مسئولان نظام اقتصادی برای مبارزه با فساد به اجماع نرسیده اند

یک کارشناس اقتصادی با بیان این مطلب که نظام برای مبارزه با فساد به اجماع نرسیده است، گفت: فساد تمام ساختارنظام سیاسی را در برگرفته است و دولت از هر جا بخواهد شروع کند با یک مسئله بزرگ مواجه خواهد شد، دولت از ترس اینکه در مسائل پی در پی غرق شود و این موضوع موجب اختلال در برنامه‌های اصلی‌اش شود وارد مسئله فساد نمی‌شود.

به گزارش خبرنگار ایلنا، محسن رنانی نویسنده کتاب «چرخه‌های افول اخلاق و اقتصاد» در حاشیه نشست علمی «بررسی مساله فساد در ایران» که در محل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شددر پاسخ به این سئوال ایلنا که رویکرد دولت یازدهم را در مبارزه با فساد چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: دولت تدبیر و امید در برخورد با فساد با رودربایستی عمل می‌کند به این معنا که از یک سو از آزادی عمل و قدرت کافی برخوردار نیست از سوی دیگر خودش هم با عزم وارد روشنگری و اطلاع رسانی عمومی نمی‌شود.

وی با بیان این مطلب که در این زمینه دولت هم محافظه‌کار و ملاحظه کار است، تصریح کرد: البته هنوز در کل نظام اجماع کافی برای برخورد با فسادهای گذشته و حال وجود ندارد همچنین، دولت یازدهم هم به دلیل اینکه ابزار‌ها در دست دستگاه‌های قانونی مانند دادگستری قرار دارد دستانش برای مبارزه با فساد تهی است.

رنانی با اشاره به اینکه دولت در انتشار اخبار مربوط به فساد در دولت گذشته با ملاحظه عمل می‌کند، گفت: در دهه‌های گذشته نظام اداری ما از فساد سفید به سمت فساد زرد و سپس خاکستری عبور کرده بود؛ اما در دولت قبلی کشور را وارد مرحله فساد سیاه کرد و اکنون فساد سیاه تمام ساختارنظام سیاسی را در برگرفته است.

وی افزود: دولت از هر جا بخواهد شروع کند با یک مسئله بزرگ مواجه خواهد شد. دولت هم از ترس اینکه در زنجیره‌ای از مسائل مربوط به فساد غرق شود و این موضوع موجب اختلال در برنامه‌های اصلی‌اش شود به طور جدی وارد مسأله مبارزه فساد نمی‌شود.

این کار‌شناس اقتصاددر پاسخ به این سئوال که آیا عزمی در دولت یازدهم برای مبارزه با فساد می‌بینید، گفت: خیر فعلا، و البته به درستی، مسأله اول دولت یازدهم، حل و فصل مناقشه هسته‌ای است و مسئله دوم آنهم خروج از رکود است. این دو ماموریت تمام برنامه‌های دولت را تحت شعاع قرار داده است و فعلا مبارزه فراگیر با فساد جایگاهی در برنامه‌های دولت ندارد.

رنانی ادامه داد: نه تنها دولت بلکه کل نظام سیاسی باید متوجه این مساله باشد که فساد سیاه به منزله سرطانی شدن دیوانسالاری اداری است و در چنین وضعیتی هیچ کدام از سیاست‌های دولت به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. پس از حل مساله اتمی و پس از خروج از رکود یک جراحی عظیم فساد زدایی در داخل کشور لازم داریم.

گفتنی است در نشست علمی یاد شده، این استاد دانشگاه اصفهان، سخنرانی خود را با عنوان «اقتصاد ایران در اسارت دیوان: از جرم سفید تا فساد سیاه» نیز ارایه کرد. رنانی نخست با ارایه تعریفی از جرم و بیان تفاوت آن با فساد، انواع جرم را به چهار دسته جرایم سفید، زرد، خاکستری و سیاه تقسیم کرد و گفت کشور ما همواره از وجود جرایم زرد و خاکستری و سیاه رنج برده است اما امروز ما با سونامی جرایم سفید رو به رو شده‌ایم که اقتصاد ما را زمین گیر کرده است.

رنانی در جلسه فوق متذکر شد؛ در واقع اقتصاد ما اکنون در اسارت دیوانسالاری است و این دیوانسالاری انباشته از جرایم سفید است.

مترجم کتاب «عقلانیت نابه‌روال» همچنین انواع فساد را به فساد سفید، زرد، خاکستری و سیاه تقسیم کرد و افزود: پیش از انقلاب کشور ما عمدتا با فساد سفید و زرد روبه رو بود. پس از جنگ تحمیلی اندک اندک فساد خاکستری هم پیدا شد. اما متاسفانه در دولت نهم و دهم کشور وارد مرحله فساد سیاه شد که به منزله سرطانی شدن نظام اداری است.

رنانی در توضیح تفاوت فساد سیاه با سایر فساد‌ها گفت: فساد سیاه وقتی است که ما با فساد سیستمی روبه رو شویم. در فساد سفید و زرد و خاکستری شما با حذف افراد فاسد می‌توانید سیستم را اصلاح کنید. اما وقتی فساد سیستمی شد یعنی مناسبات و سازوکارهای فساد آمیز شد، دیگر با حذف افراد فاسد، فساد تمام نمی‌شود بلکه شکل آن عوض می‌شود و افراد جدیدی هم که جایگزین می‌شوند به سرعت وارد مناسبات فساد آمیز می‌شوند. در این مرحله از فساد حتی وقتی شما نهادهای نظارتی تعبیه و تاسیس می‌کنید خود آن نهاد‌ها هم آلوده به فساد می‌شوند.

نویسنده کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» افزود: رهایی از فساد سیاه مستلزم عزم نظام سیاسی برای یک جراحی بزرگ و آمادگی برای پرداختن هزینه آن است.

رنانی در پایان گفت: نقل شده که داریوش بزرگ دعا کرده است که خدایا کشور مرا از خشکسالی، جنگ و دروغ مصون بدار. در واقع داریوش بزرگ دعا کرده است که ایران به چنگال سه دشمن یعنی دشمن طبیعی(خشکسالی)، دشمن بیرونی(جنگ) و دشمن درونی(دروغ یا فساد) گرفتار نشود.

متاسفانه ما اکنون چنان بد عمل کرده‌ایم که منابع آبیمان نابود شده و به بی‌آبی دچار شده‌ایم. همچنین بخش بزرگی از دنیا به ما به چشم دوست نمی‌نگرند، ولی مهم‌تر از همه ما در داخل نیز خود را گرفتار دروغ و فسادی گسترده کرده‌ایم.

اکنون هر سه دشمن در برابر ما قد علم کرده‌اند. به گمان من بدون سرکوب دشمن داخلی(دروغ و فساد) امکان رهایی از دو دشمن دیگر یعنی خشکسالی و خصومت خارجیان را نداریم. ما اگر نتوانیم بر فساد سیستمی شده داخل کشور غلبه کنیم نه خواهیم توانست برای خشکسالی و بی‌آبی راهکاری بیابیم و نه خواهیم توانست با کشور‌ها خارجی مناسباتی از سر عزت و قدرت داشته باشیم.