گزارش بانک جهانی معیار مناسب سنجش آمار نیست

بانک مرکزی پیش بینی بانک جهانی را معیار مناسبی برای سنجش آمار مراکز رسمی کشور ندانست.

به گزارش ایلنا؛ روابط عمومی بانک مرکزی عطف به خبر منتشر شده در یکی از رسانه ها در ۹ آبان ۹۳ با عنوان «بانک جهانی خبر داد: رشد منفی ۴.۱۶ درصدی تولیدات صنعتی ایران در بهار ۹۳، آمار بانک مرکزی تایید نشد» که در برخی دیگر از رسانه ها نیز بازتاب داشت، به آگاهی می رساند جای بسی تامل است که صحت ارقام یک مرجع رسمی و قانونی کشور منوط و مشروط به تایید یک موسسه خارجی شده است! از آنجا که مطلب فوق اذهان عمومی را نسبت به آمارهای رسمی کشور دچار تشویش و نااطمینانی کرده، یادآوری نکاتی را به منظور تنویر افکار عمومی و شفاف سازی موضوع ضروری می داند.

همه آمارهای تولیدی بانک مرکزی که مورد استفاده عموم پژوهشگران و نهادهای رسمی سیاستگذاری و برنامه ریزی اقتصادی و موسسات بین المللی قرار می گیرند؛ برمبنای روش ها و دستورالعمل هایی تهیه می شود که در سطح بین المللی به عنوان چارچوب های استاندارد محاسباتی معرفی شده و مورد استفاده تمام کشورهاست.

بانک مرکزی به لحاظ تعهد حرفه ای و تخصصی خود، رعایت اصول و موازین علمی این چارچوب ها را همواره در فرایند تولید آمارهای اقتصادی مدنظر قرار می دهد.

با توجه به این اصول پذیرفته شده، برآورد تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده فعالیت های اقتصادی همچون بخش صنعت که در ' خلاصه گزارش تحولات اقتصادی ایران در بخش واقعی سه ماهه اول سال ۱۳۹۳ ' از طریق پایگاه اطلاعاتی بانک ارائه و منتشر شده بر مبنای آمار ثبتی یا داده های حاصل از اجرای طرح های آماری و روش های استاندارد حسابداری ملی صورت گرفته است که طبعاً به لحاظ در نظر گرفتن اصول و مبانی آماری و حسابداری ملی از اعتبار لازم برخوردار بوده و قابل دفاع است.

نکته قابل ذکر درباره آماری که به نقل از بانک جهانی در این رسانه مطرح شده، آن است که بانک جهانی به منظور پیش بینی و برآورد تحولات اقتصادی کشورها اقدام به برآورد و تخمین بسیاری از متغیرهای اقتصادی می کند که قطعا به دلیل محدودیت در دسترسی به ارقام واقعی و امکانات آماری، در بسیاری از موارد نتایج حاصل از آن با نتایجی که مستقیما بر مبنای طرح های آماری یا داده های ثبتی ازجانب مراجع رسمی داخلی کشورها محاسبه می شود، متفاوت خواهد بود.

بنابر این، معیار اصلی در صحت و اعتبار آمارهای هر کشوری مراجعی هستند که در کشور بر مبنای داده های دریافتی و روشهای آماری اقدام به محاسبه و برآورد شاخص های اقتصادی می کنند.

جای سوال است که چگونه آمار ارائه شده ازجانب بانک جهانی با کیفیت موصوف، می تواند معیاری برای تایید یا رد ارقام مراجع رسمی آماری یک کشور باشد. نتایج ناشی از روشهای برآورد کاملا مقدماتی و متفاوت بوده و لذا بانک جهانی و سایر مراجع آماری بین المللی با دریافت آمار و اطلاعات تکمیلی از کشورها، در مقاطع زمانی مختلف اقدام به اصلاح و تجدیدنظر در ارقام ارائه شده مقدماتی خود می کنند.

در پانوشت جدول رشد تولیدات صنعتی منتشره ازجانب بانک جهانی(پیوست، جدول ۲۳October ۲۰۱۴ A۰۱، ذکر شده است که در هنگام در دسترس نبودن اطلاعات کشورها، از جایگزین نزدیک به آن متغیر یعنی رشد تولیدات کارخانه ای استفاده شده و درباره کشورهای تولیدکننده نفت، متغیر رشد تولید نفت به عنوان جایگزین رشد تولیدات صنعتی بکار رفته است.

همین توضیح نیز به خوبی غیرقابل اتکا بودن این اطلاعات در مورد ایران را نمایان می سازد که متاسفانه از دید رسانه فوق مغفول مانده است چرا که تولید نفت در سالهای اخیر به دلیل محدودیت های بین المللی دچار کاهش شدید شده و نتیجتا جایگزین رشد تولید نفت به تولیدات صنعتی ایران از صحت و استحکام لازم برخوردار نیست.

بانک مرکزی به مناسبت های مختلف و در قالب بانک اطلاعاتی سری های زمانی، همواره روش ها و متدلوژی خود را در زمینه تولید آمارهای اقتصادی اعلام کرده است. تفاوت روش های محاسباتی بانک جهانی و بانک مرکزی علی الاصول مقایسه نرخ های رشد اعلام شده را قیاسی مع الفارق می کند.

مسئولیت تطبیق نداشتن آمارهای برآوردی از جانب هر سازمان با آمارهای رسمی ارائه شده از جانب دستگاه ذیربط، با همان سازمان بوده و نمی توان اعتبار سایر نهادهای آماری را به لحاظ اختلاف آماری محل خدشه و سوال قرار داد.

علاوه بر این نکات، روند نوسانات قابل توجه در ارقام اعلامی از جانب بانک جهانی از جمله نکاتی است که باید مدنظر قرار گیرد و لذا می توان با توجه به تجارب قبلی انتظار داشت این ارقام در آینده نزدیک مورد تجدید نظر قرار گیرد. موضوع تفاوت های آماری و مبنای متفاوت در تولید آمار از جمله مباحثتخصصی در حوزه اقتصادی و آماری بوده و انتظار می رود اصحاب رسانه در برخورد با مقولات آماری، اصول حرفه ای در بیان و مقایسه ارقام را مدنظر قرار داده تا ناخواسته با ایجاد شبهات غیرمستدل و بی پایه، موجبات تضعیف اعتبار نظام آماری را در داخل و خارج از کشور فراهم نیاورند.

در خاتمه مجددا تاکید می شود مبانی، متدلوژی، طبقه بندی، روشها و شیوه محاسبه ارقام در دو نهاد کاملا متفاوت است؛ لیکن آنچه مسلم است ارقام برآوردی و پیش بینی بانک جهانی محک و معیاری برای سنجش ارقام تولید شده ازجانب مراکز رسمی معتبر نبوده و این گونه استنادات ثمره ای جز تضعیف نظام آماری کشور آن هم به شکلی غیرعلمی وغیر مستند به همراه نخواهد داشت.