هر دانشگاهی صلاحیتِ آموزشِ رشته‌های ایمنی و بهداشت کار را ندارد/ با جان کارگران بازی نکنید

به گزارش خبرنگار ایلنا، محمد نظری (کارشناس مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار) در انتقاد از وضعیتِ رشته‌ی کارشناسی حوزه‌ی ایمنی و بهداشت کار در دانشگاه‌های غیر سراسری گفت: اول بگویم که رشته‌ای تحت عنوان رشته‌ی (HSE) وجود ندارد اما دوره‌هایی تحت این عنوان در کشورهایی مثل انگلستان و جاهای دیگر هست که افراد در آن دوره‌ها آموزش می‌بینند تا به عنوان افسر ایمنی یا دستیار ایمنی فعالیت کنند. به علاوه در برخی از کشورها دپارتمان‌های (HSE) وجود دارد که متخصصان بهداشت ایمنی کار و ایمنی صنعتی و گاهی محیط زیست کنار هم جمع می‌شوند و مسائل ایمنی را پیش می‌برند. در اکثر کشورها چیزی به عنوان رشته‌ی (HSE) که در آن رشته‌ی محیط زیست در کنار ایمنی بهداشت قرار بگیرد، پذیرفته نیست. 

وی ادامه داد: چیزی که مرسوم است، رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای و مهندسی ایمنی صنعتی است که ما در ایران هم این رشته‌ها را در دانشگاه‌ها آموزش می‌دهیم. حتی در سازمان جهانی کار هم صرفا رشته‌های مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار را به رسمیت می‎شناسد؛ یعنی رشته‌ای که هدف اصلی‌اش سلامت کارگر و ایمنی محیط کار و بهداشت کار است و به مسائل محیط زیست کاری ندارد. 

این کارشناس بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار افزود: مسئله این است که در سالهای اخیر دانشگاه آزاد و دانشگاه غیر انتفاعی و علمی کاربردی رشته‌ای تحت عنوان (HSE) آورده‌اند و برای آن دانشجو می‌پذیرند. حتی خیلی از گروه‌های کارگری هم به این سمت و سو رفته‌اند و به نظر می‌رسد برای کسب درآمد مجوز آموزش این رشته را گرفته‌اند. 

نظری گفت: کار به جایی رسیده که مثلا در جایی مثل دانشگاه علمی کاربردی شهرداری دیواندره هم رشته‌ای تحت عنوان مهندسی فناوری ایمنی سلامت و محیط زیست در سطح کاردانی و کارشناسی دانشجو می‌پذیرد. این شهر بسیار کوچک است و اصلا صنایع خاصی ندارد ضمن اینکه ما به عنوان کارشناسان این حوزه اصلا نمی‌دانیم این رشته چیست؟! 

نظری گفت: این موضوع موردِ انتقادِ بسیاری از کارشناسان این حوزه است. کسی که وارد این رشته در دانشگاه‌های علمی کاربردی و غیر انتفاعی و غیره می‌شود نه سد کنکور را رد کرده و نه حتی از امکاناتِ و تجهیزاتِ مربوط به این رشته‌ها در دانشگاه بهره برده است. امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی حوزه‌ی آموزش‌های ایمنی و بهداشت کار به شدت گران است و به این سادگی نیست که هر فرد و نهاد و دانشگاهی بتواند آنها را برای دانشجویان فراهم کند. تأمین اینها کارِ وزارت علوم و وزارت بهداشت است. به طور مثال دانشجو باید با دستگاه‌های اندازه گیریِ عامل زیان‌آور کار کند و آموزش ببیند. حتی دانشگاهی که این تجهیزات و امکانات لازم را نداشته باشد نمی‌تواند مجوزِ تأسیس این رشته‌ها را بگیرد. 

این کارشناس مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار ادامه داد: ما حتی به تجهیزاتِ دانشگاه‌های سراسری هم ایراد می‌گیریم و معتقدیم تجهیزاتِ موجود متناسب با صنعت نیست. حالا تصور کنید در دانشگاه‌های علمی کاربردی و غیر انتفاعی چه خبر است و دانشجو چگونه قرار است آموزش ببیند. نمی‌توان در هر جا و با هر کیفیتی فرد را آموزش داد و بعد مسئولیتِ سلامت کارگر را به او سپرد. 

وی تاکید کرد: اگر دانشجویان و کارشناسانِ این حوزه پایه‌ی علمیِ قوی نداشته باشند، نمی‌توانند نقش خود را برای کاهشِ حوادثِ ناشی از کار به خوبی ایفا کنند و این باعث افت سطح ایمنی و بهداشت کار در صنعت می‌شود. کارشناس این حوزه باید قدرتِ چانه‌زنی داشته باشد و به قدری از لحاظ علمی قوی باشد که در برابر کارفرما به راحتی سرخم نکند. به علاوه سوادِ کافی لازم است تا فرد بتواند دائم اطلاعاتِ خود را به‌روز کند و ریسک‌ها و خطرات آنی که در اثر دستگاه‌های جدید و فرآیندهای شیمیایی جدید و محصولات شیمایی جدید ایجاد می‌شود را شناسایی کند و راه‌های خطر را ببندد. 

نظری می‌گوید: در حوزه ما متون ترجمه شده و بومی در بحثهای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای بسیار کم است و فرد باید تسلط کافی به متون اصلی داشته باشد، سرچ کند تا جایی که می‌تواند دانش خود را به روز کند. 

او تاکید می‌کند که نیروی کار در حوزه‌ی ایمنی و بهداشت باید با کیفیت باشد تا به کاهش حوادث کار کمک کند در غیر اینصورت نمی‌توان امیدِ چندانی به کاراییِ او داشت.