دلیل بیکاری کارگران معادن چیست؟ / نیمی از معادن کشور غیرفعالند

به گزارش خبرنگار ایلنا، خبر تعطیلیِ معدنِ کرومیتِ آسمینون در جنوبی‌ترین منطقه‌ی استان کرمان و بیکاریِ ۱۲۰۰ نفر از کارگرانِ این معدن در حالی طی چند روز گذشته سروصدا کرد که در سالهای گذشته بسیاری از معادن به دلایلی چون کمبود منابع مالی، مشکلات اقتصادی، موانع زیرساختی، کمبود ذخایر معدن و مسائل محیط زیستی تعطیل شده و مشکلاتِ بسیاری را برای کارگران به وجود آورده است. سالها قبل نیز تعطیلیِ معدنِ زغال سنگ البرز غربی بسیاری از کارگران آن منطقه را با مشکل مواجه کرد. 

بهرام شکوری (رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران) در خصوص عوامل تعطیلی و غیرفعال بودنِ معادن در ایران گفت: مهم‌ترینِ این عوامل، مشکل مالی است؛ بانک‌ها تسهیلات نمی‌دهند و پروانه‌‌ی بهره‌برداری معدن را به عنوان وثیقه قبول نمی‌کنند و از طرفی نرخ‌ بهره‌ی آنها نیز بالاست، در نتیجه نمی‌توان معادن را به چرخه‌ی تولید برگرداند و سرمایه‌گذاری کرد.  

وی ادامه داد: بخشی دیگر از مشکلات به تحریم برمی‌گردد؛ تجهیزات و ماشین‌آلات به دلیلِ تحریم و و قیمت دلار، گران است و تجهیز کردن، مستلزمِ صرف هزینه‌های بسیار زیادی است که فعالانِ معدنی امکان مالی لازم برای این کار را  ندارند. معمولا ۹۸/۳درصد از معادن ما را معادن کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که منابع مالی زیادی ندارند و بخش عمده‌ای از معادنی که تعطیل شده‌اند نیز معادنِ سنگ تزئینی‌اند که همه‌ی آنها معادن کوچک و متوسط هستند.

رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران اظهار کرد: در کنار این مسائل، نداشتن بازار فروش محصول و یا نبود امکانات لازم و زیرساخت مناسب، مثل جاده، مزید بر علت شده است. همه‌ی اینها هزینه‌های تولید را افزایش داده و دلیلِ عدم فعال شدنِ این معادن است.

شکوری با تأکید بر اینکه قانون‌گذاری‌ و سیاستگذاری‌های نامناسب نیز بر این وضعیت دامن می‌زند، گفت: به‌طور مثال ممانعت از صادرات سنگ‌ها، عوارضی که بر آنها تعیین می‌شود و همچنین مالیات بیشتری که گرفته می‌شود و سایر موانع که با بخشنامه‌های متفاوت ایجاد می‌شود همه مزید بر علت هستند.

رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران در خصوص آمار تعطیلیِ معادن در ایران گفت: ما بیش از یازده هزار معدن داریم که تنها حدود ۶هزارمعدن فعال هستند؛ یعنی حدود ۵۰درصد آنها فعال نیستند.

به طور کلی ۵درصد از مساحت کشور دست فعالان معدنی است که ۵۰ درصد آن تعطیل است یعنی عملا دو و نیم درصد از مساحت کشور دست فعالان معدنی است. یعنی ما افق سال ۱۴۰۰ را فقط با دو نیم درصد از معادن کشور ترسیم کردیم!

وی در ادامه بیان کرد: متاسفانه حبس معادن را باید جایی دیگر دنبال کرد. ببینید اگر ما صد درصد معادن را هم که به چرخ‌ی تولید برگردانیم تنها ۵درصد از مساحت کشور می‌شود. در حال حاضر۱۶/۲ درصد از مساحت کشور دست سازمان انرژی اتمی است که بعضا مواد معدنی دیگر هم استخراج می‌کنند، ۱۱درصد در اختیار سازمان محیط زیست است و ۷۳درصد نیز برای منابع طبیعی است. اگر می‌خواهیم انقلاب معدنی راه بیندازیم و معدن بتواند چندین برابر درآمدهای نفت را برای کشور ایجاد کند باید اینها را از حبس خارج کنیم.

رضایت منابع طبیعی با آزاد کردنِ ۷۳درصد از مساحت کشور برای اکتشاف

شکوری گفت: در آخرین جلسه‌ای که با وزیر اقتصاد داشتیم، آقای منصور، معاون وزارت جهاد کشاورزی ، گفتند ما حاضر هستیم ۷۳درصد را آزاد کنیم تا اکتشافات انجام شود و معادن شناسایی و استخراج صورت گیرد که این اتفاق بزرگی است. البته دغدغه‌ی آنها این بود که اگر به بخش معدنی مجوز دهند و محدوده‌ی معدنی در اختیار وزارت صمت قرار گیرد حتی درصورت عدم اکتشاف معادن نیز ممکن است آن را به منابع طبیعی برنگردانند. من در آن جلسه به آقای وزیر گفتم باید توافقی در این زمینه انجام شود که اگر معدنی پیدا نشد آن را مجددا به منابع طبیعی برگرداند. اگر این همکاری صورت گیرد می‌توانیم ۷۳درصد منابع طبیعی کشور را به چرخه‌ی اکتشاف بیاوریم و اگر معدنی هم پیدا شد به چرخه تولید بیاید.  

رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران در خصوص مشکلاتی که تعطیلی معادن برای کارگران ایجاد می‌کند، گفت: کارگر معدن با سایر کارگران فرق دارند. از آنجا که معادن در مناطق دوردست و محروم هستند به راحتی نمی‌توان کارگر معدن پیدا کرد. فرآیند پیدا کردنِ نیرو و آموزش آن بسیار سخت است و وقتی معدنی تعطیل می‌شود تنها کارگران متضرر نمی‌شوند بلکه کارفرما هم زیان می‌بیند چراکه کارفرما برای آموزش نیروی خود هزینه کرده است و بعد از تعطیلی معدن منابع انسانی خود را از دست می‌دهد. بنابراین هم کارگر و هم کارفرمایان متضرر می‌شوند و اینها آسیب‌های اجتماعی بسیاری ایجاد می‌کند.

شکوری در پاسخ به این سوال که آیا امکان دارد تعطیلی برخی از معادن مانند معدنِ ذغال سنگ البرز غربی، با اهدافی سودجویانه صورت گرفته باشد، گفت: بعید می‌دانم اینگونه باشد. من فکر می‌کنم اگر معدنی مثل معدن ذغال سنگ تعطیل می‌شود به دلیل مشکلاتِ اقتصادی است. اگر هم موردی برای سودجویی باشد موردی خاص است که نمی‌توان به همه تسری داد.