای را نیز به‌وضوح می‌توان دید. در بریتانیا 60 درصد فعالیت خیریه‌ها به سمت مسائل مذهبی تمایل دارد و این فیلم می‌خواهد به ما بفهماند که دریافت خدمات از خیریه‌ها باید توسط خود فرد انتخاب شود.

وی ادامه داد: فیلم کن لوچ، نظام رفاهی را به‌عنوان نظام کنترل و نظارت موردنقد قرار داده و این موضوع را به‌شدت نفی می‌کند.

تاج مزینانی در پایان گفت: موضوع دیگری که در فیلم اشاره‌شده و حتی در کشورهای توسعه‌یافته مانند بریتانیا نیز به چشم می‌خورد، شکاف دیجیتالی و مشکلاتی است که برای برخی از خدمت گیرندگان در کشورها پیش‌بینی‌شده و در حال وقوع است.

تغییر در نظام رفاهی

 علی‌اصغر سعیدی نیز در نشست نقد و بررسی فیلم «من، دنیل بلیک»، ساخته کن لوچ گفت: بعد از جنگ جهانی دوم، در انگلستان سیستم رفاه یکپارچه‌ای شکل گرفت که خدمات کاملی به افراد نیازمند ارائه می‌دهد و درمان و بازنشستگی، ازجمله این خدمات بود. این مسئله بار تعهدات دولت را افزایش داد و به‌تدریج دولت بریتانیا از دهه هفتاد، تغییر نظام رفاهی را آغاز کرد.

مدیر گروه برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران افزود: کارگردان در فیلم، مشکلات عدیده نظام ناکارآمد رفاهی امروز بریتانیا مانند مسائل حوزه بهداشت، مسکن و مستمری بازنشستگی را موردتوجه و نقد خود قرار داده است.

وی ادامه داد: خدماتی که نظام رفاهی، در صورت عدم اشتغال باید به فرد ارائه دهد، نکته‌ای است که فیلم بر آن تأکید می‌کند و نقد به اینکه انسانیت در روابط همواره باید موردتوجه نظام‌های رفاهی و سیاست‌گذاری دولت‌ها باشد.

 سعیدی، ساخت فیلم‌هایی ازاین‌دست در بریتانیا و اتفاقات کنونی این جزیره را از عوامل اجتماعی مؤثر در مطرح‌شدن خروج این کشور از اتحادیه اروپا بیان کرد و گفت: فیلم کن لوچ، تناقض‌های موجود در نظام رفاهی انگلستان و مشکلات گروهی از مردم در مواجهه با این تناقض‌ها را بررسی می‌کند.

با توجه به اینکه یکی از چالش‌های اساسی حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی، فقدان یا ضعف گفتمان در این حوزه است و امروزه فیلم‌های سینمایی و مستند از ابزارهای تقویت این گفتمان محسوب می‌شوند، موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی یکی از رسالت‌های اصلی خود را ترویج گفتمان رفاه می‌داند و با تحلیل در حوزه سینمای رفاه، به این مهم می‌پردازد.