دردهای زنان و مردان فلسطینی در جستجوی کار در اسرائیل/ اسرائیلی‌ها کارگران فلسطینی را استثمار می‌کنند
کارگران فلسطینی که در شهرک‌های اسرائیلی مشغول به کار هستند تا پیش از شیوع کرونا وضعیت نامناسبی داشتند. گسترش و شیوع کرونا در سراسر جهان، وضعیت نامناسب کارگران فلسطینی را دوچندان کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «قاسم معادی» خبرنگار فلسطینی در «ایکوال تایم» گزارشی درباره وضعیت کارگران فلسطینی در شهرک‌های اسرائیلی نوشته است. نویسنده در این گزارش وضعیت کارگرانی که با مجوز یا بدون مجوز در شهرک‌های اسرائیلی مشغول به کار هستند را تشریح کرده است. ترجمه‌ی این گزارش مفصل را در زیر می‌خوانید:
باران ساعت ۴ صبح هنگامه کرده است و محله‌های روستای کوچک «المیاده» در غرب شهر «رام‌الله» را خیس می‌کند. مینی‌بوسی سفیدرنگ، مسیر پر پیچ و خم راه‌های کوچه‌های روستا را در هوای گرگ و میش طی می‌کند و از میان خانه‌های سنگی روستایی عبور می‌کند. این مینی‌بوس؛ کارگران فلسطینی را به سوی مسیر خود یعنی «باغ‌های زیتون» می‌برد.
مینی‌بوس به مقصد می‌رسد؛ ده کارگر جوان فلسطینی از مینی‌بوس پیاده می‌شوند و از میان گل و لای عبور می‌کنند. محمد ۳۳ ساله، پیرترین شخص در میان جمعیت ده نفره کارگران است. او کلاه ایمنی بر سر دارد و یک کیسه‌ی تنباکو در دستانش نگه داشته است. این کارگران برای رسیدن به مزارع زیتون مجبور هستند تا از میان «مسیر سبز» که سرزمین‌های فلسطین اشغالی را به طور غیرقانونی از یکدیگر جدا می‌کند، عبور کنند. دیوار کرانه باختری در المیادیه به پایان می‌رسد و پس از آن سیم‌های خاردار شروع می‌شوند. کارگران به دلیل اینکه از تعرض و آسیب نیروهای نظامی اسرائیلی در امان باشند، مجبور به حفر چاله‌هایی در زمین شده‌اند.
کارگران فلسطینی در طول سفر کاری خود، در روستایی به نام «نیلین» برای خوردن صبحانه توقف می‌کنند. این روستا قبل از ایست بازرسی نیروهای اسرائیلی است و کارگران پس از عبور از ایست بازرسی، می‌توانند وارد اسرائیل شوند. این کارگران می‌گویند: همه ما مجوز کار داریم ولی «سناد» ۲۳ ساله و از دوستان ما، هفته گذشته بیکار شد و کارفرمای اسرائیلی او را اخراج کرد.
کارگران فلسطینی باید پروانه اشتغال داشته باشند
اداره مرکزی آمار فلسطین گزارش داد؛ حدود ۱۳۵۰۰۰ کارگر فلسطینی سال ۲۰۱۹ در فلسطین اشغالی مشغول به کار شدند. تعداد زیادی از کارگران فلسطینی شاغل در سرزمین های اشغالی یعنی حدود ۶۵ درصد از آنها، کارگران ساختمانی هستند. کارگران دیگر در بخش‌های کشاورزی یا خدماتی کار می‌کنند. اگرچه شهرک‌های ساخته شده از سوی اسرائیل تحت قوانین بین‌المللی غیرقانونی هستند ولی سرزمین‌های فلسطین که از سال ۱۹۶۷ اشغال شده‌اند، به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد اسرائیل درنظر گرفته می‌شوند.
کارگران فلسطینی برای کار در شهرک‌های غیرقانونی اسرائیلی باید مجوز بگیرند. اگرچه کارگران فلسطینی برای کار نیاز به اخذ مجوز دارند ولی نزدیک به ۲۰ درصد از کارگران فلسطینی بدون مجوز کار می‌کنند. تعداد کارگرانی که در شهرک‌های اسرائیلی بدون مجوز کار می‌کنند، در سال ۲۰۱۹ بیش از ۲۷ هزار نفر برآورد شده است.
کارگران فلسطینی برای دریافت مجوز با چالش‌های زیادی روبرو هستند. ارتش اسرائیل پروانه اشتغال کارگران فلسطینی را صادر می‌کند. از دیدگاه آنها «امنیت»، نقشی اساسی در صدور پروانه کار دارد. مردان جوان، افراد مجرد و ساکنان مناطقی که فعالیت‌های سیاسی بیشتری دارند، به سختی می‌توانند پروانه اشتغال خودشان را دریافت کنند.
زنان فلسطینی برای تامین معیشت زندگی کار می‌کنند
چالش‌های پیش‌روی مردان برای کار و سختگیری‌های ارتش اسرائیل برای صدور پروانه اشتغال مردان، موجب اشتغال زنان فلسطینی در شهرک‌های اسرائیلی شده است. آنها مجبور هستند برای تامین معیشت و هزینه‌های زندگی خودشان کار کنند. یک کارگر زن فلسطینی درباره شرایط زندگی خود می‌گوید: من همسر یک آتش‌نشان هستم. ما ۴ بچه داریم و تامین مخارج زندگی برای ما سخت است. اگرچه پسر بزرگم نیز در آتش‌نشانی کار می‌کند بازهم برای تامین مایحتاج زندگی با مشکل روبرو هستیم. ما دو دختر جوان داریم که به کالج می‌روند و فرزند آخرم؛ دانش‌آموز است.
اگرچه بسیاری از کارگران فلسطینی کم سن و سال هستند ولی تجربه کاری بسیاری دارند. «سناد» درباره شرایط کاری کارگران می‌گوید: اگر یک کارگر متخصص پروانه اشتغال داشته باشد، در ازای ۸ ساعت کار؛ ۱۰۰ یورو دستمزد دریافت می‌کند. کارگرانی که مهارت چندانی ندارند، در ازای ۷ ساعت کار، حدود ۵۰ تا ۷۵ یورو مزد می‌گیرد. متوسط حقوق ناخالص روزانه کارگران فلسطینی که در شهرک‌های اسرائیلی کار می‌کنند، حدود ۶۴ یورو است. اگرچه دریافتی کارگران فلسطینی ناچیز است ولی کارگران باید کسری قابل‌توجه عوارض و هزینه‌ها را جبران کنند. علاوه بر این، دستمزد کارگران فلسطینی کمتر از دریافتی اسرائیلی‌ها برای یک شغل معادل است.
پروانه اشتغال چالش بزرگ کارگران
برخی از تجار اسرائیلی مجوز کارگران فلسطینی را در قبال دریافت مبلغ هنگفتی تضمین می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، حدود ۳۰ درصد از کارگران فلسطینی از این روش برای اخذ مجوز کاری استفاده می‌کنند. «حسین البیک» (مشاور حقوقی فدراسیون عمومی اتحادیه‌های کارگری فلسطین) می‌گوید: برخی از واسطه‌ها از مجوز سوءاستفاده می‌کنند و با این بهانه، حدود یک سوم از دستمزد کارگران را پرداخت می‌کنند. سیستم حال حاضر، زمینه‌ای برای استثمار کارگر از سوی کارفرما است. قوانین جدید باید در دسامبر سال ۲۰۲۰ اجرا شود و یک کارفرمای واحد یعنی ارتش اسرائیل تنها صادرکننده پروانه اشتغال نباشد.
یکی از کارگران روزمزد فلسطینی می‌گوید: یک تاجر اسرائیلی اخذ مجوز من را تضمین کرد و من را مجبور به پرداخت ۶۵۰ یورو در همان ابتدا کرد. من همچنین مجبور بودم تا روزانه ۱۲۰ یورو به او پرداخت کنم حتی اگر کاری برای اشتغال پیدا نمی‌کردم. در این شرایط، من ترجیح می‌دهم تا به صورت غیرقانونی وارد شهرک‌های اسرائیلی شوم.
این کارگر ادامه داد: هزینه‌های سفر نیز به ما تحمیل می‌شود. ما گاهی ساعت‌ها در صف ایست بازرسی منتظر می‌مانیم و این انتظار گاهی تا ۲ ساعت طول می‌کشد. کارگران اسرائیلی مشکلات ما را ندارند و مجبور نیستند مثل ما قبل از طلوع آفتاب از خواب بیدار شوند.
کارگران فلسطینی وضعیت نامناسبی دارند
سازمان بین‌المللی کار گزارشی با عنوان «وضعیت کارگران در مناطق اشغالی» در مه سال ۲۰۲۰ منتشر کرد. این نهاد بین‌المللی نوشت: وضعیت بازار کار فلسطین همچنان ناخوشایند است. بیکاری شایع است و امنیت معنا و مفهومی ندارد. اسرائیل این کشور را اشغال کرده است و به حقوق و مزایای مردم سرزمین‌های اشغالی توجه نمی‌کند. با وجود اینکه کارگران فلسطینی سالها است از امنیت اجتماعی برخوردار نیستند ولی رژیم صهونیستی آنها را مجبور به پرداخت مالیات سنگین می‌کند.
پروتکل اقتصادی پاریس در سال ۱۹۹۴ بین مقامات فلسطین و اسرائیل امضا شد. بر اساس این پروتکل، اسرائیل وعده کمک‌های امنیتی و اجتماعی به دولت فلسطین داده است ولی سیستم امنیتی اجتماعی فلسطینی با موانع بی‌شماری همراه است. اسرائیل به دلیل فقدان ساختار مناسب مدیریتی، از وعده خود سرباز می‌زند.
یک موسسه تحقیقات اقتصادی در فلسطین می‌گوید: مجموع مالیات جمع‌آوری‌شده بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۳ ، حدود ۱۴۲ میلیون دلار بوده است. دولت فلسطین در سال ۲۰۱۹ ایجاد یک صندوق تامین اجتماعی را تصویب کرد ولی این قانون با اعتراضات گسترده‌ای روبرو شد. دولت فلسطین به دلیل اعتراضات گسترده مردمی، اجرای این قانون را به حالت تعلیق درآورد.
اگرچه به نظر می‌رسد که کارگران فلسطینی می‌توانند مانند کارگران اسرائیلی تحت پوشش خدمات پزشکی باشند ولی این موضوع نیز نیاز به اخذ مجوز دارد. تنها حدود ۱.۵ درصد از کارگران فلسطینی در نوامبر ۲۱۹ تحت پوشش حمایت‌های پزشکی قرار گرفتند. به نظر می‌رسد کارگران بنا به دلایلی مثل تبعیض، نظام اداری و ناآگاه بودن نسبت به حقوق خود، از این حقوق محروم هستند. کارگران فلسطینی روزمزد هستند و در صورتیکه یک روز کار نکنند، دستمزدی دریافت نخواهند کرد.
مصائب کارگران فلسطینی در دوران کرونا
بسیاری از کارگران فلسطینی مجبور هستند، بدون اخذ مجوز در شهرک‌های اسرائیلی مشغول به کار شوند. بسیاری از آنها کارگران ساختمانی هستند و با خطرات فراوانی مثل برق‌گرفتگی و سقوط از ارتفاع روبرو هستند. کارفرمایان اسرائیلی نیز برای پرداخت دستمزد کمتر، ترجیح می‌دهند از کارگران بدون مجوز بهره‌کشی کنند.
شیوع و گسترش ویروس کرونا در جهان عاملی برای افزایش مشکلات کارگران فلسطینی شده است و آنها را با چالش‌های اقتصادی بیشتری روبرو کرده است. بعد از شیوع کرونا در فلسطین اشغالی یعنی در مارس ۲۰۱۹، دولت فلسطین از کارگران فلسطینی خواست تا در شهرک‌های اسرائیلی کار نکنند. در همان برهه، نیروی نظامی اسرائیل تعدادی از پست‌های مرزی را بدون نظارت رها کرده و به طور تلویحی ورود کارگران غیرقانونی را تشویق می‌کند. یکی از کارگران فلسطینی می‌گوید: اسرائیل برای حفظ اقتصاد خود مجبور است در این شرایط از کارگران فلسطینی استفاده کند و برای رسیدن به این هدف از هر راهکاری استفاده می‌کند.
اسرائیل در ۱۹ مارس به کارگران فلسطینی که تمایل به انجام کار داشتند، اجازه داد تا در محل کار خود بمانند. کارگرانی که تصمیم گرفتند در خانه‌های خود در کرانه باختری بمانند، بیکار شدند. زنان فلسطینی اولین کسانی بودند که تصمیم گرفتند در خانه بمانند و کار خود را از دست بدهند. یک کارگر زن فلسطینی می‌گوید: من دوست ندارم در کلونی زندگی کنم و خطر ابتلا به بیماری من را تهدید کند. من مادر دو کودک هستم و مسئولیت سلامت آنها را برعهده دارم. من بین ماه مارس و ژوئن هیچ درآمدی نداشتم و این فقدان درآمد، در کیفیت زندگیِ ما احساس شد.
یکی دیگر از کارگران که تجربه زندگی در کلونی‌های کارگری دارد، توضیح داد: من و خانواده‌ام برای سلامت خودمان تصمیبم گرفتیم تا مدتی کار نکنیم و از پس‌انداز ناچیز خودمان استفاده کنیم. من کارگران ساختمانی را می‌شناسم که شب‌ها را در کلونی‌های کارگری سپری می‌کنند و روی زمین سیمانی بدون تشک می‌خوابند. ما به سرویس بهداشتی و آشپزخانه دسترسی نداشتیم.
آمار دقیقی درباره کارگران فلسطینی که به دلیل ابتلا به کرونا، فوت کرده‌اند در دسترس نیست ولی یافته‌ها نشان می‌دهد کارگران فلسطینی وضعیت مخاطره‌آمیزی را تجربه می‌کنند و به شرایط آنها توجه نمی‌شود. اسرائیل در نهایت کارفرمایان را در ماه مه ۲۰۲۰ مجبور به ارائه بیمه سلامت برای کارگران فلسطینی کرده است.
اگرچه وضعیت کارگران فلسطینی در شهرک‌های اسرائیلی اسفناک است ولی این واقعیت انکارناپذیر است که هزاران فلسطینی جوان هنوز به دنبال کار در اسرائیل هستند. سیاست‌های اجتماعی دولت فلسطین از کارگران محافظت نمی‌کند، ۷۵ درصد از کارگران بخش خصوصی تحت پوشش قانون کار نیستند. سه چهارم از کارگرانی که در بخش خصوصی فلسطین کار می‌کنند، کمتر از حداقل دستمزد قانونی دریافت می‌کنند که این دریافتی ناچیز هزینه‌های زندگی آنها را تامین نمی‌کند. پیش از شیوع کرونا، یک کارگر ساختمانی فلسطینی کمتر از صد دلار در روز درآمد داشت. پیش از شیوع کرونا، ۴۸۷،۰۰۰ نفر در فلسطین بیکار بودند.
ترجمه: علی خسروجردی
