قوانین و مقررات ایمنی، بومی‌سازی شده است/ اقتدار؛ نقشی موثر در اجرای ایمنی دارد
رعایت الزامات سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست HSE بخش جدایی ناپذیر از مدیریت کل سازمان و فرهنگ سازمانی و توسعه پایدار است که می‌تواند نقش اساسی در ارتقا ایمنی محیط کار داشته باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، پیشرفت‌های صنعتی و عمرانی غیر قابل کتمان است اما شرایط ایمنی و بهداشت کارگاه‌ها چندان مطلوب نیست. وقوع حوادث گوناگون کارگاه‌های صنعتی و عمرانی در سال‌های اخیر، مهر تایید بر ادعای فقدان ایمنی در محیط کار است. توجه بیشتر به نکات ایمنی، راهکاری اجرایی است که با مشارکت همه کارکنان واحدها می‌تواند به راهگشای پیشگیری از حوادث تبدیل شود.
رعایت الزامات سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست HSE بخش جدایی ناپذیر از مدیریت کل سازمان و فرهنگ سازمانی و توسعه پایدار است که می‌تواند نقش اساسی در ارتقا ایمنی محیط کار داشته باشد.
ابوالفضل اشرف‌منصوری (رئیس هیات مدیره کانون انجمن مسئولان ایمنی و بهداشت کار کشور و عضو شورایعالی حفاظت فنی وزارت کار) درباره فرآیند مدیریت HSE توضیح داد: استانداردسازی و اخذ گواهی‌نامه‌ها بر مبنای فرآیند مدیریت HSE باید از قالب بروکراسی و کاغذبازی اداری خارج شود تا اثربخشی داشته باشد. مادامی که این شرایط پابرجاست، مدیریتی از این دست جلوه‌ای نمادین خواهد داشت.
به گفته این کارشناس ایمنی و بهداشت، زمانی اثربخشی این فرآیند به چشم می‌آید و به ثمر خواهد نشست که مباحث، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، الزامات، فرآیند و گردش‌کار از پایه و اساس و به صورت نظامند تعریف شود. از سرآغاز شروع یک کار تا زمانی که به مدیریت فرآیند HSE اتکا می‌کنیم، ضرورت تعریف و ایجاد زیرساخت‌ها و عمل به آن، احساس می‌شود.
وی تصریح کرد: زمانی که روند و گردش یک کار کلید می‌خورد، نظام‌نامه ایمنی بهداشت نیز در کنار آن مطرح می‌شود. پلان HSE شرایطی مثل چیدمان، راه‌های خروج اضطراری، دسترسی‌ها، وسایل اطفا حریق، پروسه مدیریت شرایط بحران، دستورالعمل ارگونومی را بررسی می‌کند. کارگران برای اینکه نکات ایمنی، باید و نبایدهای یک کارگاه و دستورالعمل‌ها را فرابگیرند، باید تحت آموزش قرار گیرند. این آموزش‌ها باید به استناد مراجع، آیین‌نامه‌های دو وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مصوبات شورایعالی عالی حفاظت فنی است که از سوی مدیر «اچ اس ای» تعریف می‌شود. پس از پشت سرگذاشتن تمامی این موارد، پلان و نظام‌نامه تعریف می‌شود و تمامی کارکنان ملزم به اجرا و رعایت آن هستند.
بر اساس ماده ۸۵ قانون کار، برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت‌فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری حرفه‌ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌شود، برای‌کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.
او ادامه داد: وقتی به باید و نبایدها در شرایط پرخطر واقف باشیم و تمامی موارد را بدانیم، مدیریت فرآیند HSE می‌تواند تاثیرگذار باشد. برخی از کارگاه‌ها، یک مسئول ایمنی که به تازگی واحدهای درسی را پشت سرگذاشته و فارغ‌التحصیل شده است به عنوان مسئول ایمنی بهداشت استخدام می‌کنند. این در حالی است که خوب و بد یک کارگاه، رفتارشناسی و عکس‌العمل دربرابر مخاطرات، تذکرها و الزامات لازم را نمی‌دانند. آن‌ها همچنین ترس از اخراج و مقابله به مثل را دارند بنابراین نمی‌تواند مدیریت فرایند HSE را به درستی اجرا کنند.
مسائل ایمنی ریشه در دوره استعمار دارد
به گفته اشرف منصوری، مباحث ایمنی حوزه نفت، گاز و پتروشمی به دوره استعمار انگلیس بازمی‌گردد که در وزارت نفت نهادینه شده است. همچنین مباحث HSE ریشه درمسائل نظامی آمریکا و صنایع فضایی ناسا دارد، آن‌ها برای باز و بستن هر پیچی مباحث ایمنی خود را تعریف کرده‌اند. این نظام سختگیرانه و خشن، منعطف و به سمت ایرانی شدن سوق داده شده است. اجرای این مولفه‌ها به بهترین شکل ممکن، نیازمند الزامات سختگیرانه است. اگر سختگیری، اقتدار و توانایی انجام کار وجود نداشته باشد مباحث ایمنی دستخوش شرایط بومی، اخلاقی، رفتاری و فرهنگی کارگاه می‌شود یعنی اصالت خود را از دست می‌دهد. مباحث ایمنی، یک سیکل است. چنین چرخه‌ای باید به صورت زنجیره‌ای مهندسی شده، علمی و تحقیقاتی به یکدیگر متصل شود تا خروجی ایده‌ال باشد.
لزوم ورود سمن‌ها در حوزه ایمنی ضروری است
او درباره سنجش اثربخشی قوانین که با فرهنگ کار ایرانی منطبق شده است، توضیح داد: هیچ امری نشدنی نیست. وزارت عریض و طویلی به نام تعاون، کار و رفاه اجتماعی داریم. به گفته یکی از مدیران این مجموعه، وزارت کار کامپکتی از تمامی وزارتخانه‌هاست که تمامی افراد از زمان تولد تا مرگ با آن سر و کار دارند. به عنوان مثال کارگران ایرانی که در دیگر کشورها اشتغال دارند یا کارگران خارجی که در ایران مشغول به کار هستند به نحوی با وزارت کار در ارتباط هستند.
این کارشناس درباره مشکلات ایمنی در کشور توضیح داد: موضوعی که مطرح می‌کنم شاید خوشایند بازرسان کار نباشد، ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار کارگاه در کشور حضور دارد، در حالیکه حدود ۳۰ هزار مسئول ایمنی و حدود هزار بازرس کار داریم. این شرایط به این معنا استکه تعداد مسئولان ایمنی کافی نیست. اگر یک میلیون و ۲۷۰ هزار مسئول ایمنی استخدام شوند، تعداد افسران ایمنی و کارگاه‌ها برابر خواهد شد. به طور قطع، این افراد پاسخگوی نیاز کارگاه‌ها نیستند، اگر تناسبی متعادل میان این دو مولفه ایجاد شود، می‌توان ادعا کرد امنیت شغلی، حمایت و اقتدار را به واسطه دستگاه‌های اجرایی پیاده می‌شود.
اشرف منصوری بیان کرد: من بازهم بر گفته‌های قبلی خود تکید می‌کنم، سازمان‌های مردم نهاد باید بال و پر بگیرند و فرصت حضور در این بخش را داشته باشند. شاغلان این حرفه، اعضای انجمن‌ها هستند. مسئولان ایمنی باید از حمایت‌های دستگاه‌های اجرایی برخوردار باشند، در این شرایط می‌توانند با کنترل، موقعیت‌پردازی، ارائه راهکار و تعریف دستورالعمل‌های اجرایی از جنبه اقتدار وارد شوند و نکات ایمنی را اجرا کنند. رسیدگی به مباحث ایمنی بر عهده بازرسان کاراست. آن‌ها وظایف متعدد دیگری مثل هیات تشخیص، رسیدگی به مشاغل سخت و زیان‌آور را برعهده دارند. پیشنهاد من حضور سمن‌ها در عرصه ایمنی و بهداشت است. امیدوار هستم، مسئولان نسبت به این موضوع سوگیری نکنند تا بتوانند خروجی بهتر و عکس‌العمل بهتر در کارگاه‌ها داشته باشیم.
