در گفت‌وگو با کارشناس ایمنی و بهداشت کار مطرح شد؛
استفاده از پرندگان به عنوان ابزار سنجش آلودگی هوا در برخی کارگاه‌ها
در حالی که براساس تصاویر منتشر شده در شبکه‌های مجازی، در کارخانه چسب هل، استفاده از پرندگان زنده به عنوان ابزاری برای سنجش آلودگی و گازهای سمی مرسوم است، یک کارشناس ایمنی می‌گوید با توجه ابداع دستگاه‌های مدرن گاز سنج، استفاده از چنین شیوه ای دیگر منسوخ شده است.
به گزارش ایلنا، تصور می‌شد که استفاده از پرندگان زنده به عنوان ابزار سنجش آلودگی هوا در محیط‌های صنعتی منسوخ و به دست فراموشی سپرده شده باشد؛ اما انتشار مطالبی که به شرایط کار جنجال برانگیز و متفاوت کارِ کارگران کارخانه چسب هل مربوط می‌شد، نشان داد با وجود پیشرفت و دگرگونی در فناوری هنوز هم در برخی محیط‌های کاری استفاده از شیوه‌های منسوخ ایمنی مرسوم و متداول است.
به صورت مشخص یکی از تصاویری که در ارتباط با شرایط کار کارگران کارخانه چسب هل در فضای مجازی منتشر شده است، به قفسی از پرندگانِ زنده مربوط می‌شود که ظاهرا در این واحد صنعتی کاربردی جز سنجش آلودگی هوا و اعلام خطر ندارند.
در تصویر یاد شده؛ تعداد زیادی پرنده در داخل یک چادر توری مانند قرار دارند که روی آن نوشته شده است: «چنانچه در این محل آلودگی رخ دهد پرندگان می‌میرند و ما متوجه این مسئله خواهیم شد.»
شاید انتشار چنین تصاویری باعث شد تا «احد حسینی» رئیس اداره کار استان آذربایجان شرقی در گفتگوی خود با خبرنگار ایلنا اعلام کند: در ادامه مراجعات بازرسان این اداره به کارخانه چسب‌هل، قرار است شرایط ایمنی بیش از 300 کارگر شاغل در این واحد صنعتی نیز مورد ارزیابی قرار بگیرد.
استفاده از پرندگان در گذشته نه چندان دور در معادن ذغال سنگ بسیار رایج بود یعنی زمانی که هنوز از دستگاه‌های گازسنج برای سنجش هوای داخل معادن استفاده نمی‌شد. در واقع آن زمان، وقتی این پرندگان بخت برگشته براثر تنفس گازهای سمی متصاعد شده در هوای معدن، جان می‌دادند، کارگران شاغل در معدن متوجه خطر شده و اقدام به ترک محل حادثه می‌کردند.
اما حال به مدد تکنولوژی روز دیگر نمی‌توان به این روش‌های ناکارآمد، نامطمئن و منسوخ اعتماد کرد و کارفرمایان ملزم هستند به منظور حفظ جان کارگران از تجهیزات مناسب بهره ببرند.
استفاده از پرندگان برای تشخیص آلودگی ناکارآمد و نامطمئن
در رابطه با اینکه آیا هنوز می‌توان از جانداری غیر از انسان برای تشخیص میزان آلودگی محیط‌های نظیر فضای کارگاه استفاده کرد؟ «عیسی ثعلبی» کارشناس ایمنی و بهداشت کار به ایلنا گفت: در گذشته در معادن ذغال سنگ از پرندگان بهره برده می‌شد چراکه گازهای متصاعد شده از ذغال بی‌رنگ و بی‌بو هستند و پرندگان باتوجه به اینکه جثه کوچک و ضعیفی دارند، اندکی بعد جان می‌باختند درنتیجه به مرور این روش منسوخ و غیرقابل اطمینان شد.
وی افزود: امروز شرایط متفاوت شده و صنایع متعددی داریم که در محیط‌های کاری مربوط به آنها بسته به موادی که استفاده می‌شود؛ گازهای و مواد سمی متفاوتی استنشاق می‌شود به بیان دیگر نمی‌توان با یک روش یکسان در همه جا با آن برخورد کرد.
ثعلبی با بیان اینکه سیستم‌های اعلام، آنالیز و پایش هم اکنون جای پرندگان را گرفته‌اند، تصریح کرد: این تجهیزات در کنار سنسورهای تشخیص دهنده، وجود یا عدم وجود گاز را مشخص می‌کنند. در عین حال سنجش میزان گازی که در یک محیط است هم مهم است برای نمونه وقتی اکسیژن از حدی بالاتر رود، خطر آتش سوزی به وجود می‌آید و اگر هم از حدی پایین‌تر برود خطر خفگی به وجود می‌آید از این رو باید به موقع کاهش یا افزایش اکسیژن را انجام داد.
این کارشناس ایمنی و بهداشت کار، با بیان اینکه ترجیح می‌دهم به‌جای قضاوت احساسی در مورد بکارگیری و استفاده از موجوات زنده نظیر پرندگان به عنوان ابزاری برای سنجش آلایندگی‌های محیط کار، به صورت علمی و کارشناسی در این مورد حرف بزنم؛ گفت: اکنون سالهاست که محیط‌های کار به دستگاه ایمنی گازسنج مجهز شده‌اند، باید درنظر داشت پرندگان قابلیت جایگزینی با تکنولوژی‌های جدید را ندارند زیرا در شرایطی که واکنش به غلظت‌های متفاوت گازی از انسان به انسان متفاوت است و بدن انسان‌ها واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند، دیگر نمی‌توان از پرندگان زنده برای این مسئله استفاده کرد.
وی با بیان اینکه باید در هر محیط با توجه به ویژگی‌های آن از سنسورهای متفاوت بهره برد و به فراخور آن گاز، سنسورهای مربوط را تهیه کرد، افزود: سنسورها و روند بروزرسانی آنها متفاوت هستند. البته باید به خاطر داشت که این تنها کافی نیست و باید آستانه مواجهه انسان با گازها تعریف شود.
ثعلبی با بیان اینکه وسایل حفاظت فردی هم دچار تحول شده‌اند و در هر محیط باید مختص آن باشد، گفت: استفاده از ماسک، کارتریج‌های مخصوص و کپسول‌های اکسیژن در معادن رایج است. گاهی فیلتراسیون و استفاده از آن در محیط کار کفایت می‌کند اما در معادن علاوه بر این موارد نیاز به گازسنج‌های مخصوص و دستگاه‌های تهویه هوا هم داریم.
این کارشناس ایمنی و بهداشت کار، در پایان با بیان اینکه این فرایندهای حفاظتی در عین حال جلوی آلودگی‌های زیست محیطی را می‌گیرد، افزود: بهتر است که به‌جای استفاده از روش‌های نامطمئن که به محیط زیست آسیب می‌زند به فکر شناسایی و تجهیز محیط‌های کار حادثه‌خیز باشیم.
