خدشه ای به آمار بانک مرکزی وارد نیست / مطالعات تغییر سال پایه به ۹۵ آغاز شد

مدیرکل آمار اقتصادی بانک مرکزی با بیان آنکه از اکنون مطالعه بر روی تغییر سال پایه از ۱۰۰ = ۱۳۹۰ به ۱۰۰ = ۱۳۹۵ شروع شده است، گفت: خدشه ای به آمار این بانک وارد نیست.

به گزارش ایلنا و به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، علیرضا مقتدایی در گفت و گویی افزود: تقریبا برخی کمیته های کاری را تشکیل دادیم و در صدد هستیم که سال ۱۳۹۴ کار عظیم تصحیح نقشه و فهرست برداری از بلوک های نمونه که یکی از طرح های اساسی و پایه ای برای بهنگام سازی چارچوب های آماری است را اجرا کنیم.

درباره پیشینه تولید آمار اقتصادی در بانک مرکزی توضیح دهید؟

سابقه تولید آمار اقتصادی در نظام بانکی به سال ۱۳۱۳ و قبل از تاسیس بانک مرکزی برمی گردد؛ آن زمان بانک ملی عهده دار وظایف بانک مرکزی بود و از همان زمان آمار تولید می شد. می توان گفت ایران یکی از کشورهای متقدم تولید حوزه آمار اقتصادی است. اولین گزارش ها نیز در سال ۱۳۱۳ دیده می شوند و اولین سبد خانوار برای محاسبه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در سال ۱۳۱۴ در نظر گرفته شد.

به روز کردن آمار اقتصادی و سبدی که مبنای محاسبه شاخص هاست تاکنون چه تغییراتی داشته؟ تغییر بعدی در سال پایه چه زمانی خواهدبود؟

در پاسخ به این سوال لازم است اشاره کنم که تولید آمار مراحل مختلفی را گذرانده است. در فرآیندها و روش ها نیز تغییراتی داشته است. شاخص های قیمت از سال ۱۳۱۳ تهیه شده و پس از آن در سال های ۱۳۳۸،۱۳۴۸، ۱۳۵۳،۱۳۶۱، ۱۳۶۹،۱۳۷۶، ۱۳۸۳ و آخرین بار در سال ۱۳۹۰ تجدیدنظر شد. تغییراتی که در سبد خانوار و رفتار اقتصادی افراد جامعه بوجود آمده را باید در محاسبات شاخص به نوعی لحاظ و سبد را به هنگام کرد. اعمال این تغییرات در این سال ها انجام شده و بانک مرکزی امیدوار است سبد فعلی را در سال ۱۳۹۵ به هنگام کند. به این به هنگام سازی اصطلاحا تجدیدنظر می گوئیم.

در تولید آمار بانک مرکزی از تکنولوژی های جدید هم استفاده می شود؟

بله قطعا ًهمین طور است؛ با پیشرفت حوزه فناوری اطلاعات استفاده از این تکنولوژی ها در حوزه آمار میسر شده و در تغییرات حاصله از نرم افزارهای جدید استفاده می کنیم.

نرم افزار کاربردی که در حال حاضر استفاده می شود، از تکنولوژی های مدرن استفاده می کند. پس از چند سال تلاش با کمک اداره نرم افزار سیستم تبادل داده ها در حوزه آمار اینترنت محور شد. اکنون پایگاه داده ها در مرکز است و همکاران ساعی ما در شهرها، از طریق اینترنت و براساس سامانه یکپارچه آمارهای اقتصادی، داده ها را برای مرکز ارسال می کنند و دوایر مختلف این داده ها را دریافت و کار پردازش آن را انجام می دهند. در حال حاضر حوزه دریافت اطلاعات بانک مرکزی از طریق سیستم، Web base از شهرهای مختلف انجام می گیرد.

در حوزه ستاد هم که کار پردازش داده ها در داخل دوایر ستادی انجام می شود، سیستم یکپارچه در بعضی طرح ها عملیاتی شده و در بعضی از طرح ها در حال انجام است و اداره نرم افزار مشغول تکمیل این طرح هاست. ضمن اینکه در سال جاری پس از مطالعات زیاد یک سخت افزار با کارایی مطلوب تهیه شد، این سخت افزار قابل حمل در اختیار همکاران قرار داده شده تا یک بستر مطمئن برای انتقال داده ها بوجود آید و امکان آن میسر شود که داده ها را بدون ثبت پرسشنامه کاغذی و از محل تولد آن دریافت کنیم.

در آینده نزدیک به دنبال این هستیم که اطلاعات از محل تولد داده ها یعنی همان جایی که داده تولید می شود، قابل احصا و دریافت باشد. هنوز مشکلات سرعت اینترنت در همه شهرها رفع نشده است. در برخی شهرها سرعت اینترنت قابل قبول نیست. حوزه IT و اداره آمار این موضوع را رصد می کنند و امیدواریم در آینده خیلی نزدیک به این هدف نائل شویم که کل سیستم دریافت اطلاعات درمحل تولد داده محقق شود البته درحال حاضر ما دیگر نیازی به پست کردن اطلاعات پرسشنامه های کاغذی نداریم. به عبارت دیگر داده ها ازمحل دایره یا واحد آماری شهرها با استفاده از سامانه جامع آمارهای اقتصادی و بصورت الکترونیکی ارسال می گردد.

استفاده از نسل های مختلف تکنولوژی بر کیفیت و سرعت تولید حوزه آمار اقتصادی را چگونه ارزیابی می کنید؟

استفاده از تکنولوژی های نوین موجب ارتقا کیفیت کارها می شود و وقتی از سیستم یکپارچه استفاده می کنیم مطمئنا اشکالات کار خیلی سریع تر نشان داده و فرآیند کنترل ساده تر انجام می شود. ما زمانی یازدهم یا دوازدهم هرماه توانایی انتشار شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی را داشتیم، اکنون با تغییری که در فرآیند دریافت اطلاعات ایجاد شده این زمان را به پنجم هرماه تقلیل داده ایم و زمان انجام کار را کوتاه تر کردیم. همچنین تاریخ انتشار شاخص بهای تولیدکننده را از حدود هفدهم ماه به هشتم ماه تقلیل دادیم و این یکی از توفیقاتی بود که بعد از استفاده از این تکنولوژی جدید برای ما پیش آمد. البته سایر طرح های اداره آمار هم از این سامانه بهره کافی را برده اند و تقریبا در سال جاری با مساعدت مقامات بانک توانسته ایم به توفیقاتی در زمینه تولید و انتشار آمار به هنگام دست یابیم.

دورنمای وضعیت اقتصادی را براساس نتایج حاصله از آمار چگونه ارزیابی می کنید؟

باتوجه به نتایجی که هم اکنون به دست ما می رسد می توان گفت آرامشی در وضعیت بازار مشاهده می شود و آرامش وضعیت بازار به معنای رونق کسب و کار، به معنی اطمینان سرمایه گذار، به معنی رشد اقتصادی و بقیه مواردی که در رشد سه ماهه اول نمایان است، می باشد. در نهایت این افق اقتصادی که ما امروز از شاخص های مختلف داریم چه حوزه صنعت، چه حوزه خدمات، ساختمان و شاخص های قیمت، نوید این موضوع را می دهند که آینده یک آینده آرام نسبت به قبل خواهد بود.

شاخص بهای تولید، کاهش داشته است؟

عدد شاخص کاهش نداشته است، درصد تغییر ۱۲ ماهه منتهی به مهر ماه ۱۳۹۳ نسبت به دوره مشابه قبلی در ماه مهر نسبت به شهریور کاهش داشته است. این عدد که در شهریور ماه ۲۰.۴ درصد بود، در مهرماه ۱۹.۰ درصد شد. این اتفاق در درصد تغییر مهرماه ۱۳۹۳ نسبت به ماه مشابه سال قبل هم مشهود است به گونه ای که از ۱۵.۴ درصد در شهریور ماه به ۱۴ درصد در ماه کاهش پیدا کرده است. معنی آن نیز این است که سرعت گران شدن اقلام کم شده یعنی کالا گران شده ولی از سرعت گران شدن کاسته شده است. شما یک وسیله نقلیه را در نظر بگیرید که می خواهد از مبدا A به مقصد B برسد. شما با سرعت ۶۰ کیلومتر می روید حالا سرعت تان را ۴۰ کیلومتر کنید وسیله نقلیه شما جلو می رود اما با سرعت کمتر، به طور مشابه می توان گفت در زمینه قیمت ها قیمت اقلام گران می شود اما نه با سرعت قبلی. هرچقدر ثبات بیشتر شود این عدد کوچک تر می شود. از آنجا که شاخص بهای تولیدکننده یک شاخص پیش نگر برای شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی است می توان انتظار داشت که تغییرات شاخص تورم نیز آرامتر از گذشته باشد.

خیلی ها معتقدند به دلیل عدم تمایل تولیدکننده به تولید، سطح تولید کم و این امر موجب کاهش قیمت ها شده و استنباط این است که این رونق نیست بلکه رکود است؟

سیاستگذار پولی عبارت جالبی را انتخاب کرد و آن خروج غیرتورمی از رکود است که معنای زیبایی دارد. تولیدکننده اگر سراغ مواد اولیه نرود چون عرضه مواد اولیه خیلی زیاد شده قیمت آن را کاهش می دهد اما در کنار آن نرخ رشد را داریم ما در سه ماهه اول امسال در بخش تولید ۴.۶ رشد داشته ایم. اگر تولید رشد نکرده بود و رکود داشتیم حالت خاصی ایجاد می شد و چون مردم می خواستند مصرف کنند باید واردات انجام می شد و آنگاه شاخص تولیدکننده هم بالا می رفت. در کل باتوجه به اینکه تولیدمان افزایش یافته و نرخ رشد اقتصادی را داریم این فرضیه مردود است.

برخی بر همین مبنا نرخ رشد اقتصادی را هم زیر سوال می برند؟

البته این سوال را باید از بخش مدیریت کل اقتصادی بپرسید. اما در کل و به عنوان یک شهروند می گویم وقتی اداره حساب های اقتصادی بانک مرکزی اجزای رشد را کامل منتشر می کند و می گوید در کدام بخش ها رشد اتفاق افتاده و شما به مبانی آن مراجعه می کنید، می بینید صحیح است و موضوع خدشه وارد شدن به آمار کاملا رد می شود. ما نمی توانیم موضوعی را بیان کنیم و برای آن دلیل و استدلال نیاوریم. ممکن است کسی ادعا کند رشد منفی بود و کمتر از این بوده است. این دسته کسانی هستند که رشد را براساس مدل های آماری و نه براساس روش هایی که مبتنی بر بررسی آماری است، عنوان می کنند. اگرچه روش های مبتنی بر مدل سازی در جهان از اعتبار برخوردارند، لیکن روش بررسی بر روش مدل سازی ارجح است.

مدل ها رفتار دوره های گذشته را در خودشان ثبت می کنند و براساس آن پیش بینی می کنند اما روش های مبتنی بر بررسی، واقعیت های جاری را احصاء می کنند. بخش اقتصادی بانک مرکزی هم که اجزای حساب ها را کامل منتشر می کند و بر روی سایت قرار می دهد از این لحاظ دیگر محلی از اشکال نمی بینیم.

عدد تورمی که دولت پیش بینی کرده می تواند محقق بشود؟

عدد پیش بینی حدود ۲۰ درصد بوده که به پایین تر از این عدد هم رسید پس وعده دولت محقق شده است. البته می توان انتظار داشت با توجه به توفیقاتی که حوزه اقتصادی دولت در سیاست های اقتصادی داخلی و بین المللی داشته است، پائین تر خواهد رفت.

وی در پایان گفت: سواد آماری یکی از الزامات جامعه ما می باشد زیرا جامعه امروز به اطلاعات متوسطی در زمینه اهمیت آمار رسیده و جامعه ما نیز نسبت به آمار حساس است و به موازات آن باید فرهنگ و سواد آماری آحاد جامعه ارتقا یابد و ابتدای این راه، حوزه رسانه و خبرنگاران هستند و باید بتوانند، تنویر افکار عمومی را به عنوان وظیفه اصلی پیش روی خودشان بگذارند و اگر می خواهند اطلاعات و آماری را منتشر کنند حتما نسبت به اصالت آمار و یا اصالت گوینده اطمینان حاصل کنند. این گونه عمل کردن باعثمی شود هم به رشد آن حوزه هم به رشد جامعه کمک کنند.