در وبینار بررسی آثار کرونا بر کسب‌وکارها مطرح شد؛
قفل کرونا بر کسب‌وکارها/ اثرپذیری بیشتر نیروی کار زن بر اثر کرونا
وبینار «بررسی آثار کرونا بر کسب‌وکارها» در موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی برگزار شد.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، علی داوری (عضو هیات علمی دانشگاه تهران) در وبینار «بررسی آثار کرونا بر کسب‌وکارها» که در موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، برگزار شد، به انتشار ۱۰ عنوان گزارش درزمینۀ کسب‌وکار اشاره کرد و گفت: گزارش‌هایی از قبیل تاب‌آوری کسب‌وکار، بررسی ۳۰ چالش پیش روی کسب‌وکارها، ریسک‌ها و استراتژی‌های کسب‌وکار، دورکاری کارکنان و غیره نمونه‌هایی از این گزارش‌هاست.
وی ادامه داد: تمام گزارش‌ها درزمینۀ بحران کرونا و وضعیت کسب‌وکارها در سایت دیده‌بان کسب‌وکار قابل‌دسترسی است.
داوری با اشاره به اینکه هنوز به راهکارهای جدی و واحدی درزمینۀ کاهش بحران ناشی از کرونا بر کسب‌وکارها در شرایط فعلی نرسیده‌ایم، گفت: فاصله زیادی هنوز برای حل مشکلات داریم و این در حالی است که بر اساس آخرین آمار جهانی ۷۱ میلیون نفر در دنیا به کرونا مبتلا شده‌اند، که یک‌میلیون و ششصد هزار نفر فوت کرده و ۱۴۹ میلیون نفر نیز بهبود یافتند و در این شرایط کشور ایران در رتبه ۱۵ ازنظر کیس بیماری قرار دارد.
داوری گفت: مشکل کسب‌وکارها از زمانی شروع شد که تصمیماتی مبنی بر اجرای قرنطینه، کاهش روابط اجتماعی، کاهش عبور و مرور و غیره اتخاذ شد؛ به‌این‌ترتیب حجم فعالیت‌های کاری کاهش یافت و چالش‌های زیادی ایجاد شد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران گفت: پیشینه رشد اقتصادی در کشور در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که رشد منفی ۵.۳ را تجربه کرده‌ایم.
وی اظهار کرد: با چند گروه از کسب‌وکارها در شرایط کرونا مواجهیم؛ شرکت‌هایی که در ایام کرونا افزایش فروش داشته‌اند؛ مانند کسب‌وکارهایی که در عرصه صنعت غذا و دارو یا محصولات بهداشتی فعالیت می‌کنند که این شرکت‌ها ریسک کم تا متوسط داشتند؛ گروه دوم شرکت‌های فروش محصولاتی هستند که کرونا بر آن‌ها تأثیری نداشته است مانند شرکت‌های فروش خودرو، اما گروه سوم شرکت‌هایی مانند مراکز فرهنگی و تفریحی، استخرها، سینماها، رستوران‌ها و غیره هستند که ریسک بالایی را تجربه کرده و عملاً تعطیل شدند و خیلی از آن‌ها تغییر کاربری خود را آغاز کرده‌اند.
داوری با بیان اینکه در پساکرونا منتظر معجزه نخواهیم بود، گفت: گزارشی با عنوان ریسک‌های کسب‌وکار که منتشرشده، نشان می‌دهد هزینه‌های دورکاری برای بسیاری از شرکت‌ها بالا بوده و درنتیجه بهره‌وری کاهش‌یافته است، میزان کاهش تقاضای مشتری و تغییر سبک زندگی نیز دیده می‌شود به‌طوری‌که گرایش به سمت فضای مجازی و فروش آنلاین افزایش‌یافته است؛ همچنین تغییر سبک‌رفتاری و کاهش انگیزه کارکنان، کاهش سلامت روان و غیره را نیز می‌توان به‌عنوان چالش‌های سطح کسب‌وکار عنوان کرد.
وی ادامه داد: اگرچه مضرات زیادی کرونا داشته اما علیرغم همه ریسک‌ها در زمان حال و آینده، فرصت‌های جدیدی نیز ایجاد می‌کند؛ چراکه فضای کسب‌وکارها را تغییر داده و کسب‌وکارهای جدیدی شکل می‌دهد که اگر به روندها، فرصت‌ها و تهدیدات جدید توجه شود، می‌توان برای دوران پساکرونا فکری کرد و شرکت‌ها در این زمینه باید بازاندیشی مناسبی داشته باشند.
کاهش فعالیت بنگاه‌های اقتصادی و افزایش بیکاری
نرگس اکبرپور روشن (معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی) نیز در این وبینار به ریسک‌های اقتصادی دوران کرونا اشاره کرد و گفت: رکود طولانی‌مدت اقتصاد جهانی، افزایش ناگهانی ورشکستگی‌ها و تعطیلی بنگاه‌ها حداقل تا سال ۲۰۲۲، افزایش بیکاری به‌ویژه در میان جوانان (مثل بیکار شدن ۶۰۰ هزار نفر در ایتالیا)، بیکاری بیشتر نیروی کار به دلیل اتوماسیون و طراحی فرایندهای کاری با ارتباط انسانی کمتر، تضعیف وضعیت مالی اکثر دولت‌ها و کسری بودجه شدید، نوسان و اختلال بلندمدت زنجیره تأمین جهانی، پیش‌بینی افزایش تورم در جهان، خروج گسترده سرمایه‌ها و رکود در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، و کاهش بودجه بازنشستگی به دلیل مشکلات مالی صندوق‌های بازنشستگی ازجمله این ریسک‌ها است.
وی با بیان اینکه اثرات کرونا بر کسب وکارها ابتدا به‌صورت کاهش حجم فعالیت‌ها نمایان می‌شود، ادامه داد: نهادهای بین‌المللی کاهش رشد اقتصادی جهان بین ۲ تا ۱.۵- درصد بسته به سناریوهای درنظرگرفته‌شده را پیش‌بینی می‌کنند، اما این شرایط در ایران سخت‌تر است، ما در شرایطی با بحران کرونا مواجه شدیم که خروج امریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و بازگشت تحریم‌های نفتی، مالی و تجاری منجر به رشد ۴.۹- در این سال شده بود و در سال ۱۳۹۸، بر اساس آمار بانک مرکزی، رشد اقتصادیِ با نفت ۶.۵- درصد و رشد اقتصادیِ بدون نفت ۱.۱ بوده است.
اکبرپور ادامه داد: آسیب ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی کرونا بر فعالیت‌های مرتبط با گردشگری و هتلداری، اصناف مواد غذایی، امور فرهنگی، آموزش، سرگرمی و تفریحات، پوشاک که به طور کلی حداقل ۹ درصد ارزش‌افزودۀ کشور را شامل می‌شوند نیز قابل مشاهده است.
معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی تصریح کرد: بر اساس جدیدترین داده‌های منتشرشده توسط بانک مرکزی، در فصل اول سال ۹۹، رشد اقتصادی بدون نفت (به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰.۰. ۶- درصد و رشد تولید ناخالص داخلی با نفت به ۲.۸- درصد رسیده است.
وی کاهش تجارت خارجی و سقوط قیمت جهانی نفت را از دیگر مقوله‌های تاثیرپذیر از کرونا دانست و گفت: به دلیل محدودبودن مجاری تجاری ایران به دنبال بازگشت تحریم‌ها و انجام بخش اعظم ارتباطات اقتصادی ازطریق کشورهای همسایه، بسته‌شدن مرزهای هوایی و زمینی کشورهای همسایه به دنبال شیوع کرونا در ایران، کاهش میزان تولید در کشورهای جهان و لذا کاهش تقاضای آن‌ها از محصولات و مواد اولیه و واسطه‌ای، و سقوط کم‌سابقۀ قیمت نفت در پی کاهش تولید در جهان، کاهش ۵۰ تا ۷۰ درصدی تجارت خارجی پیش‌بینی می‌شود.
اکبرپور روشن با اشاره به کاهش فعالیت بنگاه‌های اقتصادی و افزایش بیکاری ناشی از کرونا اظهار کرد: براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اشتغال تأثیرپذیر از کرونا بین حدود ۲.۹ میلیون نفر تا ۶.۴ میلیون نفر برآورد شده و بنابر گزارش معاونت اقتصادی وزارت کار، کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از بحران کرونا معادل ۴.۸ میلیون نفر شغل، معادل ۲۰ درصد از اشتغال کل، گزارش شده است.
وی به گزارش مرکز افکارسنجی ایسپا اشاره کرد و گفت: در فروردین‌ماه ۹۹، در خصوص وضعیت فعالیت اقتصادی جمعیت بالای ۱۸ سال گزارشی توسط این مرکز منتشر شده که در آن حدود ۱۴ درصد از افراد اعلام کرده بودند که شغلشان را از دست داده‌اند و حدود ۴۲ درصد نیز به تعطیلی کسب‌وکارشان اذعان داشته‌اند.
معاون پژوهشی موسسه عالی پژوهش گفت: در پیمایشی که در تاریخ ۲۴ تا ۲۷ فروردین‌ماه ۹۹ از شهروندان تهرانی پیرامون تأثیر منفی شیوع ویروس کرونا بر وضعیت اقتصادی آن‌ها پرسیده شده است، نشان داده شده که ۵۰.۷ درصد شهروندان تهرانی طی این دوران با کاهش درآمد، ۴۱.۷ درصد با تعطیلی کسب‌وکار و ۱۳.۵ درصد با از دست دادن کلی کار مواجه شده‌اند.
وی همچنین، با اشاره به کاهش جمعیت فعال کشور در بهار و تابستان ۱۳۹۹ نسبت به فصول مشابه در سال ۱۳۹۸ بر اساس اطلاعات منتشرشده توسط مرکز آمار ایران، بیان کرد: نرخ مشارکت اقتصادی در بهار و تابستان ۱۳۹۹ به ترتیب ۳.۷ و ۳.۱ درصد نسبت به فصول مشابه در سال قبل کاهش یافته است و به‌طور همزمان، نرخ بیکاری هم کاهش یافته است، اما این کاهش بیکاری خبر خوبی برای اقتصاد ایران نیست، چون در پی افزایش اشتغال ایجاد نشده است، بلکه ناشی از خروج نیروی کار از بازار کار است.
اکبرپور ادامه داد: در بهار ۹۹ نسبت به بهار ۹۸، حدود ۲ میلیون نفر از تعداد جمعیت فعال کاسته شده که البته این کاهش در تابستان ۹۹ نسبت به تابستان ۹۸ به ۱.۶ میلیون نفر رسید؛ با این حال، این بهبود بیشتر ناشی از نیروی کار مرد بوده و در تابستان ۹۹ تعداد جمعیت فعال زن نسبت به تابستان ۹۸ بیشتر از یک میلیون نفر کمتر بوده است. همچنین، کل شاغلین در کشور در بهار و تابستان ۹۹ نسبت به فصول مشابه در سال ۹۸، حدود ۱.۵ میلیون و ۱.۲ میلیون نفر کمتر بوده است.
وی با تأکید بر اثرپذیری بیشتر نیروی کار زن در اثر کرونا، بیان کرد: کاهش شاغلین زن، باتوجه‌به کل تعداد شاغلین زن در کشور، قابل‌ملاحظه بوده است.
تأثیر کرونا بر صنعت گردشگری
در این وبینار همچنین رضا میرزا ابراهیمی (مدیر امور پژوهشی موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا) گفت: علاوه بر همه بحران‌هایی که کرونا برای کسب‌وکارها ایجاد کرده، صنعت گردشگری به‌مراتب بسیار بیشتر از سایر دسته‌های شغلی متأثر شده است. چراکه گردشگری نیازمند حضور فیزیکی افراد در یک موقعیت زمانی و مکانی مشخص است، درحالی‌که می‌بینیم با شیوع کرونا، گردشگری و جابجایی بین‌شهری بسیار کم شده است.
وی افزود: سرویس‌های مجازی گاها از طرف موزه‌ها و شهرهای مختلف، امکان بازدید را فراهم کرده‌اند، اما بازهم استقبال آن‌چنانی از آن دیده نشده است، چراکه فناوری با تعریفی که از گردشگری شده اکنون همسو نخواهد بود.
میرزا ابراهیمی ادامه داد: برآورد جهانی نشان می‌دهد در نیمه اول سال ۲۰۲۰.۶۷ میلیون سفر ورودی در سه‌ماهه اول سال از بین رفته است، ۸۰ میلیارد دلار صادرات این صنعت ازدست‌رفته و محدودیت‌های مسافرتی در تمام مقاصد گردشگری به ۱۰۰ درصد رسیده است.
وی گفت: بیشترین آسیب را کشورهای آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه و سپس اروپا و آمریکا تجربه کرده‌اند و حدود ۸۵۰ تا ۱.۱ میلیارد دلار کاهش در سفرهای بین‌المللی رخ‌داده است.
مدیر امور پژوهشی موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا گفت: بر اساس آمارها، حدود ۱.۲ تریلیارد دلار خسارت ایجادشده و ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون شغل تهدید شده که پیش‌بینی می‌شود از بین رفته‌اند.
وی در مورد وضعیت ایران نیز گفت: ۲.۳ میلیون مسافر به‌عنوان گردشگر خارجی در سه‌ماهه اول سال ۹۸ ثبت‌شده درحالی‌که در سال ۹۹ به ۷۴ نفر رسیده است. همچنین ضرر مالی ناشی از کرونا بر صنعت گردشگری کشور، ۱۲ هزار میلیارد تومان در سه‌ماهه اول سال ۹۹ برآورد شده است.
میرزا ابراهیمی با اشاره به کاهش پروازهای داخلی و بین‌المللی در کشور گفت: بیشترین آسیب را پروازهای خارجی متحمل شده‌اند، به‌گونه‌ای که آمار آن به صفر رسیده و حجم مسافر ۸.۱ درصد کاهش‌یافته است که با احتساب سفرهای داخلی ۴۰.۲ درصد کاهش پروازها را داریم.
وی با بیان اینکه ۵۴ درصد از تعداد مسافران پروازی کم شده، گفت: بر اساس آماری که جامعه هتلداران از انتهای سال ۹۸ تا تیرماه ۹۹ اعلام کرده، این جامعه ۷.۴ هزار میلیارد تومان متضرر شده‌اند و با ۵ درصد ظرفیت فعالیت کرده‌اند.
میرزا ابراهیمی با بیان اینکه ۲۵۰۰ آژانس مسافرتی نیز تعطیل‌شده‌اند، گفت: این آژانس‌های مسافرتی هزار میلیارد تومان آسیب‌دیده‌اند.
وی در زمینۀ فعالیت استارتاپ‌ها نیز گفت: بسیاری از این شرکت‌ها عمدتاً مشتری‌های خود را ازدست‌داده‌اند، به‌گونه‌ای که خدمات آنلاین گردشگری ۷۵ تا ۸۰ درصد کاهش داشته است.
