زیباکلام: نقص رسانه دولتی، فضای مجازی را رونق داده‌/شمس مستوفی: رسانه امروز از افکار عمومی خط می‌گیرد

به گزارش خبرنگار ایلنا، صادق زیباکلام در نشست "رسانه و افکار عمومی" با اشاره به انتخابات مجلس ۹۴ بیان کرد: در آن بحبوحه من یادداشتی به روزنامه شرق فرستادم که در آن درباره شکست اصولگرایان صحبت کرده‌بودم. در آن یادداشت من بیان کردم که عامل شکست اصلاح‌طلبان نبودند. آنچه توانست اصولگرایان را شکست دهد؛ تلگرام بود. به‌حدی که «دوبار تَکرار می‌کنم» هم به مدد تلگرام توانست باعث پیروزی اصلاح‌طلبان شود.

وی ادامه داد: ما خیلی نباید خوشحال باشیم که تلگرام و فضای‌مجازی چنین نقشی را در ایران پیدا کرده چراکه تلگرام و فضای‌مجازی یک شمشیر دو لبه است و همان‌طور که انتخابات ۹۴ و ۹۶ از طرفی که ما می‌خواستیم برش داد، باید به یاد داشت که پوپولیست یک اژدهای هفت سر وحشتناک است که می‌تواند به طرف خودمان گرفته شود و ما را از بین ببرد.

این استاد دانشگاه نفوذ تلگرام را در جامعه به‌علت نقص جامعه دانست و بیان کرد: من معتقدم یک جامعه سالم باید به یک حداقل توسعه سیاسی، دموکراسی، آزادی، فضای باز سیاسی و آزادی مطبوعات رسیده باشد که  فضای مجازی نتواند در آن تا این حد نفوذ کند. امری که در جامعه ایران درست معکوس عمل می‌کند. به‌دلیل نبود آزادی مطبوعات، تلگرام تا این حد توانسته میان جامعه نفوذ پیدا کند.

زیباکلام در ادامه به فضای مطبوعاتی کشورهای آسیای‌شرقی اشاره کرد و گفت: در فیلیپین و گینه‌بیسائو حضور تلگرام به‌اندازه رسانه‌ملی و مطبوعات پیشرفت نداشته است. فضای مطبوعات انگلستان را به این دلیل نام نمی‌برم که انگ غرب‌زدگی به من زده نشود.  بنابراین اگر جامعه ما به طرف فضای مجازی آمده؛ برای این است که هیچ خبری را خلاف باورها نشر نمی‌دهیم.

وی ادامه داد: تمام اخباری که در رسانه ملی ما پخش می‌شود چه از خاورمیانه، چه آمریکا؛ حسب یک باور کلی  است. برای مثال رییس‌جمهور آمریکا هر کس که باشد انسان منفوری است. اگر این فرد وارد کشوری بشود، شما می‌توانید مطمئن باشید رسانه ملی اخبار اعتراضات به حضور رییس‌جمهور آمریکا را پخش خواهد کرد. امکان ندارد در صداوسیما ببینید رییس‌جمهور آمریکا یا نخست‌وزیر انگلیس به کشوری رفتند و برخی از آنها استقبال کردند اما اگر خبری راجع‌به سوریه به ایران برسد؛ همگی با این تیتر شروع می‌شود: قهرمانان مبارز سوری توانستند فلان سرزمین را از دست نیروهای مزدور داعشی در بیاورند اما هیچ‌جا این اخبار منتشر نمی‌شود که این سرزمین‌های فتح شده پیش‌تر چگونه توسط نیروهای مزدور داعشی اشغال شده بود.

زیباکلام با بیان اینکه امروز تلگرام و فضای مجازی فضا را از مطبوعات رسانه‌ملی گرفته، افزود: این مهم تنها به این علت است که اخبار صحیح و درست را مردم نه از رسانه‌ملی دریافت می‌کنند، نه از مطبوعات. بلکه تمامی اخبار از سوی رسانه ملی با جهت‌دهی منتشر می‌شود. مردم دنبال اخبار صحیح هستند. این کاملا واضح است که به سوی فضای مجازی کشیده می‌شوند.
             
                            در ایران امروز  افکار عمومی است که رسانه را شکل می‌دهد

در ادامه شمس مستوفی (مدیر مسئول روزنامه همشهری) درباره رسانه و افکار عمومی بیان کرد: وضیت کلی جامعه تنها دیگر مربوط به خبر نیست. الان فضای مجازی به حدی گسترده شده‌ که دیگر به‌هیچ  عنوان خود صداوسیما و رادیو هم نمی‌توانند با آن رقابت کنند. برای همین رسانه‌های مکتوب باید خود را به سوی تحلیل و یادداشت ببرند.

وی ادامه داد:  نکته دوم این است که در چند دهه گذشته رسانه‌های ما به‌عنوان رابطه دولت و ملت بودند. به‌نحوی که اخبار را از دولت می‌گرفتند و به ملت می‌دادند. به عبارتی که هیچ رابطه معکوس در این داستان وجود نداشته است. یعنی  هیچ رسانه‌ای خبر را از دولت به ملت برساند،  وجود نداشته است.

مدیر مسئول روزنامه همشهری با اشاره به رسانه‌های دوران مشروطیت بیان کرد:  بعد از انقلاب مشروطه بعد از یک دوره‌ای که روزنامه‌ها به‌تازگی پا گرفته بودند؛ این کار صورت می‌گرفته است. به این معنا که رسانه‌ها تبدیل به رابط ملت و دولت شده بودند. این رابطه سال‌های اخیر به‌دلیل اتفاقات رخ داده در مطبوعات، به‌صورت رابطه دولت با ملت درآمده است. به قول رسانه‌ای‌ها مطبوعات دچار پارازیت شده است. با ورود رسانه‌های مجازی میان مردم، خود مردم رسانه‌هایی را پیدا کردند که توانست جایگزین این خلاء شود .

مستوفی ادامه داد: این تاثیرگذاری به حدی بوده که مابقی رسانه‌ها را با خود اجبار به همراهی کرده است. امروز باید دانست آیا این رسانه‌ها هستند که افکار عمومی را شکل می‌دهند یا در حقیقت افکار عمومی است که رسانه‌ها را به‌وجود می‌آورند. با یک نگاه کلان به این قضیه، متوجه می‌شویم افکار عمومی است که رسانه‌ها را شکل داده است.

وی  منظور از رسانه‌ها را رسانه‌های رسمی کشور بیان کرد و ادامه داد: در یک‌دوره تمامی رسانه‌ها تعطیل شدند. تبعات این تعطیلی باعث ایجاد فضای‌مجازی شد. این فضا به سرعت رشد کرد و اتوماتیک جایگزین رسانه‌های رسمی شد. در حال حاضر وقتی گه‌گاه به رسانه‌های ملی رسمی کشور مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم اخبار آنها از رسانه‌های مجازی نشات گرفته‌اند. این بدین معنا است که رسانه‌های مجازی تعیین می‌کند که باید چه اتفاقی بیفتد.

مدیر مسئول روزنامه همشهری ادامه داد: حتی در نهادهایِ رسمی ما زمانی که می‌خواهند به پاسخگویی بپردازند از طریق رسانه‌مجازی پاسخگو می‌شوند. در رسانه ملی اگر نتوانیم اعتماد را جلب کنیم به‌هیچ عنوان اهمیت ندارد که اخبار را نشر می‌دهیم یا خیر!  برای مثال زمانی که یک تظاهراتی اتفاق می‌افتد، من به عنوان یک فعال رسانه به رسانه‌ملی رجوع نمی‌کنم. فضای مجازی این رویداد را به حدی پوشش داده‌ که رسانه‌ملی نه تنها فضای نشر این تجمعات را از دست داده بلکه فضای تحلیلی و گفتمانی بعد از آن هم را از خود سلب کرده است.

وی در پایان گفت: من گمان می‌کنم در بدنه دولت باید این اتفاق بیفتد که نگاه نسبت به رسانه‌ها تغییر  کند. در حقیقت دولت باید به این امر توجه کند که باید  پاسخگو به مردم باشد و به این فکر کند که مردم از دولت چه می‌خواهند .