۱۱ هزار میلیارد تومان از دولت طلبکاریم/ ۲.۵ میلیون عضو فعال و غیرفعال داریم

به گزارش خبرنگار ایلنا، یکی از مهمترین اقشار و گروه‌هایی که در فرآیند تولید و کار نقش ویژه‌ای ایفا می‌کنند، کارگران بخش کشاورزی و روستایی هستند. علاوه بر این؛ عشایر نیز از جمله اقشاری به حساب می‌آیند که هر واحد خانوادگی آن یک هسته تولیدی محسوب می‌شود. برای رفاه حال این گروه بزرگِ نزدیک به ۲۵ میلیون نفری کشورمان صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر پس از انقلاب تاسیس شد. بیت الله برقراری (مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر) در گفتگویی از روند مقابله با چالش‌ها و مسائل این صندوق می‌گوید.

ماده ۸ آیین نامه اجرایی صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و کشاورزان تاکید دارد که در شرایط بروز آسیب‌ها و بلایای طبیعی و خشکسالی و سایر حوادث غیر مترقبه‌ای که به کسب و کار افراد تحت پوشش صندوق آسیب بزند، دولت مکلف به جبران خسارات در چهارچوب بیمه است، اما در سال‌های اخیر دولت به دلیل بحث بار مالی از این اقدام اجتناب کرده و تعهدات و دیونی را نیز برای صندوق بیمه اجتماعی آفریده است. این دیون چه میزان است و آیا قرار است مانند سایر صندوق‌ها تادیه شود؟

این صندوق نیز از جمله صندوق‌هایی است که دولت نسبت به آن تعهدات و دیونی دارد. متاسفانه تا پیش از این اقدامی برای رد این دیون انجام نشده و ما اخیرا صحبت‌ها و رایزنی‌هایی با دولت کردیم و این رایزنی‌ها را با مجلسی‌ها و بسیاری از نمایندگان نیز انجام دادیم. مطالبات ما از دولت در حال حاضر حدود بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان است که مبلغ ۱ هزار میلیارد تومان از این مطالبات را دولت جدید اخیرا پذیرفت و در قالب بخشی از سهام پتروشیمی شازند به این صندوق داد.

ما در حال تلاش هستیم تا دوباره حسابرسی انجام دهیم تا ببینیم مبلغ مطالبات باقی مانده دقیقا چقدر است زیرا این ۱۱ هزار میلیارد تومان رقمی است که تنها تا سال ۱۴۰۰ محاسبه شده و برای ۱۴۰۱ هنوز حسابرسی صورت نگرفته است تا ببینیم این رقم چه میزان بیشتر شده است. بحثی که اخیرا با کمیسیون اجتماعی مجلس نیز داشتیم در قالب یکی از مطالبات این بود که دولت دست‌کم بدهی‌های خود را تادیه کند. برای مثال اگر دولت ۱ درصد از سهام شرکت خلیج فارس را به ما بدهد، ۱۰ هزار میلیارد مطالبه باقی مانده این صندوق نیز تسویه حساب خواهد شد.

ما همچنین رایزنی کردیم که مطالبات‌مان از دولت دیگر افزایش نیابد؛ دلیل افزایش مطالبات ما تاکنون این بوده که در سال‌های گذشته بودجه صندوق ما را واقعی نمی‌دیدند و بودجه کمتری از مصارف به این صندوق اختصاص می‌دادند، لذا طلب‌های ما انباشته می‌شد و اگر دولت آن طور که درحال رایزنی هستیم، از سال آینده بودجه ما را واقعی ببیند و ردیف متناسب اختصاص دهد، دیگر شاهد افزایش مطالبات معوق صندوق بیمه اجتماعی نخواهیم بود.

در بحث ماده ۸ نیز ما خواستیم که استان‌ها گزارش بدهند که چه میزان از افراد تحت پوشش ما به دلیل بحران سیل و خشکسالی نمی‌توانند حق بیمه خود را پرداخت کنند. استان‌ها گزارش کار خود را ارائه خواهند داد و با بررسی کارشناسانه ما و مجموعه سازمان امور عشایری کشور یک گزارش کامل دریافت خواهیم کرد که براساس آن گزارش کارشناسی با دولت مکاتبه کنیم تا قوه مجریه بر اساس گزارش کارشناسی ما تصمیم مقتضی را بگیرد.

مجلس در هنگام تصویب طرح امکان جابه‌جایی سوابق بیمه‌ای این مطلب را مطرح کرد که برخی اقشار مانند قالیبافان و فرشبافان که تا پیش از این در صندوق‌هایی مانند تامین اجتماعی عضو بودند، می‌توانند به صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر بازگردند. آیا افزوده شدن این گروه‌ها برای صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و کشاورزان مطلوب است؟

این مسئله به تمایل و مطلوب بودن یا نبودن ورود اقشار به جرگه بیمه شدگان ما ربطی ندارد. این صندوق براساس یک قانون که همان آیین نامه اجرایی صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر است، اداره می‌شود و افراد تحت پوشش چهار خدمت اصلی را در آن دریافت می‌کنند. از کارافتادگی، مستمری، مستمری بازماندگان و اجرای تعهد ماده ۸ آیین نامه صندوق بیمه اجتماعی از جمله این وظایف است. سوابق بیمه‌ای همه صندوق‌ها قابل انتقال است و این قابل انتقال بودن شامل صندوق بیمه اجتماعی نیز می‌شود. ما نیز در این زمینه هیچ محدودیتی ایجاد نکردیم و نداشتیم.

تاکنون نیز تعدادی از بیمه‌شدگان ما به دلیل شرایط خاص سوابق خود را به تامین اجتماعی منتقل کردند. برخی به دلیل حق بیمه کمتر و حمایت بیشتر دولت از تامین اجتماعی این اقدام را انجام دادند. همچنین مواردی بوده که در روستا بیکار بودند و شغلی نداشتند اما ذیل بیمه اجتماعی روستایی بودند اما شغل پیدا کردند و به دلیل اشتغال از بیمه اختیاری به بیمه اجباری منتقل شدند و خروج‌شان از پوشش ما اجباری بوده است.

در حوزه بیمه تکمیلی و بیمه درمانی پایه روستاییان و کشاورزان باتوجه به سختی کار و فرسودگی بدنی بخش قابل توجهی از نیروی کار فضای روستایی و کشاورزی به دلیل شرایط خاص آن در سنین بالاتر، چه اقداماتی باتوجه به نیاز این قشر به خدمات تکمیلی مانند درمان دندان پزشکی، عصا، سمعک و عینک و… مانند سایر بازنشستگان صورت گرفته است؟

جامعه هدف ما روستاییان و عشایر و کشاورزان کشور است. به این ترتیب اگر یک کشاورز در یک شهر یک میلیون نفری نیز زندگی کند باز هم جامعه هدف ما هستند. جامعه هدف ناخالص ما ۳۰ میلیون نفر و جامعه هدف خالص کشور بیش از ۱۰ میلیون نفر است. جمعیت خالص ما شامل کسانی می‌شود که بین ۱۸ تا ۵۰ سال سن دارند و به همین دلیل جامعه کوچکتری هستند. ما باتوجه به این میزان جامعه هدف، این ظرفیت و توان را داریم که خودمان با تخصیص اعتبار، خدمات درمان پایه را فراهم کنیم.

اما تاکنون روال این بود است که سازمان بیمه سلامت و دفترچه این سازمان برای خدمات درمانی روستاییان و عشایر استفاده شود. البته این توصیه اکید رئیس جمهور نیز هست که سازمان بیمه سلامت مکلف است خدمات رایگان برای روستاییان و عشایر را در زمینه درمان پایه فراهم کند.

اگر دولت و مجلس براساس صلاح‌دید و مصوبات خود سرانه درمان و بودجه آن را به صندوق بیمه اجتماعی بدهند، ما با کمال میل خودمان خدمات درمانی را انجام و خرید راهبردی درمان پایه خواهیم داشت. این حوزه یعنی درمان را کامل می‌شناسیم و بنده معاون اداری و مالی بیمه سلامت بودم، اما بودجه سرانه درمان هر فرد بیمه شده در جامعه هدف این صندوق باید داده شود تا بتوانیم خرید راهبردی خدمات درمانی را داشته باشیم.

در بحث درمان تکمیلی نیز باید این نکته را یادآوری کرد که درمان تکمیلی اساسا اختیاری است و اصلا بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر یک بیمه اختیاری است. تفاوت صندوق بیمه اجتماعی با سایر صندوق‌ها نیز این است که بیمه ما اختیاری است و وقتی شما در یک صندوق اختیاری عضو هستید، به طریق اولی بیمه تکمیلی‌تان نیز اختیاری است. به همین دلیل اختیاری بودن ما از فاز اول بازنشستگان خود را که حدود ۱۶۰ هزار نفر هستند را در جریان یک نظرسنجی قرار دادیم و همزمان با شرکت‌های معتبر درحال مذاکره هستیم و انشاالله اگر بتوانیم با رضایت این بازنشستگان و پرداخت حق بیمه تکمیلی، این افراد را طی یک قرارداد در پوشش بیمه تکمیلی قرار خواهیم داد.

اما این منوط به این است که یک شرکت معتبر ارائه دهنده خدمات تکمیلی شرایط ما را بپذیرد و به توافق برسیم. در فاز بعدی در صورت جواب گرفتن در فاز اول، علاوه بر بازنشستگان سایر بیمه‌شدگان را نیز تحت پوشش خود قرار خواهیم داد. این مسئله حساس است زیرا اگر خدمات خوبی در زمینه بیمه تکمیلی انجام نشود، ممکن است آسیب آن (بخصوص در زمینه اعتماد عمومی) از مزایای آن بیشتر باشد لذا باید ورود دقیقی در این زمینه داشته باشیم و شتابزده عمل نکنیم.

باتوجه به فاصله ۹ میلیون نفری تعداد افراد تحت پوشش صندوق بیمه اجتماعی (۱ میلیون نفر) تا کل جامعه هدف خالص شما (۱۰ میلیون نفر) چرا این فاصله تاکنون به وجود آمده است؟

چنین نیست! ما هم‌اکنون ۱۶ درصد از جمعیت خالص قابل پوشش را پوشش دادیم و با اضافه شدن این یک میلیون نفر در سال جاری به بیش از یک چهارم جمعیت قابل پوشش، توانستیم پوشش لازم را داشته باشیم. با شتابی که در یکسال اخیر داشتیم به اندازه ۱۰ سال کار در زمینه پوشش بیمه‌ای انجام دادیم. هم‌اکنون ۲.۵ میلیون عضو فعال و غیر فعال داریم که تنها اعضای فعال فعلی صندوق بیش از ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است که ضریب پشتیبانی بالایی را نیز در صندوق به این ترتیب ایجاد کردیم.

به جز مسائلی که مربوط به جذب از طریق تبلیغات و اطلاع‌رسانی است، چه جذابیتی‌هایی را برای ورود نفرات جدید تحت پوشش به این صندوق ایجاد کردید که بتوانید به این شتاب در جذب برسید؟

یکی از مزیت‌های این صندوق پرداخت مستمری سالخوردگی در این صندوق است. علاوه بر این بحث مستمری بازماندگان و ازکارافتادگی است و تسهیل خدمات درمان بیمه سلامت و نقل و انتقال سوابق بیمه‌ای است. یکی از مسائل ما تبیین و تبلیغ این خدمات میان بخش گسترده‌ای از روستاییان و کشاورزان و عشایر کشور است. در این زمینه نیز نیاز به هم‌افزایی میان دستگاه‌ها است و سازمان امور عشایری که اخیرا با آن نشست و امضای تفاهمنامه داشتیم، در همین راستا گام برمی‌دارد؛ به‌ویژه اینکه جامعه هدف هردوی این سازمان‌ها واحد است و پوشش این قشر مستضعف نیز از اهداف نظام است؛ لذا به اطلاع‌رسانی بیشتر همچنان نیاز داریم. افزایش جمعیت تحت پوشش همزمان با تلاش ما برای افزایش کفایت مبلغ مستمری پرداختی است و ما باید به سمت ارائه خدمات بهتر برویم. یکی از نشانه‌های حرکت ما به سمت این روند تلاش‌مان برای ارائه خدمات بیمه تکمیلی است.

باتوجه به اینکه آمارها از پیری و کهنسالی نسبی قشر روستایی و عشایری و کشاورز کشور سخن می‌گوید و همه‌ساله با افزایش کوچ و مهاجرت شغلی جوانان از این بخش به حوزه فعالیت‌های شهری مواجه هستیم و کارشناسان یکی از علت‌های این امر را مسئله اشتغال می‌دانند، چه همکاری‌هایی در حوزه ایجاد اشتغال زودبازده و تقویت این حوزه با وزارت کار داشتید و از این طریق به افزایش جمعیت جوان حق بیمه‌پرداز در این صندوق همت گماشتید؟

ما با خود معاونت اشتغال و کارآفرینی وزارت کار در این زمینه تفاهمنامه امضا کردیم. این تفاهمنامه ما بر این مبنا بوده است که سیاست‌های اشتغال و کارآفرینی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی با هدف ما که افزایش جمعیت تحت پوشش صندوق بیمه اجتماعی است هم‌افزایی داشته باشد؛ به عبارت بهتر می‌گوییم وقتی این معاونت وام و تسهیلات اشتغال ارائه می‌دهد، اولویت اعطای تسهیلات را روی کسانی قرار دهید که یا خود را بیمه صندوق صندوق روستاییان و کشاورزان و عشایر کرده باشند یا در همان زمان خود را بیمه کنند. زیرا فردی که شاغل شود می‌تواند حق بیمه خود را بپردازد.

این باعث می‌شود هم برای فرد شغل ایجاد شود و هم سهم حق بیمه خود را بپردازد و هم بداند که آتیه و آینده‌ای دارد و می‌تواند پس از چندین سال پرداخت حق بیمه روزی مانند یک شاغل کارگر و کارمند شهری بازنشسته شود یا حق از کارافتادگی دریافت یا خانواده‌اش مستمری بازماندگان را بگیرند. به این ترتیب با این سیاست ایجاد تسهیلات اشتغال به این نحو دقیقا به همان جامعه هدف درست خود اصابت می‌کند. در غیر این صورت ممکن است افراد وام اشتغال را بگیرند و نتوانند یا نخواهند از آن استفاده کنند و به این ترتیب هیچ جذابیتی برای بیمه شدن یا ایجاد اشتغال برای‌شان بدون وجود صندوق بیمه اجتماعی وجود نداشته باشد؛ لذا این هم‌افزایی تضمینی برای اشتغال و آتیه افراد شاغل نیز هست.

همچنین با صندوق کارآفرینی امید که از صندوق‌های فعال و خوب در این زمینه است درحال امضای تفاهم‌نامه‌ای هستیم که آن‌ها نیز در حوزه کشاورزی، روستایی و عشایر به کسانی وام بدهند که عضو صندوق بیمه اجتماعی هستند. در این زمینه کمیته امداد نیز اشتغال ایجاد می‌کند و جامعه هدف آن نیز با ما هم‌پوشانی و شباهت بسیار دارد. به این ترتیب کسی که آینده خود را تضمین شده بداند، با انگیزه و آرامش بسیار بیشتری کار می‌کند.

ما ظرفیت‌های دیگری نیز در این زمینه در نظر داریم و استفاده خواهیم کرد که امیدواریم به زودی در قالب تفاهم‌نامه‌های بیشتر به پیش برود. به خصوص در این زمینه که ما با قشری مواجه هستیم که بیشتر سالخوردگی دارد تا بازنشستگی! یعنی یک کشاورز یا روستایی یا فرد عضو خانواده بزرگ عشایر کشور حتی پس از ۵۰ سالگی نیز کار می‌کند و شاید تنها میزان فعالیت خود را بکاهد، اما دست کم حداقل به‌طور مرتب به محل کار و زرع و فعالیت خود سر می‌زند و معمولا در سنین بالا دچار بیماری‌های ترکیبی (مانند ترکیب دردهای مفصلی و استخوانی با بیماری‌هایی چون قند و فشارخون) می‌شوند و به همین دلیل توجه به این قشر مولد بسیار مهم است.

اساسا یکی از روش‌های رسیدن به هدف رفع فقر مطلق که رئیس جمهور کشورمان آن را به‌عنوان هدف اساسی دولت مطرح کردند، همین پوشش بیمه‌ای است زیرا فردی که بیمه درمانی و مستمری نداشته باشد، در جریان فرسودگی ناشی از کار وعدم توانایی مالی در هزینه‌های درمانی، به جرگه افراد زیر خط فقر مطلق می‌پیوندد و ما با داشتن درآمد و دفترچه می‌توانیم از این روند گسترش فقر جلوگیری کنیم. فقر تله خطرناکی است زیرا اگر فرد دچار جریان فقر مطلق شود و بخواهد برای هزینه‌های خاص زندگی و درمانی به کمیته امداد یا نهادهای امدادی دیگر مراجعه کند، مدت‌ها باید در صف انتظار خدمات بماند و این اصلا در برای این قشر زحمتکش کشور مناسب نیست و باعث آسیب‌های اجتماعی می‌شود، لذا بیمه باعث جلوگیری از این آسیب‌های اجتماعی نیز می‌شود.