درباره شجاع، از بابلسر تا رفسنجان و پرسپولیس؛ پرنــده کروات‌پسند
شجاع خلیل زاده؛ از لغزش‌ها تا گلزنی و ستاره شدن
مدافع سرخپوشان این روزها در قامت ستاره شماره یک تیمش در حال درخشش است و نشان داده چرا چشمان برانکو در چند گذشته به دنبال او بوده است.
از همان نوجوانی و روزگاری که برای تیم شهرش بابلسر بازی می‌کرد، می‌شد حدس زد که بااستعداد است و آینده‌ای روشن پیش‌رو دارد. یک اتفاق او را از بابلسر به رفسنجان برد تا در استان کرمان، مدافعی مطمئن متولد شود. مربی شمالی تیم‌های پایه مس، شجاع خلیل‌زاده را برای حضور در آزمایش فنی به رفسنجان دعوت کرد و این سرآغاز درخشش مدافعی بود که بعدها به رده ملی رسید و برای تیم جوانان ایران بازی کرد.
دوران حضور خلیل‌زاده در تیم‌های پایه مس رفسنجان چندان طولانی نبود، چون اکبر زبردست که سرمربی تیم اصلی این باشگاه بود، استعداد شجاع را دید و از او در ترکیب بزرگسالان استفاده کرد. شجاع دو فصل را در مس رفسنجان گذراند و 42 بار برای این تیم در لیگ یک بازی کرد.
شاید اگر بازی تدارکاتی مس رفسنجان مقابل مس کرمان نبود، خلیل‌زاده مدت بیشتری در لیگ یک می‌ماند اما چشم‌های تیزبین صمد مرفاوی، شجاع را دید تا او در استان کرمان بماند و این بار پیراهن مس در لیگ برتر را بپوشد. شجاع در ابتدا روی نیمکت می‌نشست اما وقتی نبی‌ا... باقری‌ها -مدافع مس کرمان- با مرفاوی به مشکل خورد، خلیل‌زاده به ترکیب اصلی رسید و از آن به بعد دیگر هیچ‌یک از بازی‌های لیگ برتر را از دست نداد.
مرفاوی رفت و بلاژویچ مسوولیت فنی مس‌کرمان را بر عهده گرفت. مربی کروات در نخستین تمرین، عاشق سبک بازی شجاع شد. وقتی در یک نبرد هوایی، خلیل‌زاده به هوا بلند شد تا ضربه سر بزند، بلاژ فریادی از سر خوشحالی سر داد و گفت: «واو، تو پرنده آسمانی منی.»
شجاع خیلی زود به بازیکن محبوب چیرو تبدیل شد و مربی کروات آنقدر به او اطمینان کرد تا به تیم ملی دعوت شود و مورد توجه کارلوس کی‌روش قرار بگیرد.
درباره رابطه شجاع و بلاژ همین بس که او به بازیکنانی که دوست‌شان داشت می‌گفت «شجاع». خلیل‌زاده آنقدر مورد توجه بلاژویچ قرار گرفت که او بارها مدعی شد بهترین مدافع ایران را در اختیار دارد. حتی چیرو قصد داشت شجاع را به تیم‌های مطرح فوتبال اروپا معرفی کند. رابطه عاشقانه این دو با جدایی بلاژویچ از مس کرمان تمام شد اما روابط حسنه شجاع با مربیان کروات نه.
در این بین، خلیل‌زاده یک دوره کوتاه را هم کنار نناد نیکولیچ در تیم جوانان ایران سپری کرد.
او آنجا هم یک بازیکن کلیدی بود اما چه سود که شجاع و ستاره‌هایی چون محمدباقر صادقی، کمال کامیابی‌نیا، محسن مسلمان، بختیار رحمانی، حسین ابراهیمی، احسان حاجی‌صفی، کریم انصاری‌فرد و سروش رفیعی موفق نشدند عنوانی قابل توجه به دست بیاورند و قهرمان آسیا شوند.
شجاع بعد از انجام بازی‌های درخشان در پیراهن مس کرمان و حضور در ترکیب تیم ملی، با پرسپولیس به توافق رسید. او همراه محمد رویانیان دور یک میز نشست و به توافق رسید تا پیراهن پرسپولیس را بپوشد اما پیشنهاد جذاب سپاهان، خلیل‌زاده را به اصفهان برد. شجاع دو فصل برای سپاهان بازی کرد و برای انجام خدمت سربازی به تراکتورسازی رفت.
در تراکتورسازی، خلیل‌زاده یک فصل سخت و طولانی را سپری کرد اما به دلیل قرارداد یک‌ساله‌ای که با سپاهان داشت به اصفهان برگشت، آن‌هم در شرایطی که برانکو و پرسپولیس برای جذب او به انواع و اقسام راه‌ها پناه بردند اما در نهایت به هدف خود نرسیدند. شجاع در سپاهان زیر نظر زلاتکو کرانچار و عبدا... ویسی بازی کرد و با پایان قرارداد، تبدیل به نخستین خرید پرسپولیس برای لیگ هفدهم شد.
دو فصل بازی در پرسپولیس، شجاع خلیل‌زاده را به یک بازیکن محبوب میان هواداران پرشمار این تیم تبدیل کرده. بازیکنی با خصوصیاتی مثال‌زدنی نظیر سرعت بالا، پرش‌های بلند و نترس و شجاع. شجاع نه به خاطر نامش بلکه به دلیل سبک بازی و عملکردی که در زمین به نمایش می‌گذارد، شجاع است.
تنها نقطه تاریک دوران فوتبال خلیل‌زاده، اندک بازی‌های ملی اوست. بازیکنی در قواره‌های او می‌توانست تا سال‌ها در ترکیب تیم ملی باشد و عضوی جدا نشدنی از فهرست کی‌روش اما چه سود که یک مصاحبه، تا همین امروز بین او و تیم ملی فاصله انداخته. بازیکنی که به طرز عجیبی کروات‌پسند است اما انگار پرتغالی‌ها او را دوست ندارند.
مصاحبه‌ای که تیم‌ملی را از شجاع گرفت
نمی‌توانی فوتبالی باشی و هرگز از خودت نپرسیده باشی که شجاع خلیل‌زاده چرا هیچ‌وقت برای پوشیدن پیراهن تیم‌ملی گزینه نیست؟ یا محال است برای پیدا کردن پاسخش، کارنامه فنی او را زیر و رو کنی. شجاع همانی است که در پایان لیگ قهرمانان با بیش از 70 دفع توپ موفق، بالاتر از همه مدافعان آسیا ایستاد و اگر چه با تیم‌ملی هم غریبه نیست اما شانسی هم برایش ندارد.
البته دعوت نشدن شجاع خلیل‌زاده به تیم‌ملی هیچ ربطی به دعواهای کی‌روش و برانکو ندارد چرا که مرد پرتغالی پیش از قرمزپوش شدن او خطش زده بود. یکی از ستاره‌های سپاهان در بازی مقابل پرسپولیس همین شجاع بود که فکر می‌کرد بعد از این بازی می‌تواند چمدانش را ببندد و با تیم‌ملی به اردوی پرتغال برود اما کی‌روش دعوتش نکرد.
در واکنش به این اتفاق خلیل‌زاده حرف‌هایی را در مورد سرمربی تیم‌ملی به زبان آورد که به عقیده خیلی‌ها همین حرف‌ها برای همیشه او را از تیم‌ملی دور کرد. او با لحنی که عصبانیت از آن می‌بارید، گفته بود: «نمی‌دانم دیگر چطور باید بازی کنم تا به تیم‌ملی دعوت شوم؟ من واقعا از این نحوه دعوت کردن سر درنمی‌آورم و دوست دارم بدانم ملاک دعوت شدن به تیم‌ملی چیست؟ البته نظر هر مربی قابل احترام است و همه می‌دانیم مربیگری سلیقه‌ای است اما می‌خواهم بدانم چرا بازی‌های لیگ برتر دیده نمی‌شود؟»
شجاع دعوت از لژیونرها را هم بهانه کرد برای کنایه زدن به کی‌روش: «تمام بازیکنان تیم‌ملی در جام جهانی دوباره دعوت شدند. البته با یکی دو تغییر! فکر می‌کنم ما هم اگر از مرز ایران رد شویم و حتی در لیگ افغانستان بازی کنیم، به تیم‌ملی دعوت می‌شویم. باور کنید اگر در لیگ‌های ضعیفی مانند افغانستان و ترکمنستان بازی کنیم، می‌توانیم جزو نفرات دعوت‌شده به تیم‌ملی باشیم! واقعا چه زمانی قرار است نسل تیم‌ملی تغییر کند و به بازیکنان جوان هم فرصت بازی بدهند؟»
این اما همه انتقادهای شجاع خلیل‌زاده از سرمربی تیم‌ملی نبود و او در ادامه با لحنی گزنده‌تر کی‌روش را به نقد کشید: «من نمی‌دانم فوتبال‌مان چه پیشرفتی کرده؟ ما در جام جهانی جلوی آرژانتین اتوبوسی دفاع کردیم اما عیارمان در بازی با بوسنی که حمله کردیم، مشخص شد. وقتی لیگ دیده نمی‌شود، چطور انتظار داریم فوتبال‌مان پیشرفت کند؟ بازیکنان لیگ باید حق‌شان را از چه کسی بگیرند؟ نکند بازیکنان دیگر شق‌القمر می‌کنند؟ آقای کی‌روش که فقط بازی‌های تهران را می‌بینند و یک خمیازه می‌کشند و می‌روند! ایشان فقط برای رفع مسوولیت به ورزشگاه آزادی می‌رود و با توجه به اینکه تا حالا به شهرستان‌ها نرفته ما چگونه باید برای دعوت شدن به تیم‌ملی انگیزه‌ای داشته باشیم؟»وعده بی سرانجام بلاژویچ
پرنده‌ای که به آسمان میلان نرسید
آنکه فوتبال ایران را متوجه شجاع خلیل‌زاده کرد، چیرو بود. همان میروسلاو بلاژویچ خودمان که وقتی این مدافع را در نخستین تمرین مس کرمان دید، از خوشحالی فریاد سر داد و همان‌جا لقب بهترین مدافع ایران را تقدیمش کرد. هدیه جذاب‌تر چیرو به شجاع اما لقب «پرنده آسمانی» بود که هنوز با هر پرش و ضربه سر این مدافع در ذهن‌مان جان می‌گیرد و خودِ خلیل‌زاده هم حتما به یادگار نگهش داشته.
برای درک علاقه بلاژویچ به شجاع خلیل‌زاده کافی است مصاحبه مفصل او با سایت گل را به یاد بیاوریم. همان‌جایی که او تاکید داشت از روابط خود با برلوسکنی مالک باشگاه میلان استفاده خواهد کرد تا این مدافع را که بهترین معرفی‌اش کرده بود، به آنجا بفرستد. ما باورش نکردیم و شجاع هم آنقدر خوش‌شانس نبود که پایش به سرزمین بهترین مدافعان دنیای فوتبال برسد اما چیرو هر بار به یادمان می‌آورد که او بهترین مدافع ایران است و هر‌بار، در تایید این ادعایش تکرار می‌کرد که شجاع خلیل‌زاده به زودی در فوتبال اروپا چهره خواهد شد.
حرف‌های تاریخی بعد از آن درباره شجاع را میروسلاو بلاژویچ در مصاحبه با روزنامه یوتارنی‌لیست کرواسی به زبان آورد و به مدیران دیناموزاگرب توصیه کرد که برای تامین آینده باشگاه‌شان، این مدافع ایرانی را به خدمت بگیرند. هر چند در نهایت نه رابطه دوستانه‌اش با مالک میلان به کار شجاع آمد و نه توصیه‌اش به مدیران دینامو. همانطور که تعریف و تمجیدهایش پیش کارلوس کی‌روش را سرمربی تیم‌ملی ایران خیلی زود به دست باد سپرد و حتی در روزهای اوج و پختگی شجاع خلیل‌زاده حاضر نیست یکی از آن همه پیراهن شماره‌دار را برای پرو کردن به او بدهد.
کارت قرمــز
شجاع خلیل‌زاده را شاید خیلی‌ها به‌عنوان یک بازیکن خشن بشناسند اما واقعیت این است که او در تمام سال‌های حضورش در لیگ برتر فقط سه بار کارت قرمز گرفته. او یک بار به‌عنوان بازیکن مس کرمان از زمین اخراج شد و در سپاهان که بود، دو بار کارت قرمز گرفت. در پرسپولیس اما هنوز کارت قرمز نگرفته تا اخراج‌هایش در این هشت سال، روی عدد سه ثابت بماند.
کارت زرد
همه کارت‌های زرد شجاع خلیل‌زاده را که بشماری، می‌رسی به عدد 52. در نگاه اول شاید ناامیدکننده به نظر برسد اما اگر با حضور هشت ساله او در لیگ برتر و چند دوره حضورش در لیگ قهرمانان آسیا بسنجی، آنقدرها هم عجیب نیست. فصل 90 - 89 بود که شجاع به لیگ برتر آمد و از آن موقع تا امروز که هشت سال گذشته، 45 کارت زرد گرفته است. یعنی به طور میانگین، سالی 5/6کارت زرد. بیشترین تعداد کارت زرد در یک فصل را شجاع در سپاهان ثبت کرده است؛ با 9 کارت. او 7 کارت زرد آسیایی هم دارد.
بازی لیگ برتری
آمار تعداد بازی‌های شجاع خلیل‌زاده در لیگ یک و لیگ برتر، نشان می‌دهد که او به طور میانگین هر فصل 23 بار برای تیم‌هایش به میدان رفته و بازیکنی ثابت و کلیدی بوده. شجاع 42 بار برای مس‌رفسنجان در لیگ یک بازی کرده، 74 بار پیراهن مس‌کرمان را پوشیده، 58 بازی برای سپاهان- دو مقطع- انجام داده، 22 بار در ترکیب تراکتورسازی قرار گرفته و تا امروز 39 بار نیز پیراهن پرسپولیس را پوشیده. این آمار تعداد بازی‌های خلیل‌زاده در لیگ برتر و لیگ یک و بدون در نظر گرفتن لیگ قهرمانان آسیا و جام حذفی است.
قهرمــانی
در طول حدود 9 سالی که خلیل‌زاده به سطح نخست فوتبال باشگاهی در ایران رسیده، فقط 3 عنوان قهرمانی به‌دست آورده. او یک بار همراه پرسپولیس قهرمان لیگ برتر شده و دو بار نیز سوپرجام را به‌دست آورده. شجاع در لیگ چهاردهم با سپاهان عنوان نایب‌قهرمانی را کسب کرد و در فینال لیگ قهرمانان آسیا و بعد از شکست مقابل کاشیما انتلرز ژاپن نیز این مقام برای او تکرار شد. از این حیث، خلیل‌زاده آمار ویژه‌ای از خود بر جا نگذاشته و البته ایرادی هم متوجه او نمی‌شود. خودتان را جای او بگذارید، مگر می‌شود با مس‌کرمان قهرمان لیگ برتر شد؟
بازی ملــی
نخستین بار، اوایل دهه 90 شمسی، کارلوس کی‌روش نام شجاع خلیل‌زاده را در فهرست خود نوشت و او را به اردوی تیم ملی دعوت کرد. کمی طول کشید تا شجاع در رده ملی نخستین بازی‌اش را انجام بدهد، چیزی حدود یک سال. خلیل‌زاده نخستین بار، چهارشنبه 13 اردیبهشت 1391 در ورزشگاه انقلاب کرج و برای بازی مقابل موزامبیک در ترکیب تیم ملی قرار گرفت. دیداری که با نتیجه 3 بر صفر به سود ایران به پایان رسید. شجاع به جز موزامبیک، در 5 بازی رسمی دیگر پیراهن تیم ملی را پوشید. تاجیکستان، عربستان، بحرین، یمن و عمان تیم‌هایی بودند که خلیل‌زاده سابقه بازی برابر آنها را دارد. شجاع در این بازی‌ها 4 بار در ترکیب ثابت قرار گرفت و 2 بازی هم به‌عنوان بازیکن جانشین وارد زمین شد.
گــل زده
هشت سال حضور در لیگ برتر و 9 گل. برای یک مدافع آمار بدی نمی‌تواند باشد. شجاع نخستین گل لیگ برتری‌اش را وارد دروازه تیم شاهین بوشهر کرده بود. در تاریخ 15 فروردین سال 91 که 3 بر 2 برنده شدند. او آن روزها بازیکن مس کرمان بود و با پیراهن این تیم یک گل هم به ذوب‌آهن زد که اتفاقا آن بازی را هم 3 بر 2 بردند. جالب اما گلزنی‌های شجاع خلیل‌زاده مقابل ماشین‌سازی است. او زمانی که بازیکن تراکتورسازی بود، در روز پیروزی سه بر یک این تیم مقابل ماشین‌سازی دو گل زد و چند روز پیش تک گل سه امتیازی پرسپولیس را وارد دروازه این تیم کرد. فولاد، سپاهان و استقلال خوزستان و ذوب‌آهن هم دیگر تیم‌هایی هستند که شجاع با پیراهن پرسپولیس به آنها گل زده است
لیگ قهرمانان آسیا
تا اینجای کار، شجاع خلیل‌زاده در چهار دوره لیگ قهرمانان به میدان رفته است. یک بار با سپاهان، یک بار با تراکتورسازی و دو بار هم با پرسپولیس. چهار دوره حضور و 30 بازی آسیایی که از این تعداد، پرسپولیس بیشترین سهم را دارد. شجاع در 17 بازی آسیایی پرسپولیس در لیگ قهرمانان 2017 و 2018 حضور داشته، 7 بار با پیراهن تراکتورسازی به دیدار تیم‌های آسیایی رفته و 6 بازی آسیایی هم به‌عنوان بازیکن سپاهان دارد. به‌عنوان یک مدافع، نباید برای شمردن گل‌های شجاع وقت بگذاریم اما دو گلی را که او در لیگ قهرمانان به ثمر رسانده، نمی‌شود نادیده گرفت. به‌ویژه گلش به الاهلی در روز 31 مرداد 96 که پرسپولیس را به بازی دو بر صفر باخته، برگرداند. شجاع خلیل‌زاده یک فصل پیش از آن یعنی در روز چهارم اسفند 94 هم یکی از 4 گل تراکتورسازی را وارد دروازه الجزیره امارات کرده بود.
