ترکیب مصونیت و نبودن نظارت و شفافیت، فساد را تقویت می‌کند

تقریبا همه آگاه هستند که شرایط عمومی کشور و مساله فساد چه شاخص‌هایی را تجربه می‌کند، چه جریان‌های اجتماعی و نهادهای مدنی و چه جریان‌های سیاسی امروز همه به نوعی برای مقابله با فساد در مظان توجه هستند. بدون شک یکی از علل وقوع نارضایتی‌ها همین مساله است که باید چاره‌ای برای آن پیدا کرد. واقعیت این است که حوادثی مانند زلزله کرمانشاه نشان داد که جامعه و سرمایه اجتماعی و اعتماد به عنوان شاخص مهم آن نه تنها با دیده تردید به نهادهای دولتی نگاه می‌کنند بلکه نهادها و تشکل‌های مردم‌نهاد هم از جایگاه بهتری نزد اینان برخوردار نیستند. درک دلیل این بی‌اعتمادی پیچیده نیست و می‌توانیم در کلید واژه نبودن" شفافیت" آن را تعریف کنیم. نبود شفافیت علاوه بر سوق دادن اقدامات به‌سوی منابع غیرشفاف باعث می‌شود اعتماد مردم روز به روز کاهش پیدا کند و مصونیت منابع غیرشفاف منافع جامعه را تا لبه پرتگاه بی‌تفاوتی هدایت کند. ترکیب شفاف نبودن، مصونیت و نبودن نظارت فساد را تقویت می‌کند و اگر امروز شاهد بهره فلان آقازاده از امکانات عمومی هستیم فردا شاهد استفاده آقازاده دیگری خواهیم بود که در صورت عدم برخورد به رویه تبدیل می‌شود. اتفاقا در این موارد باید در نظر داشت که اعتراض و نقد نشانه مطلوب و روشنی از وابستگی و چسبندگی عاطفی و اعتقادی جامعه به ساختارهاست و باید از روزی ترسید که این اعتراض‌ها به سکوت و بی‌تفاوتی برسد. مقابله با فساد الزاماتی دارد که همه باید به آن تن بدهند الزاماتی مانند نظارت گسترده و همه‌جانبه، بها دادن به سیستم‌های بازتولید شونده که براساس منطق درونی پرتوهای خود را بر هزار توی فساد بتاباند و از همه مهمتر فراهم کردن بستری برای نظارت جامعه و نهادهای مردمی بر فرایندهای اجرایی که قطعا باعث می‌شود مصونیت‌های باندی و محفلی ترک بردارد. فراموش نکنیم فساد فقط مختص کشور ما نیست، در سایر کشورها و ساختارها هم چنین پدیده‌ای وجود داشته و دارد که می‌توانیم با بهره گرفتن و استفاده تجربیات آنان مبارزه کارآمدتری را در این میدان آغاز کنیم. امروز وجود رسانه‌های مستقل و آزاد که بستری برای دوری آنان از خودسانسوری فراهم شده باشد، نهادهای مدنی و مردم‌نهاد که در معادلات با دیده تردید و شک به آنها نگاه نشود، می‌تواند با ایجاد عزمی ملی در کنار حاکمیت با این خطر هراسناک مقابله کنند.