مدیریت تعارض منافع یکی از مهم‌ترین ارکان پیشگیری از فساد است

به گزارش ایلنا، وحید کشافی‌نیا (مدرس اندیشکده شفافیت برای ایران)، در دومین کارگاه آموزشی شفافیت و سیاست‌گذاری عمومی با بیان این که در دهه‌های اخیر سیاست مبارزه با فساد مبتنی بر سیاست مجازات متخلف بوده است و اشد مجازات برای وی خارج از نوبت قضایی بوجود می‌آمده است، گفت: به این سیاست انتقادات زیادی وارد است که پس از وقوع فساد رخ می‌دهد. 

وی تاکید کرد: سیاست کشورهای پیشرفته، سیاست پیشگیرانه و مربوط به پیش از وقوع فساد است.

کشافی نیا با بیان اینکه در حال حاضر پیشنویس لایحه مدیریت تعارض منافع در هیات دولت در حال تدوین است، خاطرنشان کرد: مدیریت تعارض منافع، موقعیتی میان فساد و قبل از فساد است. در این مبحث نظارت بیرونی و درونی مکمل یکدیگرند. رویکرد در مدیریت تعارض منافع باید فرآیندی باشد چون ممکن است سازمان مدام در شرایط تعارض منافع جدید قرار بگیرد.

وی تصریح کرد: در انتصابات جدید باید ساختارهای مدیریت تعارض منافع بررسی شود مثلا مدیر نتواند برای خود پاداش تعیین کند. در ایران مفهوم تعارض منافع بر خلاف اروپا و آمریکا تقریبا ناشناخته است؛ یکی از مثال‌های تعارض منافع، قرارگیری فرد در موقعیتی برای استفاده از شرایط به نفع سود شخصی است. موقعیتی که در آن فرد یا سازمان هنگام تصمیم‌گیری بر سر عمل یا کسی بر سر دوراهی نفع عالی (اولیه) و نفع ثانی (ثانویه) قرار گیرد.

کشافی‌نیا با اشاره به دسته‌بندی مدیریت تعارض منافع در سه وضعیت بالقوه، بالفعل و سطح فردی و سازمانی و منشا بروز تعارض تصریح کرد: هر فردی را در آن موقعیت بگذاریم در موقعیت تعارض منافع قرار می‌گیرد.

مدرس اندیشکده شفافیت برای ایران با بیان این که شاخص حکمرانی ۴ بعد دارد، تصریح کرد: در این زمینه پژوهش‌هایی در قالب پایان‌نامه در کشور صورت گرفته و چهار پیمایش مختلف در خصوص بررسی روند ادراک فساد از سال ۸۸ تا سال ۹۶ در ایران انجام شده است.

وی با اشاره به سیاست‌های سخت،  سیاست‌های نرم و سیاست سوت‌زنی بیان کرد: سیاست سوت‌زنی بعد از وقوع فساد رخ می‌دهد.

کشافی‌نیا با اشاره به اشکال رایج تعارض منافع، هدیه را یکی از اشکالات دانست و اظهار داشت: برای مثال، اینکه یک مقام مسئول هدیه نقدی یا غیر نقدی دریافت کند در این رابطه، ماده ۹۱ قانون خدمات کشوری دریافت هدیه و رشوه را ممنوع کرده است. اما شایان ذکر است که این قانون مشکل دارد و بسیار کلی است و تفاوت مشخصی میان تعریف هدیه و رشوه قائل نشده است. در حالیکه هدیه اثرگذاری روانی غیر مستقیم دارد.

مدرس اندیشکده شفافیت برای ایران راهکارهای مقابله با مدیریت تعارض را شفافیت، ممانعت، ممنوعیت، مداخله در انگیزهها و تغییر قواعد بازی دانست و توضیح داد: شفافیت به معنای  آشکارسازی (اعلام کلیه منافع در ابتدا و طول تصدی مسئولیت) مثل آشکارسازی درآمدهای شخصی و خانوادگی است؛ اقرار نیز (اعلام تعارض منافع در یک مسئله خاص) مثل اعلام منافع شخصی در زمان مدیریت و انعقاد قراردادهاست. 

وی در پایان تاکید کرد: سامانه‌ها می‌توانند به شفافیت کمک کنند مثل انتشار حقوق مدیران، سامانه‌های گزارشگری تخلف، شفافیت سفرهای خارجی و ثبت هدایا.