دو فعال حوزه چای مطرح کردند:
کاهش تولید چای به‌خاطر اصلاحات عجولانه دولت/روند کنونی واردات به زیان کشور است/۱۳هزار هکتار از باغات چای رها یا تغییر کاربری داده شد
مدیر اجرایی سندیکای کارخانجات چای شمال می‌گوید: ابتدا باید کاری کنیم که کل چای تولید ایران در داخل کشور مصرف شود و صادرات صورت نگیرد. متاسفانه اکنون چای داخلی به قیمت یک دلار و ۲۰ سنت صادر می‌شود اما از آن طرف، چای خارجی به قیمت ۴ دلار و ۸۵ سنت وارد می‌شود. درواقع، روند کنونی واردات و صادرات چای، به ازای هر کیلو، ۳ دلار و نیم برای ما ضرر دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چای ازجمله مواد غذایی است که حضور روزمره و غالبی در زندگی مردم در ایران دارد. به‌رغم اینکه شاید ارزش و اهمیت غذایی آن در حد موادی همچون برنج، جو، گوشت قرمز و... نباشد اما فقدان آن به‌عنوان یکی از ساده‌ترین، ارزان‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین مواد غذایی برای پذیرایی یا گذران فراغت، برای بسیاری از ایرانیان غیرقابل پذیرش است.
اخیرا در فهرست دریافت‌کنندگان ارز دولتی برای واردات که از سوی بانک مرکزی منتشر شده و واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشته، اسامی بالغ بر ۶۰ شرکت به عنوان دریافت‌کننده ارز دولتی برای واردات چای آورده شده است. این نکته شبهاتی را برای بعضی فراهم آورده که آیا تولیدات چایکاران زحمتکش کشورمان در سطحی نیست که بتوان فارغ از واردات چای شد؟ آیا تخصیص چنین رقم بالایی برای واردات، واجب است؟
ناگزیر از واردات چای هستیم
حمیدرضا موثقی (رییس اتحادیه تولیدکنندگان، بازرگانان و صنایع بسته‌بندی چای کشور) با اشاره به مصرف سرانه چای در کشور، تصریح کرد: مصرف سرانه چای برای هر نفر در کشور، ۱.۷ کیلو در سال است. با ضرب این عدد در تعداد جمعیت کشور (فرض بگیریم ۸۰ میلیون نفر) به رقم ۱۳۶ میلیون کیلو چای (یا ۱۳۶ هزار تن) در یک‌سال می‌رسیم. البته بعضی هم هستند که می‌گویند مصرف سرانه برای هر فرد، ۱.۵ کیلو و متعاقبا ۱۲۰ میلیون کیلو (۱۲۰ هزار تن) برای یک‌سال در کل کشور است.
وی سپس به بررسی میزان تولید چای در داخل کشور پرداخت و گفت: چای تولیدی کشور در کارخانجات شمال در طی یک‌سال نهایتا به ۲۰ میلیون کیلو (۲۰ هزار تن) می‌رسد. بنابراین در کشور به یک طریقی باید این کسری ۱۰۰ میلیون کیلویی (۱۰۰ هزار تنی) را جبران کرد.
موثقی در ارتباط با جریان واردات چای به کشور، گفت: واردکنندگان از هندوستان، سیلان (سری‌لانکا) و کنیا چای به داخل کشور می‌آورند.
واردکنندگان چای دریافت‌کننده ارز دولتی، در چارچوب قانون کار می‌کنند
رییس اتحادیه تولیدکنندگان، بازرگانان و صنایع بسته‌بندی چای کشور با نفی انتقادات معطوف به نحوه واردات چای در کشور، گفت: اتحادیه ما به همه کارهای تولید، صادرات، واردات و بسته‌بندی چای نظارت دارد و اجازه بروز تخلفی را در این زمینه نمی‌دهد. واردکنندگانی که دریافت‌کننده ارز دولتی هستند کارشان در چارچوب قانون است.
اگر چای را با ارز دولتی وارد می‌کنند دیگر چرا قیمت آن را افزایش می‌دهند
محمد صادق‌حسنی (مدیر اجرایی سندیکای کارخانجات چای شمال و عضو هیئت مدیره صندوق حمایت از صنعت چای کشور) نیز به‌رغم تایید نیاز کشور به واردات چای، تلاش کرد موضوع را از دریچه نگاه تولیدکنندگان چای در ایران ارزیابی کند. وی اظهار داشت: تولید چای در کشور ما جوابگوی نیاز کشور نیست و ما ناگزیر از واردات هستیم.
صادق‌حسنی سپس به تشریح واردات چای در کشور پرداخت و گفت: دو نوع واردات در کشور داریم: رسمی و غیررسمی. البته غیررسمی را به معنای قاچاق به کار نمی‌برم. براساس آمار سال‌های ۹۵ و ۹۶، اگر میزان صادرات چای را از تولید داخلی کم کرده و این میزان باقی‌مانده را از کل مصرف چای در یک‌سال کم کنیم، به عدد واردات چای می‌رسیم. اما وقتی آمار گمرک را با آن مقایسه می‌کنیم متوجه میزان بالاتر واردات در قیاس با واردات رسمی ثبت شده در گمرک می‌شویم. یعنی مثلا اگر در حدود ۵۵ هزار تن مصرف داخلی چای کشور باشد چیزی در حدود ۴۰ هزار تن آن در آمار وجود ندارد.
وی افزود: اینکه دولت ارز دولتی برای واردات چای بدهد به من مدیر سندیکا ارتباطی ندارد. اما مساله این است که منابع رسمی بانک مرکزی افزایش قیمت چای را اعلام می‌دارند. حال سوال این است؛ اگر چای را دارند با قیمت ارز دولتی وارد می‌کنند دیگر چرا افزایش قیمت می‌یابد؟ آیا سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نظارتی بر قیمت چای دارد؟ کسی که ارز را با نرخ دولتی می‌گیرد، طبیعتا نباید قیمت محصول وارداتی‌اش را تغییر دهد.
وی تاکید کرد: من به عنوان یک تولیدگر ایرانی می‌گویم سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان باید بر قیمت چای که واردکنندگان با استفاده ار ارز دولتی آن را می‌آورند نظارت کند.
مداخلات عجولانه دولت، به صنعت چای کشور آسیب وارد آورد
مدیر اجرایی سندیکای کارخانجات چای شمال درباره وضعیت تولیدات چای در کشور، گفت: در گذشته و تا قبل از سال ۱۳۷۹، تولید چای سالانه کشور در حدود ۷۰ هزار تن بود و نزدیک به ۳۳ هزار هکتار باغ چای تحت کشت بود. اما از سال ۱۳۷۹-۸۰ به این طرف، دولت تلاش کرد ساختار تشکیلاتی چای را اصلاح کند. نتیجه این مداخلات و اقدامات عجولانه، آسیب‌های زیادی بود که به صنعت چای وارد آمد. حدود ۱۳ هزار هکتار از باغات چای یا رها شد و یا تغییر کاربری داده شد چراکه چایکاری برای کشاورزان دیگر به‌صرفه نبود. تولید چای نیز به شدت کاهش یافت و سال گذشته به ۲۴ هزار و پانصد تن رسید. اکنون نیز، نهایتا ۲۰ هزار هکتار مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
دولت برای توسعه باغات چای، تسهیلات ارزان قیمت فراهم کند
وی افزود: در ۵-۶ سال گذشته، اوضاع تا حدی بهبود یافته، و دولت تلاش کرده از چایکاران حمایت به‌عمل آورد. این امر موجب شده چایکاران وضعیت بهتری پیدا کنند. البته انتظار ما این بود با توجه به نامه‌ای که مهندس حجتی (وزیر جهاد کشاورزی) به معاون اول رییس جمهور، آقای اسحاق جهانگیری داده، دولت استفاده از چای تولید داخل را در دستور کار قرار داده و در دستگاه‌های اجرایی خود از آن استفاده کند. در سال ۹۶ اتفاقی در این راستا نیفتاد. اما در سال ۹۷ که سال حمایت از کالای ایرانی است، انتظار می‌رود که از چای تولید داخل حمایت شایانی شود. در این راستا، دولت باید برای توسعه باغات چای، تسهیلات ارزان قیمت فراهم کند.
روند کنونی واردات و صادرات چای، به ازای هر کیلو، ۳ دلار و نیم ضرر برای کشور دارد
صادق‌حسنی به انتقاد از عدم حمایت از تولید چای داخلی در سال حمایت از کالای ایرانی پرداخت و اظهار داشت: متاسفانه در این زمینه، کسی به سندیکا و سازمان چای کشور مراجعه نمی‌کند و نظر آنها را نمی‌پرسد. درحالی‌که، پیشنهاد وزیر جهاد کشاورزی این بوده که از سندیکا برای تامین چای دستگاه‌های اجرایی استفاده شود. ما بارها به نهادها و ارگان‌های مختلف نامه داده، و اعلام آمادگی کرده‌ایم که ظرفیت تولید چای را با بهترین معیارها و ضوابط بهداشتی برای کلیه دستگاه‌های اجرایی کشور را داریم. به‌نظر من، ما ابتدا باید کاری کنیم که کل چای تولید ایران در داخل کشور مصرف شود و صادرات صورت نگیرد. متاسفانه اکنون چای داخلی به قیمت یک دلار و ۲۰ سنت صادر می‌شود اما از آن طرف، چای خارجی به قیمت ۴ دلار و ۸۵ سنت وارد می‌شود. درواقع، روند کنونی واردات و صادرات چای، به ازای هر کیلو، ۳ دلار و نیم برای ما ضرر دارد.
عضو هیئت مدیره صندوق حمایت از صنعت چای کشور در پایان، اظهار داشت: استقلال هر کشور، متضمن داشتن کشاورزی قدرتمند و توسعه‌یافته است.
ظرفیت موجود و چشم‌اندازی که برای چای داخلی می‌توان ترسیم نمود
محمود حجتی در نامه‌ای به جهانگیری در مرداد ۱۳۹۶، با اشاره به اینکه چای ایرانی به دلیل عدم استفاده از سموم شیمیایی، سالم‌ترین چای دنیا محسوب می‌شود، خواستار استفاده کلیه دستگاه‌های اجرایی اعم از لشگری و کشوری از چای کارخانجات تولیدکننده داخلی، به منظور حفظ اشتغال و تامین معیشت کشاورزان، رونق بیشتر صنعت چای کشور و کاهش نگرانی تولیدکنندگان داخلی از فروش به موقع محصولات تولیدی، شده است.
وی در این نامه؛ آمادگی سازمان چای کشور را برای همراهی و مشاوره در زمینه تامین چای مصرفی دستگاه‌های اجرایی از طریق سندیکای کارخانجات چای‌سازی اعلام کرد.
با توجه به محدودیت‌ها و مشکلات کنونی ناشی از دوران پسابرجام، لازم است همکاری بین دستگاهی در کشور در راستای حمایت از تولیدات داخلی تقویت شود. اما این امر متضمن شفافیت در نظارت و قیمت‌گذاری هم کالاهای تولید داخل و هم کالاهای وارداتی است. با توجه به ظرفیت از پیش موجود برای تولید چای در شمال ایران، امکان ایجاد اشتغال و درآمدزایی در وضعیت بغرنج کنونی برای تعداد زیادی از افراد جویای کار ساکن در مناطق حاصلخیز شمال وجود دارد.
گزارش: علی رفاهی
