گزارش ایکوال تایمز از برده‌داری مدرن روی آب‌های آزاد؛
اقیانوس؛ نطقه‌ی صفر بهره‌کشی از صیادان/ کار اجباری مهاجران در «کشتی ارواح»
در سال‌های اخیر، اتحادیه‌های کارگری گزارش‌های متعددی در مورد خشونت شدید علیه کارگران صیاد منتشر کرده‌اند. این گزارش‌ها نشان من دهند که از شرق تا غرب جهان کارفرمایان، کارگران خود را مورد استثمار و بهره‌کشی قرار می‌دهند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «آنیک برگر» خبرنگار مستقل در حوزه کارگری است که به مشکلات معیشتی کارگران در آسیا و خاورمیانه توجه می‌کند. این خبرنگار در گزارشی که اخیرا با عنوان «نجات کارگران صیاد از جهنم صنعت ماهیگیری»، شرایط کاری کارگران صیاد در کشورهای جنوب آسیا را بررسی و آن را بسیار وخیم توصیف کرده است. نویسنده‌ی گزارش، اطلاعات خود را از مشاهدات میدانی یک بندر در استان «رانونگ» تایلند به دست آورده است. ترجمه این گزارش مفصل را که در Equal Times منتشر شده، در ادامه می‌خوانید:
کارگران مهاجران کشورهای «برمه» و «کامبوج» یکی از بازوهای اصلی صنعت ماهیگیری در کشور تایلند هستند و بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان بین‌المللی کار، ۹۰ درصد از کارگران قایق‌های ماهیگیری تایلندی، مهاجران برمه‌ای و کامبوجی هستند. اگرچه آنها هفته‌های طولانی را در دریا سپری می‌کنند اما از حقوق ناچیزی برخوردار هستند و شرایط کاری آنها به گونه‌ای است که «برده‌داری مدرن» را تجربه می‌کنند.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در گزارشی نوشت: سال ۲۰۱۷، حدود ۴۰ میلیون کارگر در کشتی‌های صید ماهی سراسر جهان کار می‌کنند. مردان و زنانی که به کار اجباری در کشتی‌های صید ماهی وادار می‌شوند از اساسی‌ترین حقوق انسانی محروم هستند. وضعیت نامساعد این کارگران غیرقابل قبول است و به همین دلیل، چندین اتحادیه کارگری رسیدگی به وضعیت آنها را از جامعه جهانی مطالبه کرده‌اند.
شرایط کاری اسفبار
«سوپریانتو» اهل کشور اندونزی بود که در کشتی‌های صید ماهی تایوانی کار می‌کرد. تجربه‌ی کار در این کشتی‌ها برای این کارگر پایان خوشی نداشت و او را به کام مرگ کشاند. ۴ ماه متوالی، سوپریانتو روی دریا به صورت مستمر کار کرد. کار اجباری مداوم بدون یک روز استراحت، سرانجام منجر به مرگ این کارگر صیاد شد.
تمامی ملوانان و صیادانی که در این کشتی اندونزیایی کار می‌کردند، شرایط کاری خود را اسفبار توصیف کردند. آنها مرگ سوپریانتو را یک قتل توصیف کرده و می‌گویند: ما با تحقیر، ضرب و شتم از سوی کارفرما مواجه بودیم. سرنوشت سوپریانتو برای بسیاری از کارگران مهاجر صیاد اتفاق می‌افتد. گرچه سرنوشت سوپریانتو به دلیل پیگیری‌های «آلیسون لی»، بنیانگذار «اتحادیه کارگری صیادان مهاجر در تایوان» در رسانه‌های کشور تایلند منتشر شد اما فایده‌ای به حال دیگر کارگران نداشت.
به گفته آلیسون لی، وضعیت کارگران مهاجر غیرقابل توصیف است زیرا شرایط کشتی‌های صید ماهی به معنای واقعی بحرانی است و آگاهی از وضعیت کارگران در این کشتی‌ها برای شنوندگان نیز ناخوشایند است.
آمار نشان می‌دهد باتوجه به رشد و گسترش صنعت ماهیگیری در کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا، مرگ کارگران صیاد در دریاها گسترش یافته است اما در مدت زمان صید، اگر کارگری جان خودش را از دست بدهد، پیکر او به اقیانوس سپرده می‌شود.
ناپدید شدن دریانوردان
۷۵ درصد از کشتی‌های ماهیگیری جهان، در قاره آسیا فعالیت می‌کنند. ماهیگیری از خشن‌ترین و خطرناک‌ترین صنایع جهان به حساب می‌آید. بر اساس گزارش‌های سازمان بین‌المللی کار، سالیانه، ۲۰ تا ۳۰ هزار دریانورد در مدت زمان حضورشان در دریا، ناپدید می‌شوند.
کشتی‌های ماهیگیری همچنین از ابتدایی‌ترین امکانات پزشکی برخوردار نیستند و برای کاهش هزینه‌های خود، ارزان‌ترین نیروی کار را استخدام می‌کنند و هیچ آموزشی نیز به کارگران در خصوص کار در دریا داده نمی‌شود.
صنعت ماهیگیری کشورهای جنوب شرق آسیا متکی به کارگران مهاجر است که به دلیل نرخ بالای بیکاری در کشور خودشان، به کشوری دیگر مهاجرت می‌کنند و کارگران مهاجر نیز در قبال مزدی ناچیز، تن به کار می‌دهند.
ماهیگیری در کشور تایوان بسیار رونق دارد و این کشور از متخصصان صید ماهی تن در جهان به حساب می‌آید. کشتی‌های این کشور؛ اغلب کارگران مهاجر فیلیپنی، اندونزیایی، کامبوجی، میانماری و لائوسی را استخدام کرده و به بهره‌کشی از مهاجران شهره‌اند. جالب آنجاست که همواره وضعیت کارگران صیاد در کشورهای پیشرفته ناخوشایندتر از دیگر کشورهاست، به عنوان مثال کارگران صیاد اهل کره‌جنوبی نیز از شرایط اسفباری برخوردار هستند.
استثمار کارگران صیاد در سراسر جهان
در سال‌های اخیر، اتحادیه‌های کارگری گزارش‌های متعددی درخصوص استثمار و خشونت علیه کارگران صیاد منتشر کرده‌اند. گزارش‌ها نشان می‌دهد، خطر استثمار نه تنها کارگران مهاجر آسیایی را بلکه تمام کارگران صیاد سراسر جهان را تهدید می‌کند، به گونه‌ای که باید گفت در سال‌های اخیر، پدیده استثمار و بهره‌کشی از کارگران صیاد، روند صعودی داشته است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد، سالانه ۵۹ درصد از کارگران مهاجر در کشتی‌های صید ماهی کشور تایلند جان خود را از دست می‌دهند.
سیستم کار در کشتی‌های صید ماهی از سوی کارفرما به گونه‌ای طراحی شده که کارگر همیشه وابسته به سیستم باشد. پیش از ورود به کشتی، کارگران به صورت ناخواسته به کارفرما بدهکار می‌شوند. به گفته «فیل رابرتسون» دیده‌بان حقوق بشر در آسیا، دو واژه «مرخصی» و «احقاق حقوق» برای کارگران مهاجر غریب و نامفهوم است. او کار در کشتی‌های ماهیگیری را شبیه به برده‌داری توصیف می‌کند.
کارگرانی که در آب‌های آزاد مشغول به صید ماهی هستند تحت پوشش قوانین ملی کار کشورها قرار نمی‌گیرند. در این میان؛ اگرچه سازمان ملل متحد تلاش کرده با تصویب کنوانسیونی از حقوق کارگران ماهیگیر دریاهای آزاد دفاع کند اما این مقاوله‌نامه مورد احترام کارفرمایان نیست.
جذب نیروی ارزان قیمت
از سویی؛ آژانس‌های استخدام نیروی انسانی، همواره به دنبال جذب نیروی ارزان قیمت هستند و کارگران مهاجر به دلیل تامین معیشت زندگی و پرداخت بدهی‌های خود، برگه‌های قراردادهایی را امضا می‌کنند که عملا استثمار را برایشان به ارمغان می‌آورد. گزارش‌ها نشان می‌دهند اغلب کارگران مهاجری که قرار است اولین حضور در کشتی را تجربه کنند از شرایط رقت‌بار خود هیچ خبری ندارند.
سال ۲۰۰۷، سازمان بین‌المللی کار، مقاوله‌نامه‌ای در خصوص کارگران ماهیگیر تصویب کرد. هدف از تصویب این کنوانسیون، تضمین شرایط کار مناسب در کشتی‌های ماهیگیری، امنیت شغلی و محیط کار ایمن بود اما این مقاوله‌نامه از حمایت کافی برخوردار نشد و جالب آنکه تایلند، تنها کشور آسیایی‌ست که این کنوانسیون را پذیرفته است!
علاوه بر این، وسعت آب‌های آزاد جهان زیاد است. در چنین شرایطی، بازرسی کشتی‌ها با مشکلات و چالش‌های فراوانی همراه است و البته بیشتر کشتی‌هایی که از کارگران بهره می‌کشند، به صورت غیرقانونی ماهیگیری می‌کنند. کشتی‌های صید ماهی غیر قانونی با عنوان «کشتی ارواح» شناخته می‌شوند و برخی از سازمان‌های بین‌المللی با صید غیرقانونی ماهی مبارزه می‌کنند نیز هیچ توجهی به وضعیت کارگران این بخش ندارند.
بر اساس گزارش‌های گزارش‌های منتشر شده سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد، حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از کارگران صیاد، در کشتی‌های غیرقانونی مشغول به کار هستند. کار در کشتی‌های صید ماهی غیرقانونی، از مقوله‌ی کار اجباری جدا نیست.
به گفته دیده‌بان حقوق بشر در آسیا، تغییرات آب و هوایی و صید بی‌رویه ماهی در نزدیکی سواحل، ماهیگیری در آب‌های آزاد را افزایش داده است و گسترش ماهیگیری در آب‌های آزاد نیز به افزایش استثمار کارگران منجر شده است. در این محیط‌های کاری، کارفرمایان با کارگران مهاجر مثل «دستمال کاغذی» رفتار می‌کنند و هدف آنها تنها کسب درآمد و سودآوری بیشتر است.
کشتی‌های آسیایی همواره حجم انبوهی از صید خود در کشورهای اروپایی، ژاپن و ایالات متحده عرضه می‌کنند و مشخص نیست آیا مصرف‌کنندگان ماهی از وضعیت کارگران صیاد خبر دارند؟!
بسیاری از مردم جهان تصور می‌کنند، استثمار کارگران تنها در کشتی‌های آسیایی اتفاق می‌افتد حال آنکه گزارش‌های سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد، کارگران صیاد در کشتی‌ها بریتانیایی و ایرلندی نیز استثمار می‌شوند. همچنین ماهیگیران کشتی‌های ایالات متحده که در «هاوایی» مشغول به ماهیگیری هستند، بارها مورد بهره‌کشی قرار گرفته‌اند.
راهکارهای جهانی کنترل وضعیت صیادان
جلوگیری از استثمار کارگران صیاد کاری بسیار مشکل به نظر می‌رسد اما کنشگران اجتماعی و فعالان کارگری تلاش کرده‌اند راهکارهایی را برای جلوگیری از این موضوع پیشنهاد دهند. به گفته برخی از فعالان اجتماعی، شماره‌گذاری دقیق کشتی‌های ماهیگیری، راهکاری مناسب برای کنترل وضعیت صیادان است زیرا بسیاری از کشتی‌هایی که در دریاها مشغول به صید ماهی هستند، هیچ شماره‌ای برای شناسایی ندارند. اما وقتی کارفرما از چند کشتی استفاده می‌کند، تنها یکی کشتی مسئول حمل ماهی‌های صید شده به بندر است، بنابراین در این شرایط، آنها از موقعیت صید ماهی بدون توقف برخوردار هستند، این یعنی شماره‌گذاری فایده‌ای نخواهد داشت. برخی دیگر هم نصب ردیاب و موقعیت‌سنج را پیشنهاد می‌دهند اما وقتی برخی از کشتی‌ها مدت زمان زیادی را در دریا سپری می‌کنند، نصب ردیاب مانع از حضور طولانی مدت آنها در دریا می‌شود.
با افزایش فشارهای بین‌المللی، برخی از کشورها در ظاهر تلاش کرده‌اند، شرایط کار در کشتی‌های صید ماهی ارتقاء دهند. با این حال وضعیت کارگران مهاجر صیاد در کشور تایلند هنوز بسیار نامساعد است به همین دلیل، همواره از سوی کنشگران اجتماعی انتقاداتی به این کشور وارد شده است.
سال ۲۰۱۵، می‌توانست نقطه عطفی برای وضعیت کارگران مهاجر صیاد باشد و دولتمردان تایلندی، برای مدرن‌سازی تجهیزات کشتی‌های صید ماهی نیز هزینه کردند. درواقع پس از دریافت کارت زرد از سوی اتحادیه اروپا، این کشور تجهیزات خود را به‌روز کرد، اما بروزرسانی تجهیزات ماهیگیری به بهبود وضعیت کارگران هیچ کمکی نکرد و در آن سال، ۳۷ درصد از کارگران، بیکار شدند.
در سال‌های اخیر، کنوانسیون سازمان بین‌المللی کار کمی مثمرثمر واقع شده است. سال ۲۰۱۸، یک کشتی تایوانی بر اساس مقاوله‌نامه سازمان بین‌المللی کار مجرم شناخته شد زیرا کارفرمای کشتی تایلندی با استثمار کارگران، آنها را به کار اجباری وادار کرده بود.
نقش اتحادیه‌های کارگری
دولت‌ها، تنها بازیگران مبارزه علیه کار اجباری نیستند. اتحادیه‌های کارگری نیز نقشی پررنگ در مبارزه علیه کار اجباری دارند. در ۵ سال گذشته، اتحادیه‌های بسیاری در حمایت از کارگران مهاجر صیاد تشکیل شده است. این اتحادیه‌ها توانسته‌اند برخی از کارفرمایان خاطی را محکوم کنند. یکی از بزرگ‌ترین اتحادیه‌های کارگران صیاد در استان «سونگخلا» تایلند تشکیل شده است. در سال ۲۰۱۷، این اتحادیه موفق شد، دستمزد کارگران را افزایش دهد.
ترجمه: علی خسروجردی
