از طولانی‌ترین اعتراض کارگری سال در بافق تا داستان دنباله دار بحران در صنعت کاشی

شروع اعتراضات کارگری در معدن کوشک بافق و ادامه دار شدن آن به اشکال مختلف تا یک ماه گذشته، از دیگر اتفاقاتی بود که بافق را در زمره شهرستان های خبرساز یزد قرار داد.
 در این گزارش نگاهی اجمالی به وضعیت کارگران در برخی از واحدهای معدنی و صنعتی استان یزد می اندازیم.

 داستان دنباله دار کارگران معدن کوشک بافق

داستان دنباله دار کارگران معدن کوشک بافق با بیکاری ۱۷ کارگر در آستانه سال نو وارد مرحلهٔ تازه‌ای شده است. بیش از ۲۸۰ نفر از کارگران معدن سرب و روی کوشک در بافق یزد، که طی سه ماه گذشته در چند مرحله نسبت به تعویق پرداخت دستمزد و محقق نشدن مطالبات صنفی شان دست به اعتصاب و اعتراض زده بودند هنوز هم حال و روز خوشی ندارند. این کارگران در ماههای گذشته بار‌ها نسبت به اجرایی نشدن طرح طبقه‌بندی مشاغل، بی‌توجه به مسائل رفاهی و رعایت نکات ایمنی و بهداشتی در محل معدن، پرداخت نشدن حق سختی کار و حق پله و تونل، عدم پرداخت حق جذب سرب و هزینه‌های غذایی، افزایش پیدا نکردن مدت قراردادهای منعقده و موارد دیگر اعتراض کرده‌اند و علی رغم پیگیری‌های بسیاری که از طریق اداره کار شهرستان و استان، فرمانداری و سایر نهادهای مربوطه انجام داده‌اند هنوز به نتیجهٔ مطلوب نرسیده‌اند. این کارگران در مرحلهٔ اول اعتراضاتشان که در آذر ماه برگزار شد و با اعتصاب ۵ روزه همراه بود در نامه‌ای به دو وزیر صنعت و معدن و وزیر کار، خواستار رسیدگی به مطالبات صنفیشان شده بودند. 

۱۷ نفر از ۲۸۰ کارگر معترض در پایان بهمن ماه به دلیل شرکت فعال در اعتراضات صنفی اخراج شده بودند. اما مجددا و پس از اعتصاب یک هفته ای همهٔ کارگران معدن که در اعتراض به اخراج آنان انجام شد با وساطت فرمانداری در تاریخ ۱۰ اسفند به کار بازگشتند اما مجددا در چند روز گذشته به ایلنا خبر دادند که مجددا از سوی کارفرما از ورود آن‌ها به معدن ممانعت به عمل آمده است. کارگران می‌گویند در اعتراض به اخراج از معدن دادخواستی را در اداره کار بافق تنظیم کرده‌اند. 

کارگران به ایلنا گفته‌اند در چند روز گذشته، حقوق بهمن و عیدی امسال، به آن‌ها پرداخت شده است و کارفرما هم وعده‌هایی در ارتباط با احتمال بازگشت به کار کارگران اخراجی داده است. احتمالی که باعث شده کارگران نوروز ۹۴ را با بیم و امید بازگشت به کار سپری کنند. 

سنگ آهن بافق رکورددار طولانی ترین اعتراض صنفی سال

صفت طولانی‌ترین اعتراض صنفی سال اخیر را می‌توان به اعتراضات صنفی یک سال گذشته کارگران سنگ آهن بافق نسبت داد. اعتراضی که پای وزیر کار را هم به بافق باز کرد. حدود ۵ هزار کارگر معدن سنگ آهن بافق اولین بار در تاریخ ۲۷ اردیبهشت امسال در اعتراض به خصوصی سازی معدن تحصن کردند. اولین تحصن - که ۳۹ روز طول کشید - بر خلاف پیش بینی‌ها در ادامه سال به یکی از طولانی‌ترین اعتراضات صنفی کارگران پس از انقلاب تبدیل شد. 

کارگران متحصن به واگذاری ۲۸/۵ درصد از سهام معدن به شرکت فولاد خوزستان معترض بودند و اصرار داشتند فرآیند خصوصی سازی متوقف شود. آنان معتقد بودند خصوصی سازی به تعدیل نیرو‌ی کار که عمدتا دارای قرارداد موقت هستند و کاهش دستمزد‌ها منجر خواهد شد زیرا کارفرمای بخش خصوصی به دنبال افزایش تولید با هزینه کمتر و سود بیشتر است. 

تغییر مدیرعامل معدن، اجرای قانون مشاغل سخت و زیان آور، تضمین راه اندازی و تامین بودجه کارخانه‌های جوار معدنی نظیر کارخانه‌های فرآوری سنگ آهن و فولاد سازی، واگذاری ۱۵ درصد از سهام معدن به مردم بافق، گاز کشی این شهرستان و دو بانده شدن جاده بافق - یزد از دیگر مطالبات کارگران متحصن بود. 

این تحصن در ‌‌‌‌نهایت با لغو موقت خصوصی سازی معدن و وعده دولت مبنی بر تحقق مطالبات کارگران در تاریخ ۴ تیر پایان یافت. اما تبعات برگزاری بزرگ‌ترین اعتراض صنفی سالیان اخیر به همین جا محدود نشد. 

 «علی ربیعی» وزیر کار در تاریخ ۲۳ مرداد به شهرستان بافق رفت و با مسئولان، نمایندگان کارگری و کارگران معدن سنگ آهن بافق گفتگو کرد.

اگر چه در این سفر سرنوشت توقف کامل خصوصی سازی و واگذاری ۱۵ درصد از سهام معدن به شهرستان بافق معلوم نشد اما آقای ربیعی در جمله‌ای تاریخی به نمایندگان کارگران گفت «اگر این اعتصاب (که ۳۹ روز طول کشید)، ۳۳۹ روز هم ادامه پیدا می‌کرد اجازه نمی‌دادم مویی از سر کارگر‌ها کم شود.»
علی رغم این اظهار نظر‌ها تعدادی از کارگران که با شکایت کارفرما مواجه شده بودند، طی یک تعقیب و گریز ماجراجویانه توسط پلیس بازدداشت و یا تحت تعقیب قرار گرفتند. کارگران معدن سنگ آهن بافق در اعتراض به این بازداشت‌ها از ساعت ۱۰ شب ۲۸ مرداد تولید را متوقف کرده و دست از کار کشیدند. کارگران تحت تعقیب نیز پس از اطلاع از صدور حکم بازداشتشان به معدن پناه آوردند که پلیس موفق نشد آن‌ها را بازداشت کند. پلیس این ۵ کارگر را در خانه‌ای شخصی بازداشت کرده بود. این کارگران در زمره لیست بازداشت ۱۸ نفره پلیس بودند که به دلیل پناه گرفتن در میان کارگران معترض، این نهاد نظامی پیش‌تر موفق نشده بود آنان را بازداشت کند.

با تحصن خانواده‌های بازدداشت شدگان در مقابل دفتر کارفرما، مدیرعامل معدن در تاریخ ۲ شهریور با ارسال نامه‌ای به شورای تامین بافق از شکایت خود انصراف داد و درخواست کرد کارگران بازداشت شده آزاد شوند. در این نامه افشاء شد که ۹ کارگر تا آن روز بازداشت شده بودند. 

در پی انصراف کارفرما از شکایتش، کارگران آزاد نشدند. اگر چه او از شکایتش انصراف داده بود اما شورای تامین استان یزد با آزادی کارگران موافقت نمی‌کرد. شورای تامین اعلام کرده بود انصراف کارفرما از شکایتش به معنای گذشت او از جنبه خصوصی اتهام کارگران است و این شورا درباره گذشت از جنبه عمومی اتهام آنان تصمیم گیری خواهد کرد. 

در روزهای بعدی و تا پایان اعتصاب، خانواده‌های کارگران بازداشتی معدن سنگ آهن بافق به موازات اعتصاب حدود ۵ هزار کارگر این معدن مقابل فرمانداری تحصن می‌کردند

شورای تامین استان یزد در ‌‌نهایت با حضور معاون امنیتی وزیر کشور و «ابوالحسن فیروزآبادی»، قائم مقام وزیر کار عصر روز ۸ شهریور تشکیل جلسه داد و تصمیماتی را برای شروع به کار مجدد کارگران معدن سنگ آهن بافق و تامین مطالبات آن‌ها اتخاذ کرد‌. اگرچه این تصمیمات به نتیجه‌ خاصی منجر نشد، اما سه کارگر بازداشتی معدن سنگ آهن بافق در روزهای بعد آزاد شدند.

صبح روز ۱۲ شهریور در شانزدهمین روز متوالی اعتصاب حدود ۵ هزار کارگر معدن سنگ آهن مرکزی بافق، جمعی از مقام‌های دولتی و امنیتی استان یزد و شهرستان بافق وارد معدن شدند و با کارگران اعتصابی‌ به مذاکره پرداختند.

در پی این مذاکره قرار شد ۶ کارگر بازداشتی دیگر معدن سنگ آهن بافق از زندان «خلد برین» یزد آزاد شوند و کارگران اعتصابی ماشین‌های معدن (دامپتراک‌ dump truck) را روشن کنند و در صورت حضور ۶ کارگر بازداشتی در بافق تولید را آغاز کنند.

بر اساس گزارش‌های ارسالی از سوی کارگران، مقام‌های دولتی و امنیتی در این مذاکره وعده دادند خصوصی سازی معدن لغو شود و ۱۵ درصد از سهام معدن تا ۴ ماه آینده به مردم شهرستان بافق واگذار شود.

در ‌‌نهایت ۶ کارگر بازداشتی معدن سنگ آهن بافق عصر‌‌‌ همان روز از زندان «خلد برین» یزد آزاد شده‌ و راهی شهرستان بافق شدند. 

اخرین خبر‌ها حکایت از این دارد که بعد از گذشت ۶ ماه از آخرین اعتصاب نزدیک به ۵ هزار کارگر معدن سنگ آهن مرکزی بافق، با وجود آنکه کارگران اعتصابی در پی وعده لغو خصوصی سازی ۲۸/۵ درصد از سهام این معدن و عدم پیگرد قضایی ۹ کارگر بازداشتی به کار بازگشته بودند، خبر می‌رسد که نه تنها سرنوشت این سهام ۲۸/۵ درصدی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد بلکه اتهامات وارده بر این ۹ کارگر پس گرفته نشده و یک جلسه از دادگاه آن‌ها برگزار شده است. علی رغم اینکه کارفرما از شکایتش صرف نظر کرده و مصوبه شورای تامین هم دلالت بر عدم پیگرد قضایی کارگران بازدداشت شده دارد اما به دلایلی نامعلوم این کارگران با شکایت شاکی به دادگاه مجددا تحت محاکمه قرار گرفتند. به یک روایت قاضی در اولین جلسه رسیدگی به اتهامات این ۹ کارگر گفته است اگر چه کارفرما شکایت خود را پس گرفته است اما آن‌ها با شکایت فرمانداری به دادگاه احضار شده‌اند. کارگران می‌گویند پس از اولین جلسه دادگاه به فرمانداری مراجعه کرده‌اند تا از دلایل شکایت فرمانداری با خبر شوند اما فرماندار بافق به آن‌ها گفته است که او از آن‌ها شکایت نکرده بلکه دولت از آن‌ها شکایت کرده است

تعطیلی سها سرام یزد و تعویق ۶ماههٔ حقوق کارگران

سها سرام،تولید کننده کاشی و سرامیک، شرکتی است که تحت مالکیت خصوصی اداره می‌شود. به گفته کارگران، از۵ماه گذشته کارخانه تعطیل شده است. از آن زمان به بعد تمام کارگران این شرکت که تعدادشان به ۱۵۰ نفر می‌رسد نتوانسته‌اند حقوق و معوقات خود را دریافت کنند. تعویق یک ساله در پرداخت حق بیمهٔ کارگران مورد دیگری است که آن‌ها را نگران بازنشستگی پیش از موعدشان کرده است. کارگران سها سرام می‌گویند با توجه به ماهیت سخت و زیان‌آور شغلشان، تعویق یک ساله در پرداخت حق بیمه آنان را در هنگام بازنشستگی پیش از موعد دچار مشکل خواهد کرد. 

در دوماههٔ گذشته بیش از سه بار کارگران این کارخانه در برابر فرمانداری اردکان در یزد تجمع کردند اما با وجود جلساتی که توسط فرمانداری و با حضور مدیران شرکت انجام شد، هنوز هیچ اقدامی برای رسیدگی به وضعیت کارگران صورت نگرفته است. 

وعده های  مدیران تا شب عید محقق نشد/کارگران فرش باستان یزد ناامیدند

کارگران فرش باستان در استان یزد درحالی سال نو را از آغاز می‌کنند که حقوق ماه‌های آذر، دی، بهمن و اسفند و عیدی امسال را دریافت نکرده‌اند. این کارگران به ایلنا گفته‌اند، علی رغم وعدهٔ کارفرما مبنی بر پرداخت مطالبات تا ۲۵اسفند ماه هنوز تکلیف چهار ماه دستمزد معوقه کارگران مشخص نیست. گفتنی است، این کارگران که هم اکنون با تعدیل گسترده نیرو‌ی کار در این واحد تولیدی در چند سالهٔ اخیر تعدادشان از ۱۸۰ نفر به ۱۹ نفر رسیده است یکی از دلایل وجود بحران در این کارخانه را قصد سهامداران مبنی بر فروش زمین کارخانه می‌دانند.
کارگران می‌گویند، فروش فرش ماشینی مرغوب هنوز هم سود آور است اما سهامداران این شرکت به دنبال سود بیشتری برای فروش زمین کارخانه هستند. به گفتهٔ منابع کارگری؛ در ماههای گذشته بیشتر دستگاههای شرکت فروخته شده است و در حال حاضر تعدادی کارگر با قرارداد رسمی در شرکت فعالند. 

بحران در صنعت کاشی و این بار کاشی کویر یزد

کارگران کاشی کویر یزد هم امسال را با شرایط خوبی تمام نمی کنند. شرایط سختی که این روز‌ها دامنگیر صنعت کاشی و سرامیک شده کارگران این کارخانه صنعتی را هم با مشکلاتی مواجه کرده است. تعویق دو ماهه در پرداخت حقوق و عیدی و پاداش سال ۹۳ و بن کارگری نیمه دوم سال که طبق آخرین خبر‌ها تا نیمهٔ اسفند پرداخت نشده است از مشکلاتی است که کارگران کاشی کویر یزد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در همین حال به گفتهٔ منابع آگاه، نزدیک به ۱۰ نفر از کارگران نیز در پی تعدیل نیروی این کارخانه در دی ماه گذشته بیکار شده‌اند.

این کارگران دست کم دوبار در ماه گذشته در مقابل کارخانه و در مقابل استانداری تجمع کرده‌اند. اعتراض آن‌ها عمدتا مربوط به تاخیرهای پی در پی در پرداخت دستمزد در یک ساله گذشته بوده است. 

به گفتهٔ کارگران در حال حاضر به دلیل کمبود نقدینگی و همچنین کمبود مواد اولیه، ۳۰ درصد کارخانه فعال است و از ۱۲ قسمت، کار در ۸ قسمت از بخش‌های کارخانه، به دلیل بحران‌های به وجود آمده در صنعت کاشی متوقف شده است. 

رکود شدید در ساخت و ساز، افت شدید فروش داخلی و صادرات، رسوب بیش از حد محصولات در انبار کارخانجات و انبار عاملین فروش، مشکل حمل و نقل و تردد در ایام قبل و بعد از عید، نیمه تعطیلی بودن شبکه توزیع در ایام قبل و بعد از عید، عدم جایگزینی سریع بازارهای جدید صادراتی، جلوگیری از راکد ماندن سرمایه شرکت‌ها، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، انجام تعمیرات اساسی در خطوط تولید جهت ارتقاء سطح کیفی محصولات و تنظیم بازار از طریق مدیریت تولید از دلایلی است که انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک را بر آن داشته تا از کارخانه جات تولید کننده کاشی و سرامیک بخواهد برای مدت ۴۵ روز کار را متوقف کنند.