نگرانی کسبه و کولبران محلی از رسمی‌شدن حمل بار در مرزهای غربی/بازار رسمی «پیله‌وری» ارتزاق مردم را زمین می‌زند

به گزارش خبرنگار ایلنا، بسته شدن مرزهای کولبری در بانه و پیرانشهر و افتتاح مرز رسمی پیله‌وری، کسبه‌ی بازار بانه و مردم محلی را که بخش زیادی از آنها از راه چرخه کولبری ارتزاق می‌کنند، نگران کرده‌است. چرخه کولبری از فردی که بار را از آن سوی مرز به داخل حمل می‌کند، شروع می‌شود و می‌رسد به واسطه‌ای که از کولبر جنس را می‌خرد و در نهایت، به مغازه‌داران شهرهای مرزی ختم می‌شود.

بسته شدن مرزهای کولبری موجب اعتراض بازاریان بانه در هفته گذشته شد. عثمان یکی از این بازاریان است. او می‌گوید: در شرایطی که کولبران نتوانند بار بیاورند و قرار باشد از مرز پیله وری، اجناس وارد کشور شود، به علت  بحث‌های ترانزیت و گمرکی، قیمت کالاها و اجناسی که به دست ما می‌رسد، بالا می‌رود و در نتیجه ما هم مجبوریم با نرخ بالاتر این اجناس را به مردم بفروشیم؛ حالا حساب کنید مردم کردستان و مرزهای غربی کشور که توانمندی و بُنیه مالی ندارند و قدرت خریدشان پایین است، چطور می‌توانند این کالاها را گران‌تر بخرند؛ آن وقت کاسبی ما هم کساد می‌شود.

عثمان که کاسبی در سنین میانسالی است و می‌گوید دهه‌هاست او و خانواده‌اش  غرفه‌ای در بازار بانه دارند و از این راه نان می‌خورند، مشکلات مرز پیله‌وری را بیش از اینها می‌داند و معتقد است مسئولان شناختی از زندگی مردم محلی در مناطق غربی ندارند و موضوع را ساده گرفته‌اند:

«حتما می‌دانید درصد بالایی از مشتریان ما را مردم و فروشندگان خرده‌پایی تشکیل می‌دهند که از تهران و شهرهای دیگر برای خرید اجناس خارجی ارزان به بانه می‌آیند؛ اگر قرار باشد اجناس را گران‌تر بفروشیم، مشتری‌ها هم قلع و قمع می‌شوند و دیگر نمی‌آیند؛ کاسب‌های بانه یک نفر، دو نفر نیستند؛ اینجا که کار نیست، صنعت و کارخانه نیست؛ کولبری و فروش اجناسِ کول‌ها، برای خیلی‌ها تنها راه ممکن برای گذران زندگی است.»

افتتاح رسمی نخستین مرز پیله‌وری در هفته گذشته و ممنوعیت کولبری در مرزهای غرب کشور، آنطور که سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده‌است، قرار است به حذف کولبری بینجامد و درنهایت، تنها پیله‌وران رسمی با داشتن کارت‌های مخصوص تردد می‌توانند از این مرز رسمی به حمل بار بپردازند. زمزمه‌های کلید خوردن این طرح از هفته‌های پیش شنیده می‌شد، اما اجرای واقعی طرح، به انتقادات بسیاری دامن زده‌است.  

محسن بیگلری، نماینده مردم بانه و سقز در مجلس شورای اسلامی، نیز معتقد است این طرح بدون درنظر گرفتن مشخصه‌های محلی و  واقعیت‌های موجودِ زندگی مردم، کلید خورده‌است. او در ارتباط با اعتراض کسبه‌ی بانه‌ای در پی ممنوعیت کولبری و افتتاح بازار پیله‌وری می‌گوید: این طرح، عیب و نقص‌هایی دارد؛ در این طرح برای کولبران، یکسری مزایا در نظر گرفته شده و به آنها ماهیانه پانصد هزار تومان داده می‌شود؛ ولی این طرح بیشتر به ضرر مغازه‌داران و کاسب‌ها و واردکنندگان است. اینها قبل از این گمرکات پرداخت نمی‌کردند، اما از این به بعد باید گمرک پرداخت کنند. 

این نماینده مجلس، فشار گمرکی را برای مردم محلی و مغازه‌داران، خارج از توان، توصیف می‌کند و می‌گوید: اگر قرار باشد گمرک پرداخت شود، قیمت اجناس بالا می‌رود و این مساله، در شرایطی که قدرت خرید مردم پایین است، مشکل‌ساز می‌شود. وقتی قیمت‌ها در بانه، ارزان‌تر از تهران و اصفهان و این شهر و آن شهر نباشد، دیگر مردم برای خرید به بانه نمی‌آیند و این همه پاساژ که ساخته شده، بلااستفاده خواهد ماند.

بیگلری ادامه می‌دهد: در بانه، صد پاساژ داریم؛ ده هزار مغازه داریم؛ چندین هتل و رستوران داریم که به مسافرانی که برای خرید می‌آیند، سرویس می‌دهند؛ همه اینها به امید این مرز ساخته شده‌اند؛ اگر رکود اقتصادی وارد این مجموعه شود و خرید و فروش از رونق بیفتد، همه معادلات و ازجمله توازن عرضه و تقاضا به هم می‌خورد و در نتیجه، کاسبان و مغازه‌داران و واردکنندگان و تجار و هتل‌داران، همه و همه زمین می‌خورند و شغل‌شان در معرض خطر قرار می‌گیرد. 

از بیگلری در ارتباط با وضعیتی که پس از این در انتظار کولبران است، پرس‌وجو می‌کنیم؛ او در پاسخ به این پرسش که آیا به همه کولبران ماهیانه پانصد هزار تومان می‌پردازند یا فقط به آنها که کارت پیله‌وری دارند؛ او می‌گوید: فقط به آنها که کارت پیله‌وری دارند و کولبر رسمی هستند، این مبلغ پرداخت می‌شود. بیشتر، روستاییان این کارت پیله‌وری را دارند و می‌توانند از این پانصد هزار تومانِ ماهیانه بهره‌مند شوند؛ معتقدم با افتتاح مرز پیله‌وری، بازاریان و کسبه بیشتر از کولبران آسیب می‌بینند. 

از او می‌پرسیم چه راهکاری برای حل این مشکل وجود دارد و به عنوان نماینده مردم بانه در مجلس، چگونه قرار است این مساله را پیگیری کنید، بیگلری در پاسخ می‌گوید: باید تخفیفات گمرکی داده شود؛ باید در مرز غربی، کمتر از جاهای دیگر گمرک بگیرند تا بازار بانه از دست نرود؛ در غیر این صورت، طرح جدید پیله‌وری، کاسبی در بانه را نابود خواهد کرد.

بیمه کولبران به جایی نرسید

یکی از طرح‌هایی که ماه‌ها پیش از این خبرساز شد، طرح بیمه کولبران است؛ به نظر می‌رسد علیرغم جنجال‌هایی که این طرح به آن دامن زد و ادعای نمایندگان مجلس که از ابتدای فروردین ۹۶ کولبران بیمه خواهند شد، این طرح به جایی نرسیده‌است؛ اینجا یک پارادوکس هم وجود دارد که نشان‌دهنده عدم هماهنگی در سیاستگذاری‌ها و در هم برهم بودن روند تعیین خط مشی‌های کلی برای اشتغالِ غیررسمی است؛ از یک طرف از بیمه کردن کولبران داد سخن می‌دهند و از طرف دیگر می‌گویند، کولبری ممنوع است. در زمان مطرح شدن این طرح نیز اما و اگرهای بسیاری بی‌پاسخ ماند؛ اینکه چه کولبرانی، مشمول بیمه خواهند شد؛ فرآیند بیمه کردن چگونه است و حق بیمه چگونه قرار است پرداخت شود. 

بیگلری در ارتباط با بیمه کولبران و روند اجرای طرح می‌گوید: این طرح نیز هنوز به صورت کامل انجام نشده؛ اما بحثش هست که قرار است انجام شود. با این همه هنوز کولبران نتوانسته‌اند از خدمات بیمه بهره‌مند شوند. 

نگرانی از افتتاح مرز رسمی پیله‌وری و طرح‌هایی که اشتغال کولبران را در معرض خطر قرار می‌دهد، به مرز خاصی محدود نمی‌شود و فقط مخصوص بازاریان و کسبه بانه‌ای نیست؛ قادر، یک کولبر مریوانی است که در هنگام کول‌بردن، دچار حادثه و نقص عضو شده، اما همچنان کولبری می‌کند. او از نگرانی همکارانِ کولبرش می‌گوید؛ از خانواده‌های محرومی که از راه کول‌بردن، نان بخور و نمیرشان فراهم می شود و از دغدغه خیلی‌ها که اگر قرار باشد ممنوعیت‌های سفت و سخت اجرایی شود، بی‌روزی و بی‌پناه می‌مانند:

«مَنِ معلول، هرجور شده بدون یک دست، باز هم کولبری می‌کنم؛ نوجوان چهارده ساله که پدرش روی مین رفته و فوت شده و خانواده‌اش نان آور ندارند، کولبری می‌کند؛ پیرمردی که چهل سال، کارگر ساختمانی بوده، اما حالا نه بیمه دارد و نه بازنشستگی، اما در عوض سه دختر دمِ بخت در خانه دارد، مجبور است و کولبری می‌کند؛ آیا به همه ما کارت پیله‌وری می‌دهند؛ یا نه فقط عده‌ای خاص که هم شرایطشان، عادی و نرمال است و هم سن و سال‌شان و از طرف دیگر، وضعیت جسمی‌شان نیز رضایت‌بخش است، می‌توانند از مرزهای رسمی، بار جابجا کنند؟ اگر قرار باشد، عده‌ای بیکار شوند، تکلیف این همه خانواده‌ی بدون نان آور چه می‌شود؟....»

این سوالات بی‌پاسخ، دغدغه خیلی‌هاست؛ کولبر سردشتی، پیرانشهری و مریوانی؛ بازاریان و کسبه بانه‌ای و سقزی و واردکنندگان و واسطه‌ها، همه و همه این دغدغه‌ی مشترک را دارند و دلنگران آینده‌اند؛ افتتاح مرز رسمی پیله‌وری و  اینکه بالاخره چه خواهد شد، خیلی‌ها را در مرزهای غربی کشور نگران و دلواپس کرده‌است.

گزارش: نسرین هزاره مقدم