تشریح جزئیات لایحه بودجه ۹۳ به زبان ساده

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارشی از لایحه بودجه سال ۱۳۹۳ کل کشور را به زبان ساده و قابل فهم برای عموم ارائه کرد.

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات برنامه و بودجه این مرکز اعلام کرد: این گزارش تصویری ساده از لایحه بودجه سال ۱۳۹۳ ارائه می‌کند که برای عموم قابل فهم باشد، تا با استفاده از آن بتوانند به اجمال، دخل و خرج دولت در سال ۱۳۹۳ را پیگیری کنند.

بودجه در بسیاری از مواقع سندی فنی و پیچیده تلقی می‌شود که معمولا آگاهی و درک جزئیات آن برای عموم ثقیل است برای رفع این مشکل، نهادهای دولتی یا مشاوره‌ای قانون‌گذاری در کشورهای مختلف، در کنار انتشار گزارش‌های تکنیکی، اقدام به ساده‌سازی و انتشار مفاهیم بودجه در قالب‌هایی ساده‌تر می‌کنند و گزارش حاضر نیز در این چارچوب تنظیم شده است.

در این گزارش به منظور درک بیشتر اطلاعات بودجه‌ای، مفاهیم و اصطلاحات فنی آن تا حد امکان در قالب اصطلاحات عام‌تر بیان شده و برای فهم راحت‌تر این مفاهیم، در بسیاری از موارد به جای متن، از تصویر استفاده شده است، همچنین به منظور ساده‌سازی، برخی اعداد گرد شده و برخی جزئیات تکنیکی نادیده گرفته شده‌اند.

برای مطالعه این گزارش نیاز به آشنایی خاص با بودجه و بودجه‌ریزی نیست و همگان می‌توانند از آن بهره ببرند؛ چه در مقام قانون‌گذار، سیاست‌مدار، متخصصان، رسانه‌ها و خواه یک شهروند این گزارش به ویژه برای افرادی که با پدیده‌های بودجه و بودجه‌ریزی آشنایی ندارند و علاقمندند به پیگیری فعالیت‌های دولت از طریق لایحه بودجه بپردازند می‌تواند، مفید باشد.

در ادامه این پژوهش، فرآیند و زمان بررسی بودجه در مجلس مورد اشاره قرار گرفته و آمده است: فرآیند بررسی بودجه در مجلس را آیین‌نامه داخلی مجلس مشخص کرده است.

بررسی بودجه در مجلس طی سه مرحله انجام می‌شود: بررسی بودجه در کمیسیون‌های تخصصی، بررسی بودجه در کمیسیون تلفیق و بررسی بودجه در صحن علنی مجلس.

پس از تقدیم لایحه بودجه به مجلس این لایحه در کمیسیون‌های مختلف بررسی می‌شود، سپس گزارش‌های بررسی کمسیون‌های مختلف به کمیسیون تلفیق ارائه می‌شود و در نهایت گزارش کمیسیون تلفیق برای بررسی نهایی لایحه بودجه در صحن علنی مطرح می‌شود.

معمولا انتظار بر این است که بودجه حداقل دو کارکرد مشخص داشته باشد:

الف) سیاست‌گذاری مالی

ب) روشن شدن تصویر دخل و خرج کشور

بررسی مقدماتی لایحه بودجه سال ۱۳۹۳ توسط مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که در لایحه بودجه سال ۱۳۹۳ کارکرد دوم(کارکرد ارائه تصویری از دخل و خرج کشور)، کارکرد غالب بوده است و کارکرد سیاست‌گذاری مالی از طریق بودجه کمتر مورد توجه بوده است.

بخشی از این مسئله به تعجیل برای ارائه بودجه در موعد مقرر و بخشی دیگر به شرایط خاص کشور و نیز محدودیت‌های هزینه‌ای غیرمنعطف از جمله حقوق و دستمزد و یارانه‌ها و…(بخش غیرقابل تصمیم‌گیری بودجه) بر می‌گردد.

در واقع، دولت تنها می‌تواند در مورد بخش کوچکی از بودجه تصمیم بگیرد(قسمت قابل تصمیم‌گیری بودجه)

یکی از ویژگی‌های یک سند بودجه مطلوب آن است که بخش غیرقابل تصمیم‌گیری بودجه از بخش قابل تصمیم‌گیری آن مشخص و متمایز باشد.

این بخش در بسیاری از بودجه‌ها همانند بودجه ایالات متحده به صورت بخش اجباری(Mandatory) و بخش صلاحدیدی(Discretionary) مشخص می‌شود و متأسفانه در بودجه ایران این تمایز وجود ندارد.

امید می‌رود در سا‌‌ل‌های آینده با اتخاذ تدابیر مناسب برای اصلاح مدیریت بخش عمومی کشور، بودجه نیز به سمت یک سند سیاست‌گذاری مالی علاوه بر ارائه تصویر روشن دخل و خرج دولت، ارتقا یابد.