فعالیت ۲ هزار قایق غیر مجاز در سیستان و بلوچستان

به گزارش خبرنگار ایلنا، تعبیر صید غیر مجاز ذهن را به سمت ترال سوق می‌دهد؛ نوعی صید که در سال‌های اخیر خبرساز شده و سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و نهاد‌های مختلفی را به واکنش و دخالت واداشته است. با این وجود، صید غیر مجاز فقط ترال نیست. آنطور که اظهار نظرات و اخبار تازه نشان می‌دهد دیگر خبری از صید ترال در آب‌های سرزمینی ایران نیست. این نوع صید که صیدی مخرب برای ذخایر دریایی به حساب می‌آید سال گذشته بیش از هر زمان دیگری خبرساز شد. برخی اخبار و گزارش‌ها حاکی از این بود که در خلیج فارس و دریای عمان کشتی‌های غول‌پیکر به روش ترال کف دریا را جارو می‌کنند. چندین و چند موضوع حاشیه‌ساز در این باره مطرح شد؛ اینکه چینی‌ها مشغول صید در آب‌های سرزمینی ایران هستند، اینکه روش آنها غیر مجاز و ضد محیط زیستی است و اینکه آنها صیادی در محدوده‌های تعیین شده را رعایت نمی‌کنند و تورشان را هر جا برسد می‌اندازند، تنها چند نمونه از حاشیه‌ها بود. حاشیه‌هایی که با تکذیب و تایید‌هایی همراه شد. در حالی که مسئولان سعی می‌کردند کل ماجرا را رد کنند، مستندات ارائه شده باعث شد اصل ماجرا پذیرفته شود، اما اینکه صید توسط خارجی‌هاست همچنان از طرف برخی مسئولان تکذیب می‌شد و البته مورد دیگری که مورد تکذیب قرار گرفت، ضد محیط زیستی بودن نوع صید و زیان آن برای ذخایر دریایی بود. توجیهاتی هم برای ادامه صید ترال وجود داشت؛ اینکه لازم است میزان صید افزایش داشته باشد تا به چشم‌انداز‌های تعیین شده برسیم. به هر حال با این فرض که صید ترال، معیشت صیادان ایرانی را به خطر انداخته، این نوع صید متوقف شد.

در یکی از آخرین واکنش‌ها به این موضوع فرمانده نیروی دریایی سپاه با اشاره به کمبود ماهی در جاسک، بندرعباس و قشم گفت: «نمی‌توان چشم‌ها را در برابر واقعیات بست و ما محکم در برابر کسانی که نان را از سفره صیادان سنتی ربوده‌اند، ایستاده‌ایم.»

سردار علیرضا تنگسیری عنوان کرد: «هیچ کشتی صیادی اجازه صید ترال در آب‌های کمتر از ۱۲ مایل را ندارد و این نوع صید در خلیج فارس ممنوع است.»

درنهایت پیگیری‌های انجام شده، نشان می‌دهد که صید ترال در آب‌های سرزمینی ایران ممنوع شده است.

سلیمان آراییش (رئیس اتحادیه صیادی سیستان و بلوچستان) خبر توقف کامل صید ترال را تایید و در گفتگو با ایلنا می‌گوید: «با برخورد‌های صورت گرفته دیگر شاهد این نوع صید مخرب نیستیم.»

با این همه، نباید فراموش کرد که توقف صید ترال به معنای توقف صید غیر مجاز نیست زیرا صیادان غیر مجاز همچنان در آب‌های سرزمینی ایران جولان می‌دهند.

دنبال مجوز دار کردن صیادان غیر مجاز هستیم

وظیفه اخلاقی ماست که طبیعت را برای آیندگان حفظ کنیم. این جمله شعاری ظاهرا آنقدر‌ها هم تاثیر‌گذار نیست که از گوشه و کنار اخبار ناخوشایندی درباره تخریب طبیعت به گوش می‌رسد. دریا‌ها نیز از این موج تخریب در امان نبوده‌اند؛ از تخریب‌هایی که تردد کشتی‌ها به ویژه نفتکش‌ها ایجاد می‌کنند تا بهره‌برداری بیش از حد از ذخایر آبی.  بهره‌برداری بیش از حد از ذخایر دریایی اتفاقی است که تاثیرش را دیده‌ایم. دریا خیلی زود از ما انتقام گرفته و صید غیر مجاز باعث شده، در مواردی معیشت صیادان به خطر بیفتد.

از آنجا که صید غیر مجاز به ترال محدود نمی‌شود، مجموعه‌ای از عوامل گرایش به صیادی را افزایش داده و چون ظرفیتی وجود نداشته، افرادی به صورت غیر مجاز صید می‌کنند. رئیس اتحادیه صیادی سیستان و بلوچستان در این باره می‌گوید: خشکسالی باعث شد معیشت بسیاری از ساکنان استان به خطر بیفتد. آنها وقتی دیدند کار نیست و برای امرار معاش به درآمدی احتیاج دارند به بنادر آمدند و شروع کردند به صیادی.

آراییش ادامه می‌دهد: حدود دو هزار قایق فاقد مجوز در آب‌های سیستان و بلوچستان فعالیت می‌کنند. صاحبان این قایق‌ها چون از جایی جواز فعالیت ندارند، در مواردی قادر به فرار از نظارت‌ها هستند و اینطور ممکن است تخلفاتی صورت بگیرد.

او صید با استفاده از تور‌های غیر مجاز در محدوده‌های غیر مجاز را اصلی‌ترین تخلفی می داند که ممکن است توسط صیادان غیر مجاز صورت بگیرد. رئیس اتحادیه صیادی سیستان و بلوچستان می‌گوید: ما مدت‌هاست که درصدد ساماندهی به وضعیت این صیادان هستیم و امیدواریم امسال بتوانیم آنها را مجوز‌دار کنیم.

صید هر نوع ماهی و سایر آبزیان در خلیج فارس و دریای خزر، مرداب‌ها، رودگاه‌ها، خلیج‌ها، مصب‌ها و رودخانه‌های مربوط به دریای مذکور‌ تا مسافتی از مصب هر یک از رودخانه‌ها بدون اخذ پروانه لازم از شرکت سهامی شیلات ایران (‌شمال و جنوب) که بعد از این به نام شرکت سهامی‌شیلات ایران ذکر می‌شود، ممنوع است.

او با بیان اینکه امسال صید بهتر شده است، اما به صورت کلی صید صنعتی اکنون به‌صرفه‌تر است، توضیح می‌دهد: ما دو نوع صید داریم: صید تجاری و صید صنعتی. صید صنعتی آن صیدی است که در آب‌های فراسرزمینی صورت می‌گیرد و در آن آبزیان غیر ماکول برای ایرانیان نیز صید می‌شوند. برای مثال ماهی مرکب را صید می‌کنیم و به شرکت‌های چینی می فروشیم. این فعالیت سود بیشتری برای صیادان دارد.

آییش عنوان می‌کند: حداقل دو عامل باعث شده گرایش به صیادی در آب‌های سیستان و بلوچستان افزایش یابد. دلیل اول بیکاری و بروز خشکسالی است که افراد بیشتری را به بنادر کشانده و دلیل دیگر به وجود آمدن امکان صید و فروش آبزیان غیر ماکول. اینکه دریا می‌تواند معیشت تعداد بیشتری را تامین کند خوب است، اما فعالیت‌ها باید تحت نظارت باشد تا به بهانه صید اتفاقات دیگری نیفتد.

به گفته او، نمی‌توان فقط با اقدامات سلبی جلوی صیادی غیر مجاز را گرفت. در تلاشیم افرادی را که به صورت غیر مجاز صیادی می‌کنند شناسایی و ساماندهی کنیم و مجوز‌های لازم را در اختیار آنها قرار دهیم.

حبس یا صدور مجوز؟

فصل صید در ایران مدتی است که آغاز شده است. اگرچه نوعی از صید غیر مجاز صید خارج از فصل صید است، اما عمده فعالیت صیادان غیر مجاز در فصل صید اتفاق می‌افتد. صیادی غیر مجاز فقط رعایت نکردن زمان‌بندی صید نیست، بلکه رعایت نکردن صید اتفاقی فراگیر در این زمینه است و مهمترین دلیلی که صیدی را غیر مجاز بشماریم مربوط به نداشتن مجوز‌های لازم است. بر اساس ظرفیت‌های موجود و همچنین به دنبال ارزیابی‌هایی که صورت می‌گیرد، افراد می‌توانند مجوز صید دریافت کنند. در مواردی صیادان به دلایل مختلف اعم از اینکه به صید به عنوان فعالیتی موقت نگاه می‌کنند یا به دلیل اینکه نمی‌توانند مجوز‌ها و گواهینامه‌های لازم را کسب کنند، به صورت غیر مجاز فعالیت می‌کنند.

قانونی مشخصی برای صید غیر مجاز وجود دارد که با عنوان «مجازات صید غیر مجاز از دریای خزر و خلیج فارس» شناخته می‌شود. در ماده یک این قانون آمده است: صید هر نوع ماهی و سایر آبزیان در خلیج فارس و دریای خزر، مرداب‌ها، رودگاه‌ها، خلیج‌ها، مصب‌ها و رودخانه‌های مربوط به دریای مذکور‌تا مسافتی از مصب هر یک از رودخانه‌ها بدون اخذ پروانه لازم از شرکت سهامی شیلات ایران (‌شمال و جنوب) که بعد از این به نام شرکت سهامی‌شیلات ایران ذکر می‌شود ممنوع است. متخلفین برای بار اول علاوه بر ضبط عین مال به نفع شرکت مذکور به جزای نقدی معادل دو برابر بهای مال‌مکشوفه و برای دفعات بعد علاوه بر ضبط مال و پرداخت دو برابر بهای آن به حبس جنحه‌ای از 61 روز تا شش ماه محکوم خواهند شد.

هر چند رعایت این قانون می‌تواند تا حدی صید غیر مجاز را تحت کنترل در آورد، اما واقعیت دیگری نیز درباره صیادی غیر مجاز وجود دارد. معیشت ساحل‌نشینان به دریا بستگی دارد. آنها از طریق فعالیت‌هایی مانند صید یا فعالیت‌های مرتبط با ترازیت کالا معاش خود را تامین می‌کنند. در مواردی یکسویه دیدن موضوعات باعث ضرر و زیان ساحل‌نشینان و حتی مهاجرت آنها شده است. برای مثال در بسیاری از بنادر جنوبی ایران ته‌لنجی ایجاد کننده شغل برای اقشار مختلف است. زمزمه‌هایی که برای حذف کامل ته‌لنجی یا حتی کاهش آن شنیده شد در سال گذشته گلایه مرزنشینان را به دنبال داشت. آنها عنوان کردند اگر قرار است به بهانه مقابله با قاچاق ته‌لنجی را حذف کنید، لااقل جایگزینی هم برای ایجاد درآمد در نظر بگیرید. در مورد صیادی هم در موارد زیادی موضوع به همین شکل است. می‌توان با صیادان غیر مجاز برخورد‌های سلبی کرد، اما به نظر می‌رسد بهتر آن است که فکری به حال مجاز کردن فعالیت آنها کنیم. صیادی غیر مجاز تبعاتی مانند تخریب ذخایر آبی و محیط زیست دریایی دارد. کسی که مجاز به صید نیست ممکن است از روش‌های خطرناک صید بهره گیرد، اما با صدور مجوز به افراد دارای صلاحیت می‌توان نظارت‌ها را بیشتر و از تخریب‌های احتمالی پیشگیری کرد.