توصیه کارشناس ایمنی برای مقابله با گرما در پروژه‌های جنوب کشور:
آموزش مقابله با گرمازدگی و تنظیم زمان کار در دستور کار مدیران پروژه‌های نفت و گازی در تابستان باشد
کارگران ساختمانی که از وضعیت کار در گرما شکایات بسیاری دارند، چندین برابر کمتر از کارگران حوزه نفت و انرژی در جنوب تحت فشار مشکل کار در گرما قرار دارند و این نشان می‌دهد که مشکل برای کارگران جنوب کشور چقدر مهم است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کار کارگران حوزه نفت و گاز و پترو-پالایشگاه‌ها در جنوب کشور در فصل گرما همواره یکی از موضوعات حساس در حوزه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای بوده است. عدم تغییر آمار گرمازدگی و بروز مشکلات جسمی در اثر گرما برای کارکنان این بخش امری است که کارشناسان و متخصصین بهداشت حرفه‌ای و ایمنی همواره در یک دهه اخیر بر آن تاکید داشتند. امسال نیز اخبار حاکی از ادامه همان روند است و همین مسئله، مطالبه‌ی انعطاف ساعات کار را همانند کارگران ساختمانی، به یکی از مطالبات کارگران این بخش در جنوب کشور بدل ساخته است.
شهرام غریب (کارشناس ارشد و مدرس حوزه ایمنی شغلی) در این رابطه با اشاره به عدم تغییر در آمارها و موارد مربوط به بروز مشکلات جسمی ناشی از گرمازدگی برای کارگران جنوب کشور در فصل تابستان، اظهار کرد: موضوع گرمازدگی نیروی کار برای همه کارگران کشور در فصول گرم سال به ویژه در مناطق گرمسیر اهمیت داشته است؛ اما باید به این امر توجه داشت که شکل و نوع کار نیز درمورد بحث گرما اهمیت ویژه‌ای دارد. برای مثال کارگران ساختمانی که از وضعیت کار در گرما شکایات بسیاری دارند، چندین برابر کمتر از کارگران حوزه نفت و انرژی در جنوب تحت فشار مشکل کار در گرما قرار دارند و این نشان می‌دهد که مشکل برای کارگران جنوب کشور چقدر مهم است.
وی افزود: کار در محیط کارخانه‌ای و حوزه ساختمانی معمولاً در محیط شهری انجام می‌پذیرد که شدت گرما و امکانات برای جلوگیری از گرمازدگی در آن‌ها بسیار فراهم‌تر است اما در محیط کار نفت و انرژی در جنوب کشور، وضعیت کاملاً متفاوت است. در محیط‌های شهری می‌توان طوری برنامه‌ریزی کرد که افراد از سحرگاه تا ۱۰ صبح و از ۴ بعدازظهر تا زمان تاریکی هوا کار کنند، اما در حوزه صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کار اساساً به شکل دیگری است. در حوزه نفت و گاز و انرژی این مطرح می‌شود که استانداردها نباید بر هم بریزد. مثلا کار در ساعاتی که نور کمتر است، در این بخش قواعدی دارد که باید رعایت شود. از جمله تامین روشنایی فضا و ایجاد شرایط کنترل دید باید وجود داشته باشد.
غریب تصریح کرد: موضوع گرمای بیش از حد در جنوب وجود دارد و این درحالی است که در این بخش امکان قطع موقت تولید وجود ندارد. می‌توانیم مدیریت‌هایی را در زمینه تعداد نفرات بکارگیری شده و مدیریت شیفت کاری به نحوی باشد که افراد کمتر در برابر ساعات برقراری اوج حرارت باشند. اما باید دید کارفرما چنین اراده‌ای را دارد یا خیر؟ مسئله این است که سازمان‌ها و نهادهای بالادستی نکاتی را در این زمینه ابلاغ می‌کنند و تا کارفرما و مدیران مجموعه آن را قبول و ابلاغ کنند، فصل گرما به پایان رسیده و این روال هرساله ما در مقابله با گرمازدگی است.
این مدرس ایمنی و حوادث شغلی اظهار کرد: ما در این زمینه تنها در برهه خاصی از زمان در سال باید مدیریت نفرات را داشته باشیم. اگر واقع‌بین باشیم، باید بپذیریم که کشورهای رقیب ما در حاشیه خلیج فارس تمهیدات بهتری برای مقابله با گرما در محیط‌های مربوط به صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و پالایشگاهی خود برای کارگران اندیشیده‌اند. از موادی که باید نیرو مصرف کند تا شرایط اسکان و حتی استفاده از سایه‌بان حین کار، بخشی از مواردی است که در آن کشورهای رقیب بهتر از ما تامین می‌کنند. ما در این حوزه نسبت به کارگران مقداری کم لطفی داشتیم.
وی افزود: ما حداقل با مواردی مثل تامین آب لیمو در طول روز برای حفظ آب بدن و مواردی از این دست می‌توانیم شرایط بهتری را برای صیانت از کارگران در مقابل گرما فراهم آوریم. بحث مقابله با گرما بیشتر در حوزه پیشگیری می‌گنجد. شرایط باید به نحوی مدیریت شود که هر نفر در طول روز، حداقل دوبار قبل و بعد از کار استحمام کند. بسیاری از کارگران در نیمه روز می‌توانند به استراحت بپردازند و در این صورت کارگری که دو نوبت شروع به کار می‌کند، می‌تواند برای بازشدن منافذ پوست خود دوبار استحمام کند.
غریب با اشاره به مواردی که خود کارگر می‌تواند با شناخت علائم آن به گرمازدگی خود پی ببرد، اظهار کرد: خود کارگر هم باید تشخیص دهد که آیا شرایط وی در آستانه گرمازدگی است یا خیر! برای مثال کاهش مقدار تعریق، حالت تشنگی و بی‌حالی، رنگ ادرار تیره حاکی از کاهش شدید آب بدن است و این کاهش آب بدن موجب افزایش غلظت خون، افزایش فشار و ضربان قلب خواهد شد که در نهایت موجب آسیب رسیدن به ارگان‌های بدن می‌شود. کارگران باید قبل از شروع فصل گرما آموزش لازم را ببینند و علائم خود را شناسایی کنند. مثلا خشکی دهان، عدم عرق کردن بدن و سستی جسم و سختی بلندشدن پس از نشستن، از دیگر علائم گرمازدگی است که کارگر باید بداند.
این کارشناس ارشد حوزه ایمنی تاکید کرد: خود کارفرما نیز باید برنامه‌ای برای مقابله با گرمازدگی داشته باشد تا بتواند مواد مایعی که در کنار آب برای رفع عطش را مدام به کارگران برساند زیرا در بسیاری از موارد کار در ساعات گرم نیز در پروژه‌های حوزه انرژی جنوب کشور امکان توقف ندارد. اینکه از سایه‌بان استفاده شود، بسیار خوب و مهم است اما در شرایطی نیز امکان استفاده از آن شاید مقدور نباشد. در این شرایط مدیریت شکل کار در زمان مشخص نیز اهمیت دارد. اینکه چه کاری در چه زمانی با چه نیرویی انجام شود، مواردی است که کارفرما باید آن را رعایت کند.
وی ادامه داد: کارهای سخت‌تر در ابتدای صبح یا در زمان خنکی هوا در عصر باید انجام شود. در این مورد نیز نباید عجله صورت گیرد تا موجب خطا در کار شود. بسیاری از کارگران در ساعت پایانی کار پروژه‌ای حواسشان به مواردی مثل رسیدن به سرویس است. شرایط کار باید از نظر زمانی به نحوی مدیریت شود که از این نظر نیز عجله‌ای برای اتمام کار به هر نحو ممکن وجود نداشته باشد. سرپرست و کارفرما موظف است که از وضعیت جسمانی کارگران باخبر باشد و باید بداند کدام کارگر مشکل کمبود وزن شدید یا بیماری زمینه‌ای دارد و پس از این آگاهی، هر کارگری را به هر کاری در هر زمانی نگمارد.
غریب تصریح کرد: گرمازدگی از آن دسته اتفاقاتی است که اگر برای فرد رخ دهد و روند آن در جسم شروع شود، ممکن است نفر مذکور نتواند حتی آن را به دلیل شرایط بی‌حالی خود اعلام کند و ممکن است دیده نشود. این میزان گرمازدگی درصورت عدم پیگیری حال کارگر ممکن است منجر به حادثه، سقوط، مرگ بر اثر گرمازدگی و ایست قلبی شود. شک نباید کرد که گرمازدگی پس از پایان توان بدن برای تعریق، می‌تواند منجر به مرگ فرد شود.
این کارشناس حوزه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای اضافه کرد: بسیاری از کارگرانی که از مناطق سردسیر به جنوب می‌روند، به دلیل فقدان آموزش‌های لازم برای مقابله با گرما، اقدامات ناصحیحی انجام می‌دهند که امکان بروز حادثه و آسیب را بیشتر می‌کند. مثلا برخی از این کارگران که به گرما عادت نداشته و مهارت مقابله با آن را نمی‌دانستند، در اقدامی نادرست لباس خود را در می‌آوردند؛ در صورتی که نه تنها باید از لباس در این سطح از گرما برخوردار باشیم بلکه باید لباس آستین بلند داشته باشیم. همان رطوبت شدید لباس به دلیل تعریق می‌تواند دمای بدن را حفظ کرده و رطوبت را در بدن نگه دارد. تابش اشعه ماورای بنفش خورشید به پوست بطور متوالی مضر است به همین دلیل لباس باید حفاظت ایجاد کند.
در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که کارگرانی پس از خروج از اقامتگاه خود، برای رسیدن تجهیزات و وسایل یا فرارسیدن زمان پروژه یا اعلام دستور کار روز، در زیر نور آفتاب و گرما در نزدیکی محل کار معطل نگه داشته می‌شوند.
وی در زمینه استراحت نیروی کار فعال در مناطق گرمسیر در فصول گرم سال گفت: ساعت خواب کارگران به دلیل تلاش برای شب نشینی در ساعات نزدیک به بامداد ممکن است به هم بریزد و باید کارگران ما توجه داشته باشند که بهم ریختگی ساعت خواب خستگی ناشی از گرمازدگی را دوچندان می‌کند. ضمن اینکه حتما وعده صبحانه قبل از شروع کار باید مصرف شود تا به نگهداری آب بدن کمک شود.
غریب با اشاره به مشکلات اجرایی و علمی ناظران حوزه بهداشت حرفه‌ای و ایمنی در حوزه مقابله با خطرات گرما گفت: اینکه یک نفر در حال پیچ کردن داربست زیر سایه است و دیگری در حال جوش دادن لوله در فضای باز آن هم بالای لوله فلزی داغ است، باعث می‌شود که بدانیم هر بخش و هر عنوان کاری تدابیر خاص خود را می‌طلبد. در این میان افراد خاص هم ممکن است آسیب بیشتری ببینند و به همین دلیل ضروری است که در مقابل مشکلاتی از این قبیل حتماً قبل از به اوج رسیدن گرما، جلساتی برگزار و تدابیری در هر سازمان کاری دیده شود.
این مدرس ایمنی شغلی در پایان تصریح کرد: نداشتن مدیریت زمان توسط کارفرما یا سرپرست پروژه نیز بسیار موضوع مهمی است که کمتر در حوزه آسیب‌های ناشی از گرما به آن توجه می‌شود. در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که کارگرانی پس از خروج از اقامتگاه خود، برای رسیدن تجهیزات و وسایل یا فرارسیدن زمان پروژه یا اعلام دستور کار روز، در زیر نور آفتاب و گرما در نزدیکی محل کار معطل نگه داشته می‌شوند. همین فشار گرما و دما روی جسم (چه در زیر سایه و چه در زیر نور آفتاب) حداقل ۲۰ درصد از انرژی فرد برای کار را در بیرون محوطه استراحت کارگران می‌گیرد و کارفرما، مدیر یا سرپرست پروژه حتما باید در این زمینه برای جلوگیری از خطر و حفظ بهره‌وری مدیریت زمان داشته باشد.
