شناسایی مشتریان بد حساب از طریق موبایل در طرح چکاوک / راه‌اندازی چک الکترونیکی در آینده نزدیک

«پس از راه اندازی کامل این سامانه در سطح کشور و ایجاد سهولت مبادله چکها، با استفاده از سامانه ساتنا، امکان تسویه روزانه عملیات مبادله و واریز وجه چک‌های مشتریان در همان روز کاری، موجبات رضایت بیشتر مشتریان را فراهم خواهد ساخت.

در آینده نزدیک با استاندارد سازی فیزیک چک و استفاده از بارکد دو بعدی روی چک‌ها و تشخیص وضعیت واگذارنده چک، هر فرد توسط نرم افزار روی موبایل(از طریق خواندن بارکد)، مشتریان بد حساب و نیز احراز اصل چک برای ذینفع امکان پذیر می‌گردد. راه اندازی چک الکترونیکیE - Chequeدر آینده هم می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.»

این خبری بود که مهدی تکبیری، رئیس اداره کل پایاپای و نظام های پرداخت بانک ملی ایران، در گفت و گو با ایلنا در خصوص آغاز اجرای طرح چکاوک در استان تهران و مشکلات و موانع موجود در سر راه این سیستم جدید، عنوان کرد. مشروح گفت و گو به شرح ذیل است.

‌ در خصوص کلیات این طرح توضیح بفرمایید.

ابتدا به وضعیت قبل از اجرای این طرح اشاره‌ای می‌کنم؛ با توجه به انجام دستی و سنتی جابجایی چک‌ها و ایجاد تشکیلاتی عریض و طویل، برای پردازش چکها و به تبع آن پر هزینه بودن رویه موجود، استفاده از نیروی انسانی فراوان، زمان طولانی پاسخگویی همچنین با عنایت به حمل و نقل فیزیکی لاشه چک و امنیت پایین به جهت انتقال اطلاعات مربوطه به روش‌های نامتعارف و نیز عدم امکان نظارت صحیح نهاد سیاستگذار پولی، بر وضعیت بدهکاری بانکها نزد خود، و استاندارد نبودن جاگذاری، ابعاد و محتوای چکها در بانکهای مختلف سبب شد تا بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان سیاستگذار و متولی، سامانه چکاوک را طراحی و اجرایی نماید.

با ایجاد کارگروه‌های مختلف کارشناسی و مدیریتی و نیز برگزاری جلسات مداوم تصمیم گیری در بانک مرکزی و شبکه بانکی موجب شد تا اجرای این طرح پیشرفت کند. با اجرای کامل این طرح کمک بسیار زیادی به نظام اقتصادی کشور، مبارزه با پولشویی، شفافیت فعالیت‌های اقتصادی بنگاه‌های کوچک وبزرگ، عدالت مالیاتی و برگرداندن اعتبار به چک، که یکی از مهمترین اسناد مالی کشور است، می‌کند.

با توجه به اجرا شدن این طرح از چند وقت قبل در شهرستان‌ها، برآیند آن به چه صورت بوده و تا چه میزان موفقیت آمیز برآورد می‌شود؟

آغاز طرح در استان‌های قم، قزوین، زنجان و البرز بسیار خوب آغاز و با فاصله زمانی مناسب روند اجرای این سامانه در سایر استانها نیز ادامه دارد. برآوردها حاکی از آن است که طرح تاکنون موفقیت آمیز بوده و از نظر نیروی انسانی و آنچه که گفته شد، صرفه جویی لازم را در بازه‌ای کوتاه مدت و بلند مدت در بر دارد.

با توجه به آغاز اجرایی شدن این طرح در استان تهران، آیا زیرساخت‌های مناسبی بدین منظور تعبیه شده است؟

بلی، زیر ساخت‌های مناسب از نظر نرم افزاری و سخت افزاری(سرور ها و سوئیچ و روتر) و شبکه زیر ساختی با پیگیری‌های فراوان در جلسات مختلف بانک مرکزی و کارشناسی پیگیری شده بود، که خوشبختانه اکثر بانک‌ها به این تجهیزات مجهز شده‌اند.

آیا این طرح نمونه خارجی هم دارد و اگر دارد طرح چکاوک تا چه میزان به آن نزدیک است؟

در کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی سیستم پردازش تصویر چک(CIS) مانند سامانه چکاوک وجود دارد، اما با این تفاوت که حجم چک و تعداد شعب هیچ یک از آن کشورها با ایران قابل مقایسه نیست.

ارزیابی نتیجه و اجرای طرح، اینگونه برآورد می‌شود که برنامه‌ها و اهداف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و شبکه بانکی به منظور استقرار و بهره برداری کلیه ظرفیت‌های موجود در نظام جامع پرداخت و اعمال رویه‌های مکانیزه نظارتی و کنترلی، که تا به حال بهبود کیفیت در امور مربوط به خدمت رسانی به مشتریان را در پی داشته، منطبق بر اصول و رویه و روال‌های مورد تایید مراجع تخصصی و کارشناسی همچون بانک بین‌المللی است.

رویکرد بانک مرکزی در راه اندازی سامانه انتقال تصویر چک، رویکردی بلند مدت بوده و تقدم و تاخر راه اندازی طرح‌ها و سامانه‌ها در نظام جامع پرداخت بر اساس سازوکارهای موجود و نیاز کشور اولویت بندی شده است.

لزوم اجرای این طرح در این زمان چیست؟

اجرای طرح در این زمان با توجه به شرایط اقتصادی موجود از الزامات کشور بوده و باید از چند سال گذشته به سرانجام می‌رسید، لیکن با توجه به عدم بسترهای لازم از جمله زیرساخت‌های مناسب و فرهنگ‌سازی این امر محقق نگردید.

از چند روز پیش که این طرح آغاز شد، بسیاری از شهروندان با مراجعه به بانک‌ها با مشکل مواجه شده و همچنین طبق شواهد میدانی ما برخی از کارمندان شعب نیز با مشکل روبرو شده‌اند، این مشکلات را ناشی از چه مسئله‌ای می‌دانید؟

هر پروژه یا طرحی در ابتدای پیاده‌سازی دارای مشکلاتی است، از جمله تسلط کاربران(در حالی که آموزش دیده‌اند) و نیز از سوی دیگر آشنایی و نحوه رفتار مشتریان با این سامانه که امید می‌رود با گذشت زمانی کوتاه این مشکلات مرتفع گردد.

چرا به صورت مشخص و جامع در سطح جامعه اقدام به تبلیغ این طرح نکرده‌اید؟ زیرا آنطور که از شواهد پیدا است، بسیاری از شهروندان در این خصوص با مشکل مواجه شده‌اند؟

با عنایت به اینکه بانک مرکزی به عنوان متولی از طریق رسانه‌های جمعی و روزنامه‌ها و مصاحبه‌های مختلف اقدام به اطلاع رسانی نموده است، در این راستا بانک ملی ایران به عنوان بزرگترین بانک کشور و جهان اسلام و اداره کل پایاپای و نظام‌های پرداخت این بانک به عنوان متولی طرح در بانک ملی از طریق کلاس‌های آموزشی، ارسال دستورالعمل‌ها، اطلاع رسانی در سایت بانک و درج مقاله و مطالب در مجله بانک تا حد زیادی سعی در آشنایی همکاران و مشتریان بانک با این طرح نموده است.

برآورد جنابعالی از اجرای این طرح در آینده به چه صورت است؟

پس از راه اندازی کامل این سامانه در سطح کشور و ایجاد سهولت مبادله چکها، با استفاده از سامانه ساتنا، امکان تسویه روزانه عملیات مبادله و واریز وجه چک‌های مشتریان در همان روز کاری، موجبات رضایت بیشتر مشتریان را فراهم خواهد ساخت.

در آینده نزدیک با استاندارد سازی فیزیک چک و استفاده از بارکد دو بعدی روی چک‌ها و تشخیص وضعیت واگذارنده چک، هر فرد توسط نرم افزار روی موبایل(از طریق خواندن بارکد)، مشتریان بد حساب و نیز احراز اصل چک برای ذینفع امکان پذیر می‌گردد. راه اندازی چک الکترونیکیE - Chequeدر آینده هم می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.