مدیریتِ سیاسیِ صندوق‌هایِ بازنشستگی آتش بر جان آنها می‌افکند/ در سازمان تامین اجتماعی مدیریتِ «فست فودی» حاکم است

«علیرضا فتحی» در گفتگو با خبرنگار ایلنا، اظهار داشت: مدت‌هاست که مسئولان دولت و نمایندگان مجلس از کاهش ضریب پشتیبانی صندوق بازنشستگی سازمان تامین اجتماعی، افزایش زیان انباشته صندوق بیمه بیکاری این سازمان، اتکای آن به منابع بانکی برای پرداخت مستمری بازنشستگان و... سخن می‌گویند، اما از دلایل چیزی نمی‌گویند.

عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران، با اشاره به بنیان‌های نهادی تامین اجتماعی در ایران، گفت: سیاست‌های تامین اجتماعی در ایران در فاصله سال‌های ۱۲۸۵ تا ۱۳۲۰ پیدایش و تکوین یافتند اما نهاد تامین اجتماعی در سال ۱۳۲۹ در قالب سازمان تبلور یافت.

وی با بیان اینکه دولت‌های وقت با علم به جایگاه نهادی تامین اجتماعی، سازمان تامین اجتماعی را ایجاد کردند و در درجه اول استقلال آن را ارج نهادند؛ چراکه سازمان متعلق به کارگران و بیمه‌شدگان آن است، گفت: به همین واسطه تامین منابع سازمان تامین اجتماعی هم ارتباطی با دولت نداشت و از همان ابتدا کارگران بار تامین آن را بر دوش کشیدند. از همین رو سازمان تامین اجتماعی مستقل و متعلق به کارگران است.

با این حال وی می‌گوید: آرام آرام اندوخته‌های کارگران در سازمان تامین اجتماعی به ثروتی عظیم تبدیل شد و به همین دلیل دولت‌ها همواره به آن چشم طمع داشتند و بارها و بارها به آن ناخنک زدند.

رییس کانون شوراهای اسلامی کار جنوب غرب استان تهران با بیان اینکه در خبرها آمده است که سازمان تامین اجتماعی با دریافت وام از بانک‌ها مستمری کارگران را در شب عید ٩٧ پرداخت کرده است، گفت: این در حالی است که سازمان؛ خود ١٨٠ هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارد.

دردسرهای فراوانِ مدیران نالایق

وی افزود: اینکه چرا همه دولت‌ها از زمان مرحوم هاشمی رفسنجانی تاکنون بدهی خود را به سازمان تامین اجتماعی نمی‌پردازند و سود بانکی این بدهی چگونه از جیب کارگران به یغما می‌رود، خود داستان مفصلی است.

 عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران در شرح عواملِ مشکلاتی که گفته می‌شود به خاطر تاثیر آنها سازمان تامین اجتماعی به این روز افتاده است، گفت: مدیران نالایق و همسو با منافع بیمه‌ای کارفرمایان، عدم حضور نمایندگان واقعی کارگران در هیات مدیره سازمان، شفاف نبودن عملکرد مدیران به ویژه در بخش مالی، محقق نشدن تحقیق و تفحص از تخلفات مدیریت سازمان در دولت‌های نهم و دهم، بیراهه بردن منابع مالی، درمانی، اقتصادی و همراه شدن با سیاست‌های خانمان برانداز نئولیبرالی که توسط صندوق بین‌المللی پول برای نابودی این سازمان و به غارت بردن ثروت کارگران و در نهایت خصوصی کردن درمان آن تجویز شده‌اند، از این جمله هستند.  

رییس کانون شوراهای اسلامی کار جنوب غرب استان تهران، افزود: اینگونه درمان ارزان برای کارگران به رویای دست نیافتنی تبدیل می‌شوند و پیشگیری از بیماری که می‌تواند تا میزان زیادی از هزینه‌های درمان سازمان بکاهد توسط بیمه‌شدگان دور انداخته می‌شود. از این زوایه سلامت کارگران قربانی کسری منابع درمان در سازمان تامین اجتماعی می‌شوند.

وی با بیان اینکه در گام دوم دولت‌ها در حوزه تفنین سازمان تامین اجتماعی را به سراشیبی افول بردند، گفت: لغو قانون اجباری بیمه شدن هر کارگر در هر واحد تولیدی و خدماتی، خارج شدن کارگاه‌های کوچک از شمول بازرسی‌های بیمه‌‌ای، باز شدن پای شرکت‌های تامین نیروی انسانی که در خلاء نظارت کارگران را بیمه نکرده و یا لیست بیمه کارگران را یکی در میان به تامین اجتماعی رد می‌کنند، باز گذاشتن دست کارفرمایان برای بیمه نکردن کارگران شاغل در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، رواج قراردادهای ۲۹ روزه و ۸۹ روزه برای بیمه نکردن کارگران، استخدام‌های آزمایشی طولانی‌مدت، واقعی نبودن میزان حق بیمه به نسبت دریافتی‌ کارگر، ارسال لیست‌های بیمه‌ایِ غیرواقعی از سوی کارفرمایان (لیست‌هایی که در آنها نام کارگران واقعی کارگاه‌ دیده نمی‌‌شود) ازجمله راه‌هایی‌ست که برای این افول تدارک دیده شد.

فتحی با بیان اینکه اجرا نشدن طرح طبقه‌بندی مشاغل در واحدهای بزرگی چون فولاد، معادن، صنایع نفت، صنعت حمل و نقل … هم تا میزان زیادی موثر بوده است، گفت: زمانی که طرح طبقه‌بندی مشاغل اجرایی شود، دستمزد کارگران واقعی و کارگران هم به میزانی که حق بیمه می‌پردازند، افزایش یافته و به همین واسطه درآمدهای سازمان تامین اجتماعی نیز افزایش می‌یابد.

وی با اشاره به پرداخت نشدن ۴ درصد حق بیمه مابه‌التفاوت بازنشستگی در مشاغل سخت، از سوی بسیاری از کارفرمایان و پیمانکاران، گفت: این مورد هم به کارگران ضربه وارد کرده و هم به سازمان تامین اجتماعی. این تخلف کارفرمایان ناشی از همدستی وزارت کار، مدیران تامین اجتماعی و کارفرمایان است. در واقع با آگاهی کامل از آن چشم‌پوشی می‌کنند.

عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران با بیان اینکه سود سالانه بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی، ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است، گفت: این مبلغ از جیب کارگران می‌رود.

شستا با سیاست‌گذاری‌های نادرست در تهدید است

فتحی با اشاره به اهمیت‌ فعالیت‌های اقتصادی سودآور در شرکت سرمایه‌گذاری سازمان تامین اجتماعی (شستا)، گفت: مجموعه بزرگ شرکت‌های شستا با سیاست‌گذاری‌های نادرست که از دخالت‌های سیاسی و سوءمدیریت نشات می‌گیرد، در تهدید هستند. تعدادی از این شرکت‌ها در قالب رد دیون به شستا واگذار شده‌اند اما با انتصاب مدیران سیاسی و نالایق به بمب بدهی تبدیل شده‌‌اند؛ بمبی که اگر منفجر شود سازمان را گرفتار مشکلات بسیار می‌کند.

وی با اشاره به تاکید دولت بر فروش این شرکت‌ها، افزود: این شرکت‌ها سپس به ارزان‌ترین قیمت به سرمایه‌داران به فروش می‌رسند. به این گونه مدیریت باید آفرین گفت!  

رییس کانون شوراهای اسلامی کار جنوب غرب استان تهران با بیان اینکه باید هرچه سریعتر قوانینی که سازمان تامین اجتماعی را به کسری منابع و مقروض شدن کشانده‌‌اند، لغو شوند و دولت طبق برنامه، بدهی خود را با احتساب سود آن به سازمان تامین اجتماعی برگرداند و مجلس هم با درنظر گرفتن محاسبات اکچوئری قانونگذاری کند و یا اصلا دست از قانونگذاری در حوزه صندوق‌های بیمه‌ای بردارد، گفت: اینگونه سازمان تامین اجتماعی می‌تواند با اطمینان خاطر تعهدات بیمه‌‌ای خود را به اجرا درآورد.

وی با بیان اینکه کارگران بازنشسته هم مانند بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری باید از حق اجرای قانون همسان‌سازی بهره‌مند شوند اما همین کسری منابع که آن را شرح دادم مانع از آن شده است، گفت: سازمان تامین اجتماعی برای اجرای یکبار قانون همسان‌سازی به ۱۲ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که با شرایط ترسیم شده قادر به تامین آن نیست؛ هرچند که طبق برنامه پنج ساله ششم توسعه دولت مکلف است که بار مالی آن را تامین کند.

فتحی با بیان اینکه قرار شده که دولت ۵ هزار میلیارد تومان به منظور اجرای همسان‌سازی در دو صندوق کشوری و نیروهای مسلح اختصاص دهد، گفت: مستمری‌بگیران تامین اجتماعی هم شهروندان همین کشور هستند. آنها در زمان اشتغال کارگر بودند؛ کارگرانی که با کار شبانه‌روزی در سرما و گرما این کشور را ساخته‌اند اما سهم آنها از منابع دولت در زمان پیری کجاست؟

جایگاه صندوق بازنشستگان تامین اجتماعی در اسناد و سیاست‌های کلی بسیار نازل و بی‌مقدار است

عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران، افزود: اگر تکلیفی بر دوش دولت است باید آن را جامع اجرا کند. اگر هم قادر نیست که چتر اجرای قانون را گسترده کند، اصلا آن را اجرا نکند. متاسفانه بخشی‌نگری موجب شده که کارگران بازنشسته از خود بپرسند: چگونه نمایندگان مورد اعتماد خود را پیدا کنند؟ البته که آنها بازهم به این تکلیف شهروندی عمل خواهند کرد و از مشارکت مدنی دست نخواهند کشید اما این موجب نمی‌شود که این پرسش را از ذهن خود کنار بگذارند و مطالبه‌گری را فراموش کنند.  

فتحی با بیان اینکه فعالان کارگری از خود می‌پرسند که چرا سیاست‌گذاران و مجریان در مقابل اجرای عدالت تا این اندازه «واپسگرا» هستند، گفت: تحولاتی که در حوزه عدالت حاصل شده دولت را مکلف کرد که تمام طبقات جامعه را فارغ از گرایش‌های سیاسی، مذهب، کارگر یا کارمند بودن، ضعیف یا غنی بودن و... تحت حمایت قرار دهد. قانون‌گذار استثنایی برای دولت قائل نشده است. مثلا نگفته که کارگران بازنشسته مشمول یکسری حقوق نمی‌شوند اما بازنشستگان دولت شامل می‌شوند!   

وی در ادامه با اشاره به پرداخت وام‌های کم بهره به بازنشستگان سایر صندوق‌ها، گفت: مستمری‌بگیران تامین اجتماعی تماما آن امتیازها را برخوردارنیستند؛ آنهم صرفا به این خاطر که مطالبات سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمی‌شود. این یک اجحاف در حق بازنشستگان این صندوق است؛ صندوقی که بیشترین تعداد بازنشستگان را در کشور دارد اما جایگاه آن در اسناد و سیاست‌های کلی بسیار نازل و بی‌مقدار است.

عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران با اشاره به توجه دیرهنگام مسئولان به سازمان تامین اجتماعی، گفت: هرچند باید آن را به فال نیک گرفت اما اگر ۱۰ سال زودتر به این موضوع ورود می‌‌کردند شاهد این حجم از ضرر و زیان را در مهم‌ترین صندوق‌ بیمه‌ای کشور نبودیم.

وی با اشاره به این گفته محمدحسن زدا، سرپرست سازمان تامین اجتماعی که «منتظر هستیم مجمع تشخیص مصلحت نظام دستورات رهبری را در خصوص سازمان تامین اجتماعی به سیاست‌‌های کلی نظام تبدیل کند»، گفت: قطعا با این اتفاق تحولات مثبتی رخ می‌دهد و دست‌اندازی به منابع بازنشستگی و درمان کارگران در سازمان تامین اجتماعی تا حدی متوقف می‌شود اما نگرانی ما از نگاه سیاسی و مغرضانه به سازمان تامین اجتماعی و شستا همچنان بر سر جای خود باقی می‌ماند.

رییس کانون شوراهای اسلامی کار جنوب غرب استان تهران با بیان اینکه مدیریتِ سیاسیِ صندوق‌هایِ بازنشستگی آتش بر جان آنها می‌افکند، گفت: هرجا را که آلوده به بازی‌های سیاسی کردیم چاهی شد که هرگز از افتادن در آن خلاصی نیافتیم.

فتحی افزود: قطعا نسل‌های آینده درسی که ما نگرفته‌‌ایم را از سر ناچاری به گوش‌های خود آویزان و ما را شماتت می‌کنند. از همین رو باید از آمیخته شدن سیاست با مدیریت علمی صندوق‌های بازنشستگی جلوگیری کرد و اجازه داد تا صندوق‌ها در لوای علم و محاسبات بیمه‌ای کار خود را انجام دهند.

وی تصریح کرد:  اقتصادهای در حال توسعه امروز نظام‌های رفاه را بیش از هرزمانی جدی می‌گیرند و توسعه را با رفاه توام می‌کنند اما ما بر سر رفاه می‌زنیم و توسعه را هم خوار و خفیف می‌شماریم.

ثبات مدیریتی شرط لازم است اما کافی نیست

عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان تهران با بیان اینکه ثبات مدیریتی در صندوق‌های بازنشستگی هم شرط لازم است اما کافی نیست، گفت: ثبات مدیریتی به این معنا نیست که یک مدیر بیاید دیگر نرود! بلکه به این معناست که اگر مدیری سیاستی پی گذاشت که آرامش را حاکم می‌کند نباید بعدی‌ها بیایند و چرخ را از اول اختراع کنند. برای نمونه دیدیم که شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی منحل و جای خود را به هیات امنا داد. در نتیجه اداره سازمان تامین اجتماعی دولتی شد.

وی افزود: به همین خاطر در سازمان تامین اجتماعی مدیریت «فست فودی» حاکم است؛ یعنی مصرف بیشتر به جای اندوختن بیشتر. البته این کژکارکردی تماما بر گردن مدیران آن نیست؛ چراکه آنها نهادی را تحویل گرفته‌اند که نظام سیاست‌گذاری آن را جدی نمی‌گیرد. به همین جهت باید بیش از اندازه دغدغه داشت و این دغدغه‌ها را از طریق رسانه‌ها علنی کرد.

رییس کانون شوراهای اسلامی کار جنوب غرب استان تهران با اشاره به اداره سازمان تامین اجتماعی با سرپرست، از دی ماه سال گذشته، گفت: اگر وزیر تعاون، کار و رفاه تامین اجتماعی به این نتیجه رسیده است که صاحبان واقعی سازمان (کارگران و کارفرمایان) و اعضای هیات امنا و هیات مدیره از آقای زدا رضایت دارند، پس حکم مدیرعاملی وی را صادر کنند و بیش از این معطل نکنند.

وی افزود: سازمان تامین اجتماعی برای جامعه کارگران و بازنشستگان به اندازه‌ای مهم است که باید هرچه سریعتر تکلیف آن مشخص شود.  

گفتگو: پیام عابدی