مشکلات کارگران شرکت بهره‌برداری متروی تهران از اضافه کار تحمیلی تا چالش سخت و زیان‌آوری
جمعی از کارگران متروی شهر تهران برخی چالش‌های مطرح شده در فضای شغلی را به بحث گذاشتند. آنها به حقوق، اضافه‌کاری‌های اجباری و شرایط شغلی و قراردادهای خود انتقاد دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مشکلات کارگران و کارکنان شبکه حمل و نقل ریلی شهری در سراسر کشور به دلیل نوع و ماهیت شغلی آنها همواره از موارد مهم مطالبات صنفی جامعه کارگری بوده است. به‌ویژه در شبکه متروی تهران بزرگ به دلیل بزرگی و گستردگی این شبکه و جمعیت کارکنان، این مطالبات به‌شکل جدی‌تر مطرح بوده است.
جمعی از کارگران متروی شهر تهران با اشاره به برخی چالش‌های مطرح شده در فضای شغلی خود اظهار کردند: متاسفانه باوجود آنکه بسیاری از دیگر مجموعه‌های خدماتی ذیل شهرداری مثل شرکت واحد اتوبوسرانی دارای شورای اسلامی کار است، اما کلیه مجموعه‌های بهره‌برداری متروی تهران باوجود هزاران پرسنل فاقد شوراهای اسلامی کار و هر تشکل دیگری است.
این کارگران تاکید کردند: تعداد پرسنل واحد بهره‌برداری متروی تهران باوجود بازنشستگی‌های انبوه اخیر به حدود ۸ هزار نفر رسیده است. این هشت هزار نفر شامل کلیه نیروهای رسمی و قراردادی و پیمانی هستند. اکثریت نیروهای این مجموعه رسمی هستند. تعدادی نیز قرارداد مستقیم با شرکت بهره‌برداری مترو را دارند. شرکت‌های دیگری مثل هادیان شهر نیز وجود دارند که ماهیت پیمانکاری در مجموعه شرکت بهره‌برداری مترو دارند. تعداد پرسنل مجموعه پیمانکاری هادیان شهر بسیار کمتر هستند و اخیرا قول داده شد تا در اسرع وقت حدود یک‌هزار نفر از این پرسنل پیمانی و قراردادی تبدیل وضعیت به دائمی پیدا کنند.
این تعداد از نمایندگان کارکنان مجموعه بهره‌برداری از متروی تهران اظهار کردند: ما اکنون هشتاد نفر راهبر داریم که در مرحله تعیین وضعیت قرار دارند. راهبری شغل حساسی است و فرد شاغل نباید در این موقعیت دغدغه فکری داشته باشد. در گفتگو با مسئولان درباره راهبران متروی دارای قرارداد موقت مذاکره و تاکید شد که یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های راهبران ما امنیت شغلی آنها است. از آنجا که وضعیت حقوقی این افراد فرقی با سایر نیروهای رسمی ندارد، اما قرارداد آنها هر شش ماه باید تمدید شود.
این نمایندگان کارکنان مترو با اشاره به تاثیر امنیت شغلی و رفع دغدغه‌های فکری بر ایمنی کار تصریح کردند: مشاغل حساسی مثل شغل کارکنان مترو که نیاز به تمرکز بالا داشته و هر خطا می‌تواند به یک حادثه مهلک بدل شود، چنین ایجاب می‌کند که ماهیتی دائم داشته باشد تا افراد بتوانند با آرامش خاطر به فعالیت بپردازند.
کارگران مترو تاکید کردند: فقدان امنیت شغلی باعث می‌شود که به خاطر عملیاتی بودن و حادثه‌خیز بودن فعالیت در مترو، هر لحظه با هر خطا امکان اخراج و تعدیل نیرو به‌وجود آید، این درحالی است که بسیاری از موارد خطاهای انسانی و تصادفات و اشتباهات طبیعی است و این کار به دلیل ضریب خطای بالا دارای یک محدوده استاندارد و عادی از خطاست که نباید به دلیل هر درجه از آن نیروهای قرارداد موقت را از مجموعه با این بهانه حذف کرد! هر لحظه با هر خطایی ممکن است در دور بعدی با وی تمدید قرارداد صورت نگیرد. به ویژه در متروی تهران که بسیاری از تجهیزات و ابزارها و خود ناوگان بروزرسانی نشده و قدیمی است، ضریب خطا بیشتر است.
این کارکنان با اشاره به تعداد کارکنان بخش راهبری مترو گفتند: بیش از هزار نفر راهبر مترو در تهران داریم که از این تعداد مشکل ۸۰ نفر از راهبران که دارای قرارداد موقت هستند، جدی است و این در شان مجموعه متروی کشور نیست که افرادی در سطح راهبران مترو نیز دارای قراردادهای موقت و بلاتکلیف باشند.
کارگران شرکت بهره‌برداری متروی تهران با اشاره به بحث زمان بالای کار در مجموعه گفت: کارکنان مترو دارای دو نوع شیفت ۹ساعته و ۱۲ساعته هستند که هردو بیش از ۸ ساعت کار روتین است. خود بحث تغییر و تحول قطار در پارکینگ شاید جزء زمان کار محاسبه نشود اما خود زمان قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد. تست‌های در طول خط به ویژه برای قطارهایی که در جریان کار به مشکل خورده‌اند وجود دارد که زمان‌بر هستند و به نوعی اضافه کار خود به خود از این طریق به کارکنان مترو باوجود محاسبه در فیش حقوقی تحمیل می‌شود.
اضافه کار به جای استخدام نیروی کار جدید
این کارکنان شرکت بهره‌برداری مترو با اذعان نسبت به این مسئله که برخلاف قوانین بالادستی حجم بالایی اضافه کار به ایشان تحمیل می‌شود، گفت: در حالت عادی هر کارگری باید با ۸ ساعت کار بتواند امرار معاش کند؛ اما دقیقا مدیران ما با علم به اینکه اکثر کارگران نیازمند کمک هزینه معیشتی هستند، اضافه کار را به کارگران تحمیل می‌کنند تا نیروی جدید جذب و استخدام نشود و کمبود ساعات کار با نیروهای موجود پوشش داده شود. به این ترتیب هم مبلغ کمتری خواهند پرداخت و هم حق بیمه کمتری را از جیب می‌دهند. این درحالی است که در سال‌های اخیر هرچه نیرو جذب شده به شکل قراردادی و غیر رسمی بوده است.
این کارگران گفتند: بحث ما ساعات کار استاندارد در هفته است که نیروی کار را فرسوده می‌کند. به ویژه اینکه نیروی انسانی فعال در حوزه مترو به دلیل زیست در عمق پایین زمین و تحمل گازهای مختلف شغلش از جمله مشاغل سخت و زیان‌آور است و باید سنوات بیمه‌ای یک و نیم برابری داشته باشیم، اما بسیاری از همکارانمان که با ۲۰ سال سابقه درحال بازنشستگی هستند، برای بازنشستگی براساس قانون سخت و زیان آور، حتما باید به دیوان عدالت اداری شکایت کنند و با صرف هزینه و زمان زیاد، حق خود را در بازنشستگی زودتر از موعد بگیرند؛ رویه‌ای که شرکت به راحتی می‌تواند با درست کردن لیست‌های بیمه‌ای حل کند و علت عدم حل آن را نمی‌دانیم.
چون در عملیات در محیط مجموعه مترو نیازمند حضور بیشتر هستیم، با اضافه کار این کسری را پوشش می‌دهیم و اضافه کار مانند پرداخت سرانه در بسیاری از واحدها، برای ما یک آیتم تشویقی و انگیزشی نیست. ما گاهی نیاز است که در ماه به اندازه همان ۱۷۰ ساعت کار تعریف شده ماهانه، ۱۷۰ ساعت اضافه کار کنیم و اگر نکنیم با ما تماس گرفته می‌شود که چرا نیامدید! همه کارکنان مترو تقریبا به جای دو نفر کار می‌کنند و به دلیل عدم جذب نیروی جدید اغلب از نظر جسمی و روحی مستهلک شده‌ایم.
آنها تاکید کردند: شرکت لیست‌ها و عناوین شغلی ما را درست رد نمی‌کند و از سویی وقتی شکایت به تامین اجتماعی می‌بریم، آنها نیز به قانون تمکین نمی‌کنند و هر بازنشسته‌ای مجبور به شکایت در دیوان عدالت اداری برای حکم و رای جدید برای بازنشستگی خود است. کار به جایی رسیده بود که یک مورد فساد در شورای تشخیص سازمان تامین اجتماعی شناسایی شد که عده‌ای پول می‌گرفتند تا رای مساعد تامین اجتماعی را در حوزه سخت و زیان‌آور رد کردن سنوات بیمه‌ای انجام دهند تا فرد بازنشسته در مترو به دیوان نرود؛ فسادی که فورا معرفی و با آن برخورد مقتضی با کمک بازرسی تامین اجتماعی، بازرسی کل کشور و دفتر بازرسی رهبر انقلاب صورت گرفت.
این کارکنان شرکت بهره‌برداری متروی تهران با انتقاد به برنامه هفتم توسعه و موارد مندرج در بحث بازنشستگی گفتند: تبصره ۳ و ۵ ماده ۶۶ برنامه هفتم توسعه پیش‌نویسی شده توسط دولت عملا بازنشستگان سخت و زیان‌آور را با طرح بحث سقف سنی ۵۰ساله نابود خواهند کرد. عملا ماهیت و خاصیت سختی کار و نقش آن در بازنشستگی از بین می‌رود. برخی از نیروهای جوان جذب شده در این مجموعه عملا با قانون جدید مانند بازنشسته غیر سخت و زیان‌آور بازنشست می‌شوند و این یک ظلم آشکار است. ما با برنامه هفتم توسعه که با مواد بازنشستگی آن عملا ممکن است یک نیروی شاغل در حوزه سخت و زیان‌آور ۵ تا ۷ سال اضافه کار کند، مخالفیم. این درحالی است که هر نیروی راهبر مترو بعد از ۱۰ سال کار به دلیل ساعات کار و شیفت‌ها بلااستثناء دچار مشکلات اعصاب، تنفس، چربی خون و تری‌گلیسیرید بالا و به هم خوردن دائمی ساعات خواب شده و شرایط خاصی دارند.
این نمایندگان کارگران مترو با اشاره به این مطلب که هم‌اکنون از نظر بهداشت حرفه‌ای و تشخیص متخصصان، کار در مترو باید جزء مشاغل سخت و زیان‌آور گروه (ب) دسته‌بندی شود، اما اکنون جزء گروه (الف) دسته‌بندی شده، به روند نظارتی در حوزه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعتراض کردند. ما باید در گروه (ب) قرار بگیریم زیرا نتایج آلاینده سنجی اخذ شده از محیط کار و بازرسی شرایط محیطی نیز بحث گروه (ب) ما تایید شده اما هنوز ذیل آن قرار نگرفتیم. درصورتی که کار طولانی در زیر زمین یکی از موارد مهم هجده گروه اصلی ذیل گروه (ب) محسوب می‌شود. ضمن اینکه حمل و نقل عمومی نیز ماهیتا سخت و زیان آور محسوب شده است.
کارگران با بیان اینکه فاصله حقوقی بین نیروهای شرکت واحد که خودشان مانند ما ذیل شهرداری هستند، با ما قابل توجه است. در مجموعه مترو ما از طریق اضافه کار خود به اندازه نیروهای شرکت واحد دریافتی داریم. اضافه کار در شرکت واحد سرانه حساب می‌شود، اما اضافه کار در شرکت مترو تولید می‌شود. ما در مجموعه حضور داشته و عملا خود اضافه کار تولید می‌کنیم. در بحث فوق‌العاده ویژه و آیتم‌های تشویقی نیز، ما در مترو دیرتر از بسیاری نهادهای دیگر آن را دریافت کردیم. در واقع معاونت منابع نیروی انسانی پس از کرونا از ترس از دست دادن نیروی انسانی و خروج نیروهای مترو امتیازاتی دادند.
نمایندگان کارکنان مترو تاکید کردند: بیش از نصف آیتم‌های دریافتی حقوقی کارگران ما مربوط به اضافه کار است و گاهی تا ۵۰ درصد فیش حقوقی می‌رسد. عملا اگر یک کارگر مترو اضافه کار نداشته باشد، در سطح شغلی عملیاتی از یک فرد ستادی و اداری کمتر دریافتی خواهد داشت. در واقع اگر کارگران مترو اضافه کار نداشته باشند، با ۱۰ سال سابقه ممکن است حقوق‌شان به زور به مبلغ ۱۲ میلیون تومان برسد. یکی از کارکنان بدون اضافه کار با نزدیک ۱۸ سال سابقه ۱۲ میلیون تومان نیز دریافت می‌کند. این درحالی است که ما به‌عنوان کارگر با دریافتی بالای ۱۰ میلیون تومان، مشمول کسر مالیات ۱۰ درصدی نیز هستیم. ما چون در عملیات در محیط مجموعه مترو نیازمند حضور بیشتر هستیم، با اضافه کار این کسری را پوشش می‌دهیم و اضافه کار مانند پرداخت سرانه در بسیاری از واحدها، برای ما یک آیتم تشویقی و انگیزشی نیست. ما گاهی نیاز است که در ماه به اندازه همان ۱۷۰ ساعت کار تعریف شده ماهانه، ۱۷۰ ساعت اضافه کار کنیم و اگر نکنیم با ما تماس گرفته می‌شود که چرا نیامدید! ما همه کارکنان مترو تقریبا به جای دو نفر کار می‌کنیم و به دلیل‌عدم جذب نیروی جدید اغلب ما از نظر جسمی و روحی مستهلک شدیم.
این کارگران با بیان مشکلات و بیماری‌های اغلب همکاران درحال بازنشستگی خود، اظهار کردند: مدیران مترو و شرکت بهره‌برداری در پاسخ به مطالبه جذب نیروی جدید و کاهش فشار کاری می‌گویند که شورای شهر مجوز استخدام ۸۰۰ نفر نیروی جدید را که به اندازه ۱۰ درصد پرسنل فعلی است را داده است، اما با همین ردیف بودجه موجود این استخدام باید صورت بگیرد! این ادعا عملا غیر ممکن است و به نظر می‌رسد شرط‌عدم تخصیص ردیف اعتباری برای جذب نیروی جدید و دادن مجوز برای استخدام نقض غرض است و عملا نیروی جدیدی نیامده است.
نمایندگان کارکنان شرکت بهره‌برداری مترو با طرح مطالبه از مسئولان رده بالای کشور تا سایر مقامات خواستار توصیه به دولت برای برخورد بهتر با کارگران و مطالبات آنها شدند و گفتند: اصلاحات و مدیریت از جنس کسانی مانند امیرکبیر در کشور ممکن است، اما با لایحه‌هایی مانند برنامه هفتم توسعه چنین چیزی ممکن نیست. ما در شرایطی هستیم که به جای ایجاد امنیت شغلی بیشتر، به‌جای نیروهای بازنشسته بحث جذب نیروهای پیمانی مطرح می‌شود و حتی اخیرا بحث خصوصی‌سازی برخی خطوط برای توسعه مترو مطرح شده که عملا نیروهای آن خطوط وارد سازوکار پر مشکل و بغرنج کار با پیمانکار بخش خصوصی خواهند شد.
