در گفت‌وگو با عضو کارفرمایی شورای عالی کار مطرح شد؛
دلایل محدودیت ظرفیت جذب ایده‌های دانش بنیان در بازار کار
آهنی ها گفت: ما از دوستانی که در حوزه تولیدات شرکت‌های نظامی و دانش بنیان وابسته به این حوزه فعال هستند می‌خواهیم که رشد تولید دانش بنیان را در این چند حوزه ببینند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اخیرا سردار حسنی آهنگر، فرمانده دانشگاه افسری امام حسین(ع)، طی اظهاراتی با ارائه آمار تکان دهنده از وضعیت پیشرفت تولید دانش بنیان در اقتصاد ایران، گفته بود: در افق ۱۴۰۴ طبق اسناد بالادستی کشور باید۲۰ درصد درآمدهای خود را از مسیر اقتصاد دانش بنیان به دست آورد، در حالی که الان این عدد ۲۴ صدم درصد است. وی تجربه صنایع نظامی و زیرمجموعه نهادهای نظامی را به‌عنوان مدلی موفق در پیوند علوم، مقالات و نخبگان با صنعت ارزیابی و اقتصاد کشور را در این حوزه دارای ضعف قلمداد و خواستار استفاده شرکت‌ها از این تجربیات شده است.
علی اصغر آهنی‌ها (نایب رئیس کمیسیون کار و تامین اجتماعی اتاق بازرگانی) با اشاره به آمارها و چالش‌های موجود در زمینه فضای مشاغل دانش بنیان در کشور اظهار کرد: بازار کار در ایران حول مقوله «حرفه‌آموزی» سامان نیافته است. نظام آموزشی ما نیز حول آموزش «حرفه» شکل نگرفته است. بسیاری از فارغ التحصیل موجود در کشور تنها یکسری نظریه و تئوری علمی و محاسباتی را مطالعه کردند. در صورتی که این انتظار از نظام آموزشی و دانشجو می‌رود که در عرض ۱۶ سال تحصیل، اطلاعات بهتری از افراد عادی برای کمک به صنایع و تولیدکنندگان ندارند، داشته باشند. ضمن اینکه در میان این انبوه فارغ التحصیلان فرهنگ کار وجود ندارد.
وی با تاکید بر ایجاد «حرفه محور بودن» نظام آموزشی در کشور، در پاسخ به سوالی درباره کارایی دانش مهندسانی که صرفا در حوزه طراحی و مهندسی صنعتی فعال هستند، گفت: ما هم باید هم جانب صنعت را بگیریم و هم به علوم نظری توجه کنیم، اما این علوم نظری باید در حوزه‌هایی یابند که بتواند مرتبط با صنایع محتاج به طراحی باشد. ما باید در همه رشته‌ها به این ظرفیت بررسیم که دانش با تجربه عملی همپوشانی داشته باشند. ما را براساس یک برنامه مدون و نیاز اقتصاد و جامعه دانشجوگیری نکردیم. نظام آموزشی ما از اساس بی‌هدف و بی‌ربط به نیاز بازار دانشجو گرفته است.
آهنی‌ها با تعریف مشاغل دانش بنیان اظهار کرد: اساس تولید و شغل دانش بنیان در تعریف این است که یک نفر بتواند با فناوری و علم نوین خود یک طرح اقتصادی را از پایه ابداع کند. این یک فرآیند بلندمدت است که نیازمند ایجاد انبوهی از زیرساخت‌های علمی و اقتصادی است که بتواند علم را به دانشگاه و دانشگاه را به صنعت و تولید متصل کند. بدون بسترهای لازم برای این اقدام و بدون توانمندی علم و فناوری برای تولید ارزش، گویی هیچ اتفاقی نیفتاده و انگار ما یک فرد دانشمند هستیم که کتاب‌های انبوهی جمع کرده اما هیچکدام را نخوانده است.
عضو کارفرمایی شورای عالی کار با بیان راهکار برون رفت از این چالش تصریح کرد: برای حل این مشکل باید رتبه ایران در زمینه شرایط کسب و کار بهبود یابد. ما باید یک برنامه عملیاتی برای کاهش رتبه ایران در زمینه کسب و کار از ۱۲۰ به ۸۰ و از ۸۰ به ۶۰ داشته باشیم تا بتوانیم در این مورد تازه ورود جدی داشته باشیم. بدون درست کردن ساختار کسب و کار هیچ علمی ظرفیت جذب در صنایع ندارد.
وی با انتقاد از نظام آموزش عالی کشور بیان کرد: امروزه اکثریت بالای ۶۰درصدی بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی‌ای تشکیل می‌دهد که در دانشگاه حرفه‌ای یاد نگرفتند. در فرهنگ ما چنین تصور شده که هرکس مدرک دانشگاهی نوشت برای اشتغال باید پشت میز بنشیند. ما باید فنونی را به فارغ التحصیلان آموزش می‌دادیم تا بتوانند وارد بازار کار شوند. در میان مدت و بلند مدت، نظام آموزشی ما باید تغییر اساسی کند.
آهنی‌ها تاکید کرد: آینده همه کسب و کارها در جهان شامل مشاغل مربوط به تولید دانش بنیان است و ما نباید از این کاروان جهانی عقب بمانیم. به نظر می‌رسد اینکه در علوم تجربی و پزشکی پیشرفت‌های عملیاتی ایران بیشتر بوده و نرخ بیکاری این رشته به نسبت فضای فنی و انسانی کمتر است، بیشتر به خاطر این مسئله است که ما در بیمارستان‌ها و فضاهای عملی از همان ابتدا دانشجویان این حوزه را آموزش می‌دهیم، اما درباره علوم فنی و برخی رشته‌های علوم انسانی اساسا دانشجو به فضاهای عملیاتی و اجرایی و در دنیای واقعی اقتصاد وارد نشده و آموزش نمی‌بیند، لذا در نظام کارورزی خود نیز باید یک تجدیدنظر اساسی داشته باشیم.
این فعال صنفی کارفرمایی در پاسخ به این سوال که «چرا صنایع نظامی کشور توانستند از فنون نوین و علوم جدید بهره بگیرند اما این امر فضای اقتصادی و صنعتی کشور تسری نیافته است؟» جواب داد: واقعیت این است که بخش نظامی کشور از نظر موانع کسب و کار مشکلات بسیار کمتری دارد و بسیاری از چالش‌های بخش خصوصی نیز در این حوزه خوشبختانه برداشته شده و پیشرفت‌های قابل تحسینی در این زمینه نیز به وجود آمده که شایسته ستایش است، اما در سال‌های اخیر برخی از صنایع ما نیز مشخصا در همان بخش خصوصی نشان دادند که ظرفیت جذب ایده‌های دانش بنیان و تبدیل ایده و اختراع از پایه به صنعت سودآور را دارند.
وی با مثال زدن صنعت پتروشیمی در این زمینه اظهار کرد: بخش خصوصی در زمینه صنعت نفت و پتروشیمی در چند حوزه نشان داد که ظرفیت جذب فعالیت‌های دانش بنیان را دارد و در صورت برداشتن موانع کسب و کار و رفع برخی تحریم‌های درونی و محدودیت‌های داخلی مقابل تولید و صنعت، بسیاری از این ظرفیت‌ها بیش از شرایط فعلی گشوده خواهد شد و فضا برای کار اصلاح می‌شود. برای مثال اگر ما در زمینه تولید دانش بنیان و ورود ابتکارهای موثر و کاهش هزینه تولید در بخش خودروسازی مشکل داریم، و بخش بوروکراتیک این صنایع از بخش مولد آن قوی‌تر شده، چاره این است که برای حفظ این تولید ملی آن را از سیطره بوروکراسی فرسوده دولتی خارج و پای بخش خصوصی را به آن باز کنیم.
عضو اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر اینکه صنعت کاشی و سرامیک ایران توان رقابت جهانی را در عرصه علمی و فنی دارد، تصریح کرد: خیلی از صنایع کشور چنین ظرفیت‌هایی دارند، اما صنعت خودروسازی ما چنین شرایطی را ندارد و در این زمینه دچار درماندگی شده است. ما از دوستانی که در حوزه تولیدات شرکت‌های نظامی و دانش بنیان وابسته به این حوزه فعال هستند می‌خواهیم که بیایند و رشد تولید دانش بنیان را در این چند حوزه ببینند و از ظرفیت‌های مختلف بخش تولید صنعتی کشور در زمینه جذب ایده‌های تولید دانش بنیان مطلع شوند.
