اشتباه نکنید، در مورد پاس تهران صحبت می‌کنیم (گزارش ویژه)

به گزارش خبرنگار ورزشی ایلنا، تیم فوتبال پاس که یکی از پرافتخارترین تیم‌های تاریخ فوتبال کشورمان محسوب می‌شود و معرف چند نسل از ستاره‌های فوتبال کشورمان بوده است، پس از انتقال از تهران به همدان در سراشیبی سقوط افتاده است و دسته‌های فوتبال را یکی از پس دیگری به سمت پایین طی می‌می‌کند. پاس در هفته بیست و دوم لیگ دسته دوم در گروه C با 2 گل به شهرداری بم باخت تا سقوطش به دسته سوم مسجل شود و این پایان تلخی باری نابودی یکی از ابرقدرت‌های فوتبال ایران و آسیاست که روزگاری نام و آوازه‌ای برای خود داشت. به بهانه این اتفاق تلخ مروری بر پاس بزرگ از پیدایش تا نابودی نسبی کنونی داشته‌ایم.

تولد پلیس‌های فوتبالیست در تهران

سال 1332 تعدادی از افسران پلیس به همراه سروان اسدالهی به منظور سازماندهی ورزش پلیس حرکت تازه‌ای را آغاز می‌کنند. در این سال سروان اسدالهی با یک توپ فوتبال و با کمترین امکانات به همراه گروهی از دانشجویان دانشکده افسری، برای تشکیل تیم فوتبال شهربانی وارد میدان می‌شوند. این تیم اولین تمرین خود را در زمین دانشکده افسری انجام می‌دهد. تیم دانشجویان دانشکده افسری همزمان با مسابقات قهرمانی نیروهای مسلح در سال 1332 به طور رسمی اعلام موجودیت می‌کند و با اقتدار و شایستگی در سکوی دوم این دوره از رقابت‌ها قرار می‌گیرد. پس از آن سروان صادقی با عشق و علاقه و با کمک سروان اسدالهی و چند نفر از بازیکنان قدیمی اقدام به تشکیل تیم شهربانی می‌کند و به عنوان مسئول تیم برگزیده می‌شود. در آن زمان مربی تیم شهربانی بهمن شهیدی بود. در  17 تیرماه سال 1342، با تلاش سروان صادقی و سیر دوستداران ورزش در پلیس، باشگاه تحت عنوان پاس به ثبت رسید و پیش نویس اساسنامه تهیه و پاس داری هویت قانونی و سازمانی شد.در سال 1345 اساسنامه باشگاه پاس به تصویب هیات مدیره رسید و بعد از دوازده سال فراز و نشیب و شرکت در مسابقات رسمی و غیر رسمی و پشت سر گذاشتن مشکلات فراوان این باشگاه فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. 

99سال بازی در زمین اختصاصی

در آن زمان زمین اکباتان متعلق به اوقاف بود و اوقاف این زمین را 99 ساله اجاره داد. سروان صادقی توانست زمین را به مبلغ 20.000 تومان برای 99 سال اجاره کند. سروان صادقی در سال 1350 با پیدا کردن نقشه ثبتی زمین توانست محدوده زمین اکباتان را به ثبت برساند و طی آن یک صورتجلسه رسمی تحویل رئیس شهربانی بدهد. به این ترتیب باشگاه پاس صاحب زمین اختصاصی می شود. فریدون صادقی با پیگیری‌های بی‌وقفه خود به هر جایی که می‌توانست، سر می‌زد از هر جایی که امکان داشت کمک می‌گرفت تا تیم پاس شکل بگیرد. در حقیقت تولد و وجود پاس مرهون زحمات، پشتکار و تلاش فریدون صادقی است.

اولین مسابقه رسمی

اولین مسابقه رسمی تیم پاس در سال 1343 و در مقابل تیم فوتبال (کوروش) انجام و پاس با ترکیب نفراتی چون: فرامرز ظلی, حسن حبیبی, محمد رنجبر, حشمت مهاجرانی, رسولی, یزدانیان, معیریان, محمود یاوری, همایون شاهرخی, یینه‌ورزان و پرویز میرزا‌حسن وارد میدان شد و با این تیم به تساوی یک بر یک رسید. پاس در سالهای 1357و 1356 با مربیگری حسن حبیبی, قهرمان لیگ تخت جمشید شد.

پاس بعد از انقلاب در جام حذفی شهید صمدی اسپندی در سال 1358 به مقام دوم تهران رسید. پاس در سالهای 1372 و1371 طی دو دوره متوالی از لیگ آزادگان, عنوان قهرمانی مسابقات را به دست آورد و در دیماه 1371 با شایستگی تمام در مسابقات فوتبال جام باشگاههی آسیا به عنوان قهرمانی دست یافت. قهرمانی پاس در شهر منامه, پایتخت بحرین و بعد از پیروزی برابر تیمهای قدرتمند یومیوری ژاپن و الشباب عربستان به دست آمد.

حضور در رقابت‌های آسیایی 1993

در جریان مسابقات لیگ آزادگان در سال 71، تیم پاس به عنوان نماینده کشورمان و قهرمان باشگاه های ایران در مسابقات جام باشگاهی آسیا شرکت کرد. تیم پاس برای قرار گرفتن در بین هشت تیم مرحله نهایی جام باشگاهی آسیا که در بحرین انجام می‌شد طی روزهای 10 و 17 مهر دو دیدار رفت و برگشت مقابل العربی قطر برگزار کرد. در دیدار رفت پاس در یک بازی نزدیک با نتیجه 3 بر 2 از حریف شکست خورد ولی در بازی برگشت موفق شد با ارائه یک بازی تهاجمی و جنگندگی بازیکنان خود با نتیجه 2 بر صفر حریف خود را شکست داده تا جزو هشت تیمی باشد که در مرحله نهایی، پیکارهای خود را در بحرین برگزار می‌کنند. گل‌های پاس در آن دیدار توسط علیرضا حکیم‌زاده و اکبر یوسفی به ثمر رسید.

پاس برای آغاز مسابقات آسیایی تیم غارت شده‌ای به نظر می‌رسید و با یک بازیکن مصدوم، یک یار دو اخطاره، یک بازیکن پاسپورت گم کرده و ... وارد بحرین شد.

پاس، قهرمان آسیا

در مرحله نهایی تیم پاس با تیم‌های الوصل امارات، امناگونک کره‌شمالی و وهالب پاکستان در گروه ب قرار گرفت و در گروه دیگر تیم‌های الشباب عربستان، المحروق بحرین، آرتسو اندونزی و یومیوری ژاپن با هم به رقابت پرداختند. تیم‌های اول و دوم هر گروه برای به دست آوردن قهرمانی باید به صورت ضربدری با هم پیکار می‌کردند ـ تیم پاس که بدون همراهی نماینده‌ا‌ی از فدراسیون وارد جزیره کوچک منامه شده بود در هتل نه چندان پرستاره گیت گلف به عنوان آخرین تیم اردو زد.

پاس تازه متوجه شده بود که وارد قتلگاهی شده که در آن همه حریفانش مقدمات ورود به فوتبال حرفه‌ای آسیا را با آوردن مربیان و بازیکنان برزیلی و کروات گذرانده‌اند ـ بازی پاس و الوصل تقریباً سرنوشت این گروه را مشخص می‌کرد و در پیان تیم الوصل بود که با یک گل بازی را به سود خود پایان داد. در دیدار دوم پاس باید با وهالبی بازی می‌کرد که در بازی اول خود 10 گل از الوصل خورده بود ـ اما تیم پاس در مقابل این حریف ضعیف نیز ناکام ماند و به نتیجه‌ای بهتر از یک-یک دست نیافت. تا تیم دوم گروه ب شود. گل پاس توسط محسن گروسی وارد دروازه وهالب شد. در نیمه نهایی پاس در مقابل یومیوری ژاپن قرار گرفت و بعد از 120 دقیقه جدال دیدنی به برتری 2-1 برابر حریف ژاپنی دست یافت. فیروز کریمی سرمربی و داوود زمینی مربی پاس روشی را ارائه کردند که بعد از بازی ماتسوکی مربی تیم ژاپنی بگوید از تاکتیک پاس سردر نیاوردم در این بازی مدیرروستا و حکیم‌زاده زننده گل‌های تیم پاس بودند. در مقابل تیم الشباب نیز موفق به پیروزی الوصل شده بود و به دیدار نهایی راه یافت تا در آن دیدار حریف تیم پاس باشد.

این دیدار از حساسیت بالایی برخوردار بود ولی تیم پاس با پیروزی برابر نماینده پر قدرت ژاپنی روحیه‌ای مضاعف به دست آورده بود ـ در این دیدار هر دو تیم برای قهرمانی پا به میدان گذاشته بودند ولی این تیم پاس بود که با تک گل دقیقه 39 محسن گروسی پیروز میدان شد و به مقام قهرمانی آسیا رسید. بی شک سال 1371 نقطه اوجی در تاریخ باشگاه پاس بود. پاس در همین سال و در همین پیکارها جام اخلاق را نیز تصاحب کرد که برگ زرین دیگری در آلبوم افتخارات پاس به شمار می‌رود.

پاس تهران، قهرمان ایران

پاس تاکنون 5 بار قهرمانی در سطح اول فوتبال کشورمان را تجربه کرده است که 2 قهرمانی مربوط به پیش از انقلاب و لیگ تخت جمشید در سال‌های 56 و 57 بوده است و 2 قهرمانی در لیگ آزادگان در سال‌های 70 و 71 به این تیم رسیده است.

آخرین قهرمانی پاس و تنها قهرمانی این تیم در لیگ برتر مربوط به دور دوم این لیگ با هدای مجید جلالی است. پاس در این دوره ستارگانی مثل حسن رودباریان، محمد نصرتی، مهدی هاشمی‌نسب، بهروز رهبری‌فر، خداداد عزیزی، جواد نکونام و... را در اختیار داشت و توانست در رقابتی شانه‌به‌شانه با استقلال که اولین فصل حضور قلعه‌نویی در این تیم را تجربه می‌کرد در پایان به قهرمانی دست یابد.

هفته پایانی رقابت‌ها با پیروزی 5 بر صفر پاس تهران مقابل استقلال اهواز همراه بود و جشن قهرمانی این تیم در ورزشگاه دستگردی و در زمان مدیریت مصطفی آجورلو برگزار شد.

وداع با پاس تهران و سلام به پاس همدان

پاس تهران در آخرین سال حیات خود روزگار خوبی را سپری نکرد. پس از جدایی مصطفی دنیزلی، مجید جلالی که یک بار پاس را در فصل ۸۳–۸۲ به قهرمانی لیگ برتر رسانده بود، به عنوان مربی برگزیده شد و تا هفته چهاردهم، پاس با ۴ برد، ۴ مساوی و ۶ باخت در میان ۱۶ تیم در جایگاه یازدهم قرار داشت. با وجود برد ۱–۰ برابر استقلال اهواز در هفته چهاردهم، جلالی دقایقی پس از بازی برکنار شد و همایون شاهرخی جایگزین وی شد. این در حالی بود که غیاثی، مدیرعامل باشگاه پس از تغییر مربی اعلام کرد که جلالی هفته پیش برکنار شده بود.

پاس با شاهرخی تا پایان فصل ۳ برد، ۹ تساوی و ۴ باخت دیگر به دست آورد و دهم شد آخرین بازی پاس برابر استقلال بود که با نتیجه ۱–۱ پایان یافت. مصطفی چترآبگون آخرین گلزن تاریخ پاس تهران بود.

جزئیات انتقال و نابودی تاریخی پاس

پس از پایان فصل ۸۶–۸۵ باشگاه پاس تهران به شهر همدان منتقل شد. در ابتدا خبرهایی دربارهٔ غیرقانونی بودن این انتقال منتشر شد، سپس اعلام شد باشگاه بدون دریافت پول به شهدای همدان هدیه شده‌است. ابتدا قرار بود باشگاه با نام شهدای الوند همدان به همدان منتقل شود اما در نهایت پاس همدان (مخفف پیروزی، استقامت، سرافرازی) نام گرفت. بر اساس تفاهم‌نامه‌ای میان نیروی انتظامی و باشگاه پاس همدان، باشگاه پاس همدان می‌تواند همچنان از بازیکنان مشمول خدمت سربازی استفاده کند. انتقال پاس به همدان، زمینه‌ساز انتقال صباباتری به قم و پیکان به قزوین شد.

فروپاشی پاس تهران و ایجاد پاس همدان که نخستین تجربه طرح انتقال باشگاه‌های تهرانی به شهرهای دیگر بود، یک جنجال در رسانه‌های ایران به وجود آورد و مخالفان بسیاری داشت. کاظم اولیایی، مدیرعامل سابق باشگاه پاس همدان، حمیدرضا حاجی‌بابایی نماینده همدان در مجلس شورای اسلامی، بهروز مرادی استادار وقت همدان و کیومرث هاشمی نایب رئیس سازمان تربیت بدنی از موافقان اصلی این انتقال بودند که همگی آنان در این انتقال نقش داشتند.

سقوط تلخ به دسته سوم

پاس همدان از زمان انتقال خود در سراشیبی سقوط قرار گرفت و در لیگ دهم به لیگ دسته اول و در سال 95 به لیگ دسته دوم و در روزهای پایانی سال 96 و چند هفته پیش از پایان رقابت‌های لیگ دسته دوم، به لیگ دسته سوم منتقل شد تا سقوط و ناکامی‌ خود را کامل کند.

چهره‌های مطرح تاریخ باشگاه

پاس تهران در تاریخ خود چهره‌های مطرحی را به فوتبال کشورمان معرفی کرده است که در تاریخ فوتبال ایران نام‌آور و تاثیرگذار بوده‌اند که به معرفی بخشی از آنها می‌پردازیم:

* نسل اول (دهه 30 و 40):

حسن حبیبی، حشمت مهاجرانی، فرامرز ظلی، مرحوم محمد رنجبر، همایون شاهرخی، مهدی مناجاتی، گودرز حبیبی و محمود یاوری

* نسل دوم (دهه 50 و 60):

اصغر شرفی، فیروز کریمی،‌ محمد صادقی، حسین فرکی،‌ حسین کازرانی و مجید حلوایی

* نسل سوم (دهه 70)

حمید استیلی، محمد خاکپور، وحید هاشمیان، بهزاد غلامپور، مارکار آقاجانیان، ستار همدانی، رسول خطیبی، علی‌اصغر مدیرروستا، محسن گروسی

* نسل چهارم (دهه 80)

جواد نکونام، آرش برهانی، خداداد عزیزی، محمد نصرتی، حسن رودباریان، محسن بیاتی‌نیا و...

بدون شک نام و آوازه بلند پاس بزرگ در فوتبال تهران و ایران جاودانه خواهد بود و تصمیمات اشتباه و بدون عاقبت‌اندیشی که این تیم ریشه‌دار را به نابودی کشانده است، خللی در آوازه بزرگ این تیم در گذشته ایجاد نخواهد کرد. در این میان تنها افسوسی بر دل خواهد ماند از این سرمایه‌سوزی بزرگ در مورد یکی از آبروهای فوتبال ایران در قاره کهن که روزگاری بر بام فوتبال آسیا ایستاده بود و حالا در سوگ سقوط به چهارمین رده فوتبال ایران نشسته است.