شکست تلخ عمران ورزشى/ نقش جهان، نقش بی مدیریتی کشور

به گزارش ایلنا، ورزش ایران روزهای تلخ و شیرین زیادی را طی چهل سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به خود دیده که یکى از تلخ ترین شکست هاى مدیریتى و اقتصادى مربوط به سلیقه ای و غیر اصولی اجرا شدن ساخت و نگهداری اماکن ورزشى است.

مجموعه ورزشی نقش جهان نمونه ای از این طرح های نافرجام و بدون درنظر گرفتن استانداردهای ورزشی جهان است که ما هم به همین بهانه روند ساخت و سازهای اماکن ورزشى و شرایط تجهیز و نگهدارى آنها را مرور کنیم .

مجموعه ورزشی نقش جهان یکی از طرح های ساخت مجموعه بزرگ ورزشى بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بود که کلنگ ساخت آن به دستور مدیریت ورزش آن زمان در اصفهان زده شد. این طرح بزرگ ورزشی قرار بود اعتبار ورزش ایران و منطقه و استان باشد. استفاده از نهادهای درآمدزایی مثل ذوب آهن، سیمان سپاهان، فولاد، گردشگرى و استانى نیز کورسوی امیدی را روشن کرد تا طی ده سال ساخته و تکمیل شود، اما همین پروژه ورزشی به معضل اجتماعی و مدیریتی در سطح کلان کشور تبدیل شد.

رفت و آمد شرکت ها ، مالکین زمین ها ، شکایت ها و از همه مهمتر مشکل بودجه و تغییر مدیریتى باعث سلیقه اى اجرا شدن پروژه شد و فرایند ساختش را به چالش کشید.

پروژه ای که قرار بود طی ده سال ساخته شود بعد از ٢٠ سال و آنهم با فشارهاى مردمى و ورزشى با اشکالات و نواقص بسیاری افتتاح شد. این اشکالات بعد از افتتاحیه نه تنها حل نشد بلکه به شکلى پیچیده شد، چون گشایش این مجموعه ورزشی برای مدیران ورزش مهم بود و کیفیت و نگهدارى و تجهیز اهمیت چندانی نداشت به عبارت بهتر کیفیت فدای ساخت و افتتاح این پروژه عمرانی شد .

اشکالات این مجموعه ورزشی نشان داد، دولتمردان، مدیران استانی و کشوری و مسئولان وزارت ورزش بعد از گذشت چهل سال هنوز نتوانسته اند نیروهای ورزشى متخصص پرورش داده و شرکت های آموزش دیده و استاندارد را بوجود آورند.

با نگاهی اجمالی متوجه می شویم مجموعه ورزشی نقش جهان نمونه ای از اماکن ورزشی افتتاح نشده، ناقص یا آسیب دیده است. مشکل دیگر و مهمتر پروژه های ورزشی نگهداری آن است که هیچ کس مسئولیت آنرا قبول نمى کند. به عبارت بهتر هیات ها و فدراسیونها به عنوان متولى ورزش و استفاده کننده این اماکن ورزشی نقشى در ساخت و ارائه نظر کارشناسى برای ساخت و نگهداری از آن ندارند . ایرادات بسیاری برای طرح های عمرانی ورزشی وارد است که برخی از این موارد را بررسی می کنیم:

نادیده گرفته شدن کیفیت و استانداردهای پروژه های عمرانی و اماکن ورزشی

یکى از ضعف هاى پروژه های عمرانی ورزشی، حضور مهندسان، کارشناسان و ناظران تحصیلکرده عمرانى است که با استانداردها و مهندسان اماکن ورزشى تناقض زیادی دارد. مهندسان عمرانی معمولا با استانداردهای ساخت اماکن ورزشی آشنا نیستند. مواردی چون سوله ، زمین ، کفپوش ، نور ، صدا ، جایگاه تماشاگران ، امنیت ورزشکار ، خبرنگار و ... از مهمترین اصول ساخت و ساز اماکن ورزشى است که در نود درصد ساخت و سازها نادیده گرفته شده و کیفیت را فدای افتتاح مجموعه یا اماکن ورزشی کرده است، چون برای مدیران ورزش افتتاح مهمتر از ساخت استاندارد و کیفیت و حتی نگهداری از آن است.

نداشتن مسئولیت نگهداری از اماکن ورزشی

مهمترین اصلی که بعد از ساخت اماکن ورزشی باید رعایت شود تجهیز و نگهدارى آن است که به جرات مى توان گفت یک درصد دست اندرکاران هیچ شناخت و اطلاعاتى از شیوه نگهدارى و مراقبت از آن ندارند و به همین دلیل اماکن ورزشى عمر یک تا سه ساله داشته و ضررهاى مالى فراوانی را به همین دلیل متحمل شده ایم. مجموعه های ورزشی بزرگی مثل آزادی، انقلاب و شیرودی که قدمت زیادی داشته و ساخت آنها به سال های قبل از انقلاب برمی گردد نیز به دلیل استفاده نادرست به مرور زمان تخریب شده و به زودی غیر قابل استفاده خواهند شد. مجموعه ورزشی انقلاب که بخش زیادی از زمین های گلف خود را به دلیل پروژه های عمرانی شهرداری از دست داد و فقط استفاده صرف از این مجموعه ورزشی و درآمدزایی از آن الویت اول مسئولان شرکت تجهیز و نگهداری از اماکن ورزشی است. مسئولانی که وقتی مسئله نگهداری از اماکن ورزشی مطرح می شود از مسئولیت خود شانه خالی کرده و توپ را به زمین وزارت ورزش می اندازند که فقط بودجه عمرانی برای ساخت مجموعه و اماکن ورزشی دریافت می کنیم. مسئولیت نگهداری از اماکن ورزشی را نیز برعهده فدراسیون ها و نهادهایی که از این اماکن استفاده می کنند، می اندازند.

نقص مدیریت پروژه های عمرانی

مدیریت پروژه های عمرانی ورزشی برعهده چه کسانی است؟ مدیران ستادى و وزارتى و عمرانى کشور که شناخت چندانى از استانداردهاى روز جهانی و کیفیت ایده ال ندارند؟ کیفیت، مدیریت و نقش دست اندرکاران در ساخت و نگهداری از یک سالن ورزشى را در مقایسه با کشورهای همسایه و اروپایی متوجه می شویم. با بررسی اماکن ورزشی این کشورها به خوبی متوجه می شویم یک مهندس عمران یا راه و ساختمان نمى تواند دست اندرکار و تصمیم گیرنده ورزش باشد، چون استانداردهای ساخت مجموعه های ورزشی را نمی داند.

افزایش آسیب های ورزشی ناشی از مدیریت اشتباه

با بررسی هیات هاى پزشکى، فدراسیون پزشکى ورزشى و کلینیک هاى جراحان ارتوپدى بسیاری از نوجوانان و جوانانی را می بینیم که زانو، مچ و یکى از اعضاى بدنش آسیب دیده و به دست تیغ جراحان می دهد. جوان 14 ساله ای که در رشته والیبال، فوتسال، هندبال و ... فعالیت می کند، چرا باید دچار پارگی مینیسک پا شود؟ تمرینات نامناسب، نداشتن آمادگی کافی و فشار مسابقات حتی اگر باعث آسیب دیدگی شود درحدی نیست که معضل بزرگی برای ورزشکار بوجود آورد به عبارت بهتر مهمترین دلیل این نوع آسیب دیدگی ها کفپوش و سازه غیر استاندارد است که مى تواند آینده ورزشی نوجوانان و جوانان را با مشکل مواجه کند. حال با این تفاسیر آیا فرزند وزیر و مسئولان در زمین هاى ورزشی اصفهان و دولت آباد و... ورزش می کنند؟ آیا مسئولان با درنظر گرفتن این موارد و مشکلات تمایلی به ورزش کردن خود و یا یکی از فرزندان و اقوام نزدیک شان در این مجموعه های ورزشی دارند؟

عدم نظارت و آموزش بزرگترین مشکل پروژه های ورزشی است

مسئول استاندارد و ساخت و ساز اماکن ورزشى چه کسانى هستند؟ بدون تردید بزرگ ترین مشکل پروژه های عمرانی ورزشی ایران، عدم نظارت و آموزش و تربیت و نظارت است. پیمانکاران دیمى و کسانى در این عرصه فعالیت می کنند در بسیارى موارد از ناظرین و مهندسان عرصه ورزشى آگاه تر و مطلع تر هستند بنابراین نمى توان به نظارت آنها دل خوش کرد و ورزش ما در همین زمینه آسیب دیده است. اگر وزارت ورزش و جوانان به جای کمیت و افزایش تعداد مجموعه های ورزشی اندکی در زمینه نظارت و تربیت ناظران و مهندسان ورزشی توجه می کرد شاد مشکلات عدیده ای از جمله نواقص و آسیب های ورزشی را شاهد نبودیم. ناظران ورزشی در مشاهد پروژه های ورزشی نواقص و موارد غیر استاندارد را تذکر داده و کیفیت را مدنظر قرار می دادند تا چنین اتفاقات تلخی را شاهد نباشیم.

عدم استفاده از نظر کارشناسی متولیان ورزش

وزارت ورزش و مسئولان عمرانی در ساخت اماکن ورزشی باید از نظر کارشناسان و مدیران ورزشی و حتی کارشناسان صداوسیما استفاده کنند.

متولیان ورزشى، هیات ها ، فدراسیونها ، مدیران ورزشى ، کارشناسان صداو سیما نقش کلیدی و مهمی در ساخت اصولی و استاندارد مجموعه های ورزشی دارند. چون ورزشکاران میزبان و مالک این اماکن ورزشی هستند و صداو سیما مسئولیت پخش زنده مسابقات را برعهده دارد پس به خوبی آگاه هستند که مجموعه ورزشی ایده آل و با کیفیت باید چه شرایطی داشته باشد. به نظر شما در چند درصد سالن ها و اماکن ورزشی، استانداردهاى پخش تصویرى رعایت شده است؟ آیا از آنها مشاوره خواسته شده است؟

نادیده گرفتن ضمانت ورزشی

پس از پایان طرح های ورزشی ضمانتی در قبال اتفاقات تلخ ناشی از نواقص و یا خرابی و آسیب های ورزشی وجود ندارد. نقطه ضعف و ایراد دیگری که بعد از تکمیل مجموعه های ورزشی وارد است نداشتن تعهد و ضمانت است. به کدام یک از شرکت ها تعهد و ضمانت خدمات پس از تحویل پروژه داده شده است؟ کدام شرکت بیمه تعهد اتفاقات اماکن ورزشی و ورزشکاران حاضر در سالن ها را دارد؟ چرا باید براى بازسازى و خرابى دوباره اماکن ورزشی بودجه ای در نظر گرفته شود؟ این درحالی است که در تمام مجموعه و اماکن ورزشی دنیا شرکت ها از سه تا چند سال مسئولیت اتفاقات پس از ساخت اماکن ورزشی را دارند و مکلف به خدمات پس از فروش و ساخت هستند. اما چرا در ایران این اتفاق نمی افتد؟ آیا مسئولان به این مورد فکر نکرده اند یا برایشان اهمیتی نداشته است و یا رفاقت و ماجراهای پشت پرده دیگرى در میان است؟

درنظر نگرفتن شرایط اقلیمی و آب و هوایی

در تمام دنیا اماکن ورزشی را براساس استانداردهای روستاها ، شهرها و استانهای کشور و بر مبناى شرایط اقلیمى و آب و هوایی و نوع زمین مى سازند. تمام کارشناسان و مهندسان شرکت ها و افراد حاضر در اتاق فکر و مدیریتى، دانش آموخته و آموزش دیده عمران و ورزش هستند و براساس استانداردهاى لازم به ساخت سالن ها و استادیوم اقدام می کنند یعنی تمام جوانب را برای برگزاری مسابقات بین المللی یا زمین تمرینی می سنجند، اما در ایران معمولا سوله یا مجموعه های ورزشی چند منظوره ساخته می شود که صرفا برای ورزش بدون درنظر گرفتن استانداردها، محل برگزاری مسابقه، تمرین و یا رقابتی بین المللی است. به همین دلیل سالن هندبال مجموعه ورزشی انقلاب برای مسابقات دوستانه بین المللی و لیگ فوتسال هم استفاده می شود، یا سالن فوتسال مجموعه ورزشی شهربانو در تهران محل برگزاری مسابقات لیگ فوتسال بانوان رهیاب گستر تهران است درحالیکه فاقد شرایط استاندارد است و اگر مسابقه ای در این سالن برگزار می شود به دلیل مشکلات مالی تیم های باشگاهی است. از این دست سالن های غیراستاندارد و حتی زمین های فوتبال غیر استاندارد و اصولی در تهران و شهرستان ها کم نداریم که فقط به عنوان مجموعه و یا سالن ورزشی و به دور از هر گونه استاندارد ورزشی ساخته شده است. مسابقه یا سالن تمرینی یا آموزش و استعدادیابی در ساخت اینگونه مجموعه های ورزشی تعریف نشده است.

ساخت اماکن ورزشی بدون درنظر گرفتن نیاز و الویت های ورزشی

براساس انتخابات مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهورى و ... هر کسى در هر بخشى تعهد می دهد که یک سالن یا زمین ورزشی می سازد، یعنی نه تنها دراین باره فکر نمی شود بلکه استانداردهای آن نیز درنظر گرفته نمی شود. مثلا در شهرستانی که 30 درصد رشته ووشو ایران را دارد، حتی یک زمین تمرین ندارد درعین حال چند سالن بدمینتون دارد که به دلیل عدم استقبال مردم از آن بهره ای برده نمی شود. مسئولان به این نکته توجهی نمی کنند که در چه استان هایی چه ظرفیت هایی وجود دارد. مثلا در مازندران که علاقمندان به کشتی، والیبال، وزنه برداری و تنیس روی میز زیاد است، چند درصد از ساخت اماکن و سالن های ورزشی با در نظر گرفتن این شرایط صورت گرفته و می گیرد. به نظر می رسد نیازسنجی و ارتباط قوی با استان ها در این زمینه بسیار مهم است که متاسفانه به صرف ساخته شدن مکان ورزشی در آن استان ختم می شود و مشکلات عدیده زیادی را به دنبال آن شاهدیم.

نقش جهان سنبل نواقص پروژه های عمرانی ورزش ایران

در پایان مجموعه ورزشی نقش جهان را بررسی می کنیم. مجموعه ورزشی که در ابتدا قرار بود نماد ورزشی ایران باشد. در مجموعه نقش جهان قصد داشتند موارد زیادی از جمله ساخت پارکینگ، امکانات رفاهى و حمل و نقل و امکانات رفاهى در حد میلان را درنظر بگیرند که چنین نشد. مجموعه نقش جهان باید فروشگاه ، سالن هاى مختلف ورزشى ، امکانات رفاهى براى رفت و آمد تماشاگران ، رستوران و خوابگاه و ... داشته باشد، چون قرار بود به عنوان سنبل خاورمیانه شناخته شود که سنبل نواقص پروژه های عمرانی ورزش ایران شد، چون برای دیده شدن و نماد ایران و خاورمیانه به تجهیز و نگهدارى نیاز دارد .

به هر روی ورزشگاه نقش جهان به قطار و اتوبوس شهرى ، رستوران هاى زنجیره اى ، فروشگاه و مرکز خرید بزرگ ، هتل ، پارکینگ ، سینما ، فروشگاه هاى ورزشى ، زمین هاى تمرینى و ورزشی، سالن های ورزشى و مهد کودک نیاز دارد . اگر این شرایط مهیا شود می توانیم بگوئیم نقش جهان نماد است.، اما این مجموعه ورزشی را قربانى و نیمه کاره رها نکنیم .

امید قاسمیان