VAR ایرانی؛ یک شوخی بزرگ با تاخیر 20 برابری!
ورژن ایرانی نرم‌افزار VAR اما کم‌کم دارد یادآور هدست‌های ایرانی می‌شود که با هزینه‌ای کمتر در اختیار داوران قرار گرفته بود اما کارآیی لازم را نداشت.
به گزارش ایلنا، سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR) تا‌کنون نتوانسته مسیری که پیش‌بینی شده بود را به طور موفقی طی کند و آنطور که وعده داده شده بود برای نیم‌فصل دوم مورد استفاده قرار بگیرد. همه داوران و مسوولان کمیته و دپارتمان به وجود نقص‌هایی در این سیستم اشاره کرده‌اند اما در نهایت مشخص نشد مشکل اصلی نرم‌افزار VAR چه بود؟ مشکلی که بیان آن نشان از شکاف عمیقی دارد که VAR ایرانیزه با استانداردهای جهانی دارد! در شرایطی که نرم افزار کمک‌داور ویدیویی در جهان، بعد از 5 ثانیه تصاویر مورد نیاز داور را مجدداً پخش می‌کند، در نمونه طراحی شده از سوی شرکت ایرانی، یک دقیقه و نیم طول می‌کشد تا تصویر برای داور به نمایش درآید. این در حالی است که مسوولان در ابتدا مدعی بودند که با هزینه‌ای بسیار کمتر از آنچه در جهان موجود است می‌توانند سامانه VAR را در ورزشگاه‌های ایران به بهره‌برداری برسانند اما قطعاً زمانی که با اطمینان از کاهش هزینه‌ها می‌گفتند به نواقص اینچنینی فکر نکرده بودند.
می‌گفتند می‌توانند سیستم کمک‌داور ویدیویی را ایرانیزه کنند و با هزینه‌ای به مراتب کمتر از آنچه گفته می‌شود، تا نیم‌فصل دوم در ورزشگاه آزادی اجرا کنند. می‌گفتند پروژه اجرای VAR آنقدرها هم که می‌گویند پرهزینه و پردردسر نیست. ورژن ایرانی نرم‌افزار VAR اما کم‌کم دارد یادآور هدست‌های ایرانی می‌شود که با هزینه‌ای کمتر در اختیار داوران قرار گرفته بود اما کارآیی لازم را نداشت. حالا کمیته داوران با پروژه دیگری مواجه شده که در همان قدم اول شکست خورده و کمیته داوران را مجاب کرده که با صرف هزینه‌ای بیشتر به سراغ استانداردهای جهانی یا روش‌های دیگری برود.
مسوولان دپارتمان و کمیته داوران چندی پیش به نقص‌هایی اشاره کرده بودند که در اجرای سیستم کمک‌داور ویدیویی از سوی شرکت تحت قرارداد وجود داشت اما نگفتند که نقص اصلی که در این سیستم مشاهده شده چه بوده و چرا داوران حاضر نشده‌اند از برنامه طراحی شده از سوی این شرکت استفاده کنند؟ واقعیت اما این است که پیش از آنکه VAR ایرانی از سوی فیفا رد شود، داوران ایرانی آن را رد کردند.
مهمترین و اساسی‌ترین مشکل داوران با نرم‌افزار طراحی شده، زمان مورد نیاز برای بازبینی صحنه‌های مشکوک داوری بود. در نرم‌افزار VAR مورد تأیید فیفا، مدت زمانی که بین اعلام داور و بازبینی صحنه مورد نظر طول می‌کشد، چیزی حدود 5 ثانیه است. داور درخواست VAR می‌دهد و 5 ثانیه بعد صحنه مورد نظر روی مانیتور پخش می‌شود. در سیستم طراحی شده از سوی شرکت ایرانی تحت قرارداد با سازمان لیگ اما این مدت زمان تا یک دقیقه و نیم طول می‌کشد! تأخیری بیش از 20 برابر استانداردی که از سوی فدراسیون جهانی فوتبال تعیین شده است.
در جلسه‌ای که کمیته داوران از تعدادی داوران دعوت کرده بود تا در اجرای آزمایشی نرم‌افزار VAR شرکت کنند، این نکته مورد اعتراض تعدادی از داوران قرار گرفت. این داوران معتقدند با این میزان تأخیر در تکرار صحنه‌های مشکوک داوری، عملاً استفاده از برنامه طراحی شده فعلی امکان‌پذیر نیست. نمی‌شود یک دقیقه و نیم برای بازبینی صحنه بازی صبر کرد و سپس درباره‌اش تصمیم گرفت. این پروسه 3 تا 4 دقیقه از وقت بازی را تلف می‌کند و مسابقه را از جریان می‌اندازد. نقدی که کاملاً منطقی بوده و کمیته داوران را مجاب کرده که به فکر طراحی برنامه VAR از سوی شرکت دیگری بیفتد و این طراحی را به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر کند. شاید هم مثل ماجرای هدست داوران، در نهایت مجاب شود که با صرف هزینه بیشتر، نمونه خارجی آن را تهیه کند.
خاطره هدست‌ها هنوز برای جامعه داوران تازه است و آنها حاضر نیستند مشابه آن اتفاقات را با VAR تجربه کنند. همان زمان هم کمیته داوران به دلیل اختلاف قیمت نمونه ایرانی و خارجی هدست‌ها، تصمیم گرفته بود هدست‌های ایرانی را به قیمت 7 میلیون تومان بخرد و به خرید نمونه خارجی 20 میلیونی آن تن ندهد. همین شده بود که یدا... جهانبازی در وصف این هدست‌ها می‌گفت که صدای مکالمات بی‌سیم مأموران اورژانس و پلیس را بلندتر از صدای محمدرضا فغانی که کمکش در آن بازی بود، می‌شنید! بعد از این اجرای آزمایشی و مصائبی که استفاده آزمایشی‌اش برای جهانبازی و کمک‌هایش ایجاد کرده بود، کمیته داوران ترجیح داد یکی از همان نمونه‌های 20 میلیون تومانی را بخرد و در اختیار داورانش قرار دهد.
حالا اجرای VAR در همان مسیر قرار گرفته است. با این تفاوت که پیش از آنکه نمونه استاندارد آن مورد آزمایش قرار بگیرد و به تأیید نهایی برسد، دپارتمان داوران از اجرای این سیستم برای نخستین بار در دیدار حساس دربی خبر داده است. دربی در شرایط عادی، از هر نظر حساسیت‌های خاص خود را دارد و اینکه این سیستم با نواقص احتمالی‌اش برای نخستین بار در این مسابقه اجرا شود، تصمیمی است که به نظر می‌رسد نیاز به بازبینی دارد.
داود رفعتی، رییس دپارتمان داوری البته در آخرین مصاحبه خود درباره استفاده از این سیستم گفته است: «باید به این موضوع اشاره کنم که سامانه کمک داور ویدیویی به دو صورت نرم افزاری و پخش تلویزیونی استفاده می‌شود. در برخی از کشورها مثل برزیل و اسپانیا این سامانه به شکل پخش تلویزیونی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در برخی دیگر از کشورها با استفاده از نرم افزارهای خاص شناخته شده. پیش از این سامانه را با روش نرم افزاری مورد آزمایش قرار دادیم که باید بگویم نتیجه آن چندان رضایتبخش نبود. در واقع نیاز به تجهیزات و نرم افزارهای پیشرفته‌تری در این بخش داریم که طبیعتا در مدت کوتاه این امکانات فراهم نخواهد شد اما می‌توانیم مثل الگوی برخی از کشورها از روش پخش تلویزیونی استفاده کنیم که به نظرم کاملا موفق خواهد بود.»
رفعتی درباره روش پخش تلویزیونی تأکید کرده: «این سامانه با روش پخش تلویزیونی در مسابقه تیم‌های پرسپولیس و صنعت نفت مجددا به شکل آفلاین مورد آزمایش قرار می‌گیرد که در این آزمایش از دوربین‌های پخش صدا و سیما و همچنین سایر دوربین‌های لازم برای پوشش کامل صحنه‌ها استفاده می‌کنیم. مطمئنا اگر این تجربه موفق باشد برای نخستین بار در ایران و در مسابقه دربی بین دو تیم پرسپولیس و استقلال به صورت آنلاین می‌توانیم VAR را مورد آزمایش قرار بدهیم.»
آخرین نمونه آزمایش شده VAR به صورت نرم‌افزاری با یک دقیقه و نیم تأخیر در پخش مجدد تصاویر، در صورت اجرا در دربی، می‌تواند به یک فاجعه اساسی منجر شود. تا پیش از برگزاری دربی باید دید آیا روش پخش تلویزیونی برای استفاده از این سیستم، تجربه موفقی خواهد بود یا نه؟
به نظر می‌رسد داود رفعتی به‌عنوان رییس دپارتمان داوری، بیشتر از اینکه به بهره‌برداری از سامانه VAR به چشم گامی برای کمک به کیفیت داوری نگاه کند، اصرار دارد آن را به نام خود ثبت کند. مثل صدها پروژه نیمه‌کاره دیگر که مسوولان برای ثبت در کارنامه خود، نیمه‌کاره افتتاح کردند و سپس همانطور نیمه کاره رها شد.
