کارشناسان نظر دادند؛
چرا سه کارگر جوشکارِ «غرب کارون» جان باختند؟
معمولا در حوادث درصدی که کارگر مقصر است، بسیار کمتر است. هیچ کارگری تمایل ندارد جان خود را از دست دهد و معمولا مقصر اول بروز حوادث مدیران و کارفرمایان مجموعه‌ها هستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چندی پیش (هشتم مردادماه سال ۱۴۰۲) حادثه آتش سوزی در تاسیسات بهره‌برداری و نمک‌زدایی غرب کارون شرکت نفت و گاز اروندان، سه کارگر را به کام مرگ فرستاد.
در حادثه غرب کارون، سه کارگر ماهر جوشکار «علیرضا عزیزی»، «فاضل لویمی» و «علیرضا حجت نیا» بر اثر سوختگی جان خود را از دست دادند.
شهرام غریب (کارشناس ارشد مدیریت HSE و مدرس تخصصی ایمنی در صنایع) جزئیات جدیدی از این حادثه را مطرح کرده و گفت: در این حادثه سه کارگر جوشکار، یکی بلافاصله در حادثه جان می‌بازد و دو نفر دیگر یکی در بیمارستان اهواز و دیگری در بیمارستانی در اصفهان، در روزهای بعد جان خود را از دست دادند.
مقصر کیست؟
وی افزود: این حادثه در فضای کار بسته رخ داده است. در بحث فضای بسته و اصولا همه حوادث، ما یک مجموعه علل پایه‌ای و یک مجموعه علل میانی و یکسری علل نهایی داریم. رعایت قوانین و دستورالعمل‌های ایمنی، داشتن مجوز کار و بازدید قبل از شروع کار و بررسی آخرین لحظه، از ملزومات کار در فضای بسته است.
غریب تاکید کرد: کار در فضای بسته نیازمند یکسری برنامه‌ریزی است. در فضای بسته ما سه سطح خطر اتمسفری داریم: اولی اتمسفر گازهای قابل انفجار که ذیل محیط LEL شناخته می‌شود. دومین سطح، گازهای سمی است و سطح سوم «کمبود اکسیژن برای تنفس» است. هرچه درصد اکسیژن پایین‌تر بیاید خطر برای نیروی کار بیشتر می‌شود. در این حادثه، به‌طور خاص گازهای قابل انفجار در محیط پخش شده و با اندکی جرقه کل محیط بسته منفجر شده است.
این مدرس تخصصی ایمنی در صنایع ادامه داد: یکسری الگوهای رفتاری در صنایع باید مدنظر قرار گیرد. اولین بحث داشتن مجوز کار است که در مورد فضای بسته با ملاحظات بسیار خاص صادر می‌شود. دوم اشخاصی که وارد فضای بسته می‌شوند و سوم موقعیت و وضعیت فضای بسته در حین کار است. اگر قرار است نشتی در این فضای بسته طی کار صورت گیرد، باید بررسی شود که چه گاز و سیالی وارد محیط می‌شود. مسئله دیگر زمانی است که قرار است کار در فضای بسته انجام شود که این نیز دارای پروتکل‌هایی است. بحث بعدی این است که چه شخصی ناظر اجرای کار توسط نفرات داخل فضای بسته است که آن شخص نیز باید شرایط خاصی داشته باشد. اینکه «تست گاز» (Gas test) در چه شرایطی انجام شده است، اهمیت خاصی در اجرای عملیات کار دارد.
غریب اضافه کرد: تست گاز باید در آخرین مرحله قبل از کار در فضای بسته صورت بگیرد و وضعیت اصطلاحا رکورد شود. اقدامات کنترلی مثل تخلیه کامل و هدایت احتمالی نشتی به محیط امن بسیار لازم است که همگی نیازمند پیش‌بینی‌های فرآیندی است. عدم توجه به این نکات امروز باعث شده که ما سه نفر از کارگران خود را در پروژه غرب کارون از دست بدهیم.
وی تصریح کرد: البته نباید از حق بگذریم که اقدامات بسیار خوبی در سال‌های اخیر در زمینه ایمنی فضاهای بسته صورت در کشور صورت گرفته است. می‌توان با جرات گفت که این اقدامات در برخی واحدها قابل ستایش است. برای مثال شرکت راه‌اندازی و بهره‌برداری صنایع نفت ایران در مبحث فرآیند (Over Hall) که بخش مهمی از کار است، اقدامات ایمنی بسیار خوبی در سطح استانداردهای جهانی انجام می‌دهد. اتفاقا این حادثه در غرب کارون نیز دقیقا در بخش اُورهال صورت گرفته که بسیار مهم است.
این کارشناس ارشد مدیریت HSE تاکید کرد: شرکت راه‌اندازی و بهره‌برداری صنایع نفت اورهال‌ها زیادی را در مجموعه ستاره نفت خلیج فارس انجام داده و بیش از ۴۵۰ هزار متر مکعب داربست عملیات انجام داده که در کل این حجم هیچ حادثه‌ای رخ ننموده که خود یک رکورد است. این شرکت در زمینه علمیات اورهال در فضای بسته دستورالعمل‌های خاصی دارند که همه را اجرا می‌کنند. این مسئله در بحث حوادث بسیار اهمیت دارد که باید هر حادثه فورا ریشه‌یابی شود تا شاهد تکرار آن در صنایع نباشیم.
غریب افزود: پس از حادثه باید فورا نفرات و ابزارآلات و شرایط بروز رسانی شوند. مسئولین و سرپرست‌های هر واحد باید این مسئله را جدی بگیرند و در اسرع وقت نکات ایمنی که در بررسی حادثه مشخص می‌شود که رعایت نشده، مورد توجه قرار دهند. امیدوارم کلمه ناامیدکننده‌ای مثل «تولید عقب می‌افتد» و «کار در شرایط فورس قرار دارد» را از هیچ مدیر و سرپرستی در واحدها نشنویم تا بتوانیم در زمینه رسیدگی به حادثه از شعار «اول ایمنی و بعد کار» به شعار «همیشه ایمن کار کردن» برسیم.
این مدرس تخصصی ایمنی در صنایع تصریح کرد: همزمان با کار باید همزمان نظارت هم در زمینه کار در فضای بسته صورت گیرد و به نظارت قبل از وقوع حادثه و قبل از کار کفایت نکنیم. زیرا شاید ما نتوانیم تعداد حوادث و خطر را به صفر برسانیم اما باید تلاش کنیم عدد این حوادث را به حداقل ممکن برسانیم. در غیر این صورت باید شاهد تکرار سریالی حوادث باشیم.
وی اضافه کرد: معمولا در حوادث درصدی که کارگر مقصر است، بسیار کمتر است. هیچ کارگری تمایل ندارد جان خود را از دست دهد و معمولا مقصر اول بروز حوادث مدیران و کارفرمایان مجموعه‌ها هستند. کارگر طبق دستوراتی که دریافت می‌کند، کار انجام می‌دهد. اما این دستورات نیاز به نظارت دارد. این نظارت برعهده مدیران مجموعه است و نباید قبل از نظارت کاری انجام شود. کارگر فاقد امکانات و ابزارهای نظارت و ارزیابی است. لذا مشکل را نمی‌توان به گردن نیروی کار انداخت. یک مجوز کار دارای مراحلی از درخواست اولیه تا برنامه‌ریزی و تمهیدات و لوازم، و در مرحله نهایی تایید مجوز کار توسط کارگروه‌های متخصص است. بازبینی قبل از لحظه شروع کار با حضور متصدیان نیز اهمیت ویژه دارد. ضمن اینکه کنترل در حین انجام کار، بخشی است که نباید مغفول بماند.
غریب تاکید: هرکدام از این مراحل در هنگام صدور مجوز لنگ بزند، کل پروسه کار خطر آسیب و عزادار شدن جامعه را به همراه می‌آورد. حوادث هفت مرحله دارد که مرحله آخر «فاجعه» نام دارد. هرکدام از مراحل ایمنی انجام نشود، ممکن است مرحله هفتم یعنی فاجعه مالی و جانی را نیز برای واحدهای بزرگ رقم بزند.
دستورالعملی که به تازگی به تصویب رسید
محمد نظری (کارشناس ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و عضو انجمن متخصصین بهداشت حرفه‌ای ایران) نیز با اشاره به حادثه رخ داده در غرب کارون گفت: معمولا در این زمینه شرکت‌های اجرا کننده پروژه‌ها بسیار دقیق وارد می‌شوند و بروز حادثه در پروژه‌های نفتی جنوب و در محیط‌های بسته در ایران نباید صورت گیرد.
وی تاکید کرد: خوشبختانه از سال‌ها قبل در زمینه کار در فضای بسته وزارت نفت پروتکل و دستورالعمل مبسوطی را داشته است که باید مورد توجه شرکت‌های بهره‌بردار و اجراکننده عملیات‌ها باشد.
نظری افزود: اخیرا در سال گذشته نیز باتوجه به اهمیت مسئله کار در فضای بسته، وزارت کار نیز در کارگروه مربوطه خود یک دستورالعمل جدیدتر در زمینه کار در فضای بسته نیز تصویب کرده که باید این دستورالعمل نیز مورد توجه و نصب‌العین شرکت‌ها و ناظران و سرپرستان پروژه‌ها باشد تا از تکرار حوادث تلخی مانند غرب کارون جلوگیری شود.
