مناقشه بر سر مطالبه‌گری نهادهای مدنی محیط زیست در همدان

به گزارش خبرنگار ایلنا، اعلام نتایج فاز نخست اجرای پروژه توان افزایی و ظرفیت سازی جامعه محلی در راستای مدیریت مشارکتی منطقه حفاظت شده خانگرمز تویسرکان، شب گذشته با حضور 20 مسئول شهرستانی، استانی و کشوری از سوی اعضای بنیاد مهر همدان در این منطقه حفاظت شده انجام شد که به مناقشه از سوی دو تن از مسئولان شهرستان تویسرکان انجامید.

در این نشست که با سخنرانی های متعددی همراه بود، بابک مغازه ای به عنوان مدیر پروژه به تبیین نظرات، انتقادات و مشکلات مردم 6 روستای اطراف منطقه حفاظت شده خانگرمز تویسرکان در 47 محور آب، کشاورزی و زمین، دام و معیشت مکمل با محوریت گردشگری پرداخت و شیوه های اجرای پروژه و نتایج آن را بیان کرد.

نقل قول اظهارات مردم روستا از سوی وی، موجب واکنش نماینده مردم تویسرکان در مجلس شورای اسلامی شهرستان شد.

محمدمهدی مفتح طی سخنانی گفت: پروژه مذکور در حوزه ماموریت‌های محیط زیست نیست.

مفتح با بیان اینکه ما با مردم جلساتی داشته ایم افزود: مردم از حمله گرگ ها گلایه دارند و اینکه محیط زیست اجازه نمی دهد گرگ ها کشته شوند و با آنها مقابله شود. بنده به شدت در مسجدی به محیط زیست حمله کردم و گفتم خداوند متعال آنچه را در آسمان و زمین خلق کرده است برای انسان است یعنی چه که مردم نباید با گرگ ها مقابله کنند تا تعادل محیط زیست به هم نخورد! صراحتا گفتم اصلا قابل قبول نیست و دام های مردم باید در امنیت باشد و گرگ باید کشته شود!

وی ادامه داد: این را دو سه سال پیش گفتم و بعد محیط زیست را مجبور کردم در روستاها با مردم صحبت کند و آموزش دهد. ما محیط زیست را در وهله اول برای انسان می خواهیم و محیط زیست در خدمت مردم است.

وی با نقل خاطره ای از نماینده سابق بندرعباس در مجلس پنجم شورای اسلامی گفت: چه کسی باعث تخریب لایه اوزون شده است. ما یا آمریکا؟ چرا ما بیاییم با فشار سازمان محیط زیست جلوی کار اقتصادی را بگیریم و کاری کنیم که تولید صورت نگیرد و واحد صنعتی به دلیل آلایندگی و تخریب لایه ازون ایجاد نشود؟ ما به پیمان کیوتو ملحق شدیم و این پیمان یعنی تولید نکنیم!

وی اظهار کرد: محیط زیست ما باید در خدمت انسان و تولید کشور باشد. محیط زیستی که نشود در کنارش جوان ما کار کند به چه درد می خورد؟ ما نباید استانداردهای پیشرفته را لحاظ کنیم.

وی تصریح کرد: بیکاری با تولید حل می شود و تولید با محیط زیست تعارض دارد و نمی شود همه چیز را با هم جمع کرد.

وی در ادامه پرسید: این پروژه توان افزایی جوامع محلی چه ارتباطی با محیط زیست دارد؟ هر کس در حوزه کارش در بخش های مختلف دولت کار انجام می دهد و سازمان مردم نهاد باید کار خود را انجام دهند و این کارها ارتباطی به سمن ها ندارد.

فرماندار تویسرکان نیز ارائه انتقادات و نظرات مردم را از سوی مدیر پروژه توانمند سازی جوامع محلی حاشیه منطقه حفاظت شده خانگرمز برنتابید و با برآشفتگی به ارائه گزارش عملکرد در حوزه های مطرح شده پرداخت و مطالب عنوان شده از سوی سازمان مردم نهاد بنیاد مهر را تکذیب کرد و تخریب دولت در شهرستان تویسرکان دانست.

شهربانو امانی مشاور امور بانوان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز پس از این اتفاق روی سن حاضر شد و گفت: ما قرار بود ام القرای جهان و الگو باشیم اما اکنون دلهای‌مان از فرونشست های زمین و بحران های محیط زیست به دردآمده است.

امانی با بیان اینکه گزارش ارائه شده، نقل نظرات روستائیان بود، اظهار کرد: دولتی تحمل نهادهای مدنی را دارد که در صدر آن حقوقدان باشد. این دولت قدرتش را به مردم واگذار می کند زیرا آنها به او رای داده اند، اما وقتی فردگرایی و منفعت طلبی و انحصار طلبی وجود داشته باشد، مشکلات از جمله بحران های محیط زیست ایجاد می شوند.

وی که سعی در آرام کردن فضا را داشت، خطاب به مفتح گفت: همانطور که دولت مظلوم است، محیط زیست هم مظلوم است و باید قدر رای مردم را بدانیم.

مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست دیگر سخنران این نشست بود که نسبت به سخنان عنوان شده از سوی مفتح و مومیوند واکنش نشان داد.

محمد درویش با ذکر مثال هایی گفت: مردم بلوچ با خرس سیاه بلوچی تعارض داشتند و از آنجا که معیشت‌شان به خرماهای وحشی گره خورده بود این خرس ها را از بین بردند تا حدی که تنها 50 قلاده از این خرس باقی مانده بود و سازمان های مردم نهاد برای‌شان تشریح کردند که خرس سیاه با خوردن دانه های آن نخل ها و فعل و انفعالات گوارشی موجب تداوم رویش این گیاهان می شوند و تداوم معیشت مردم وابسته به وجود این خرس ها است به طوری که اکنون مردم خرس سیاه بلوچی را نگهبان سرزمینشان می دانند و از آن دفاع می کنند.

درویش ادامه داد: در هرمزگان، جوامع محلی کمر به نابودی درختان کنار منطقه بستند تا گنجشک ها را از منطقه دور کنند زیرا نگران محصولات‌شان بودند؛ درختان قطع شد، گنجشک ها رفتند و مردم جشن گرفتند اما سال گذشته ملخ ها طغیان کردند و دمار از روزگارشان درآوردند، همین اتفاق در گناوه افتاد و جالیزکارها موش ها را مسموم کردند و پرنده های شکاری که موش‌های مسموم را خورده بودند از بین رفتند، سال بعد آنها با طغیان موش هایی مواجه شدند که دشمنان طبیعی شان از بین رفته بود. در سوی دیگر، در ایلام، توسعه کشاورزی و دام و فعالیت های انسانی سبب کوچ دارکوب هایی شد که لارو درختان را می‌خوردند و در نتیجه لاروها تبدیل به سوسک چوب خوار شدند و 35 درصد از جنگل های زاگرس نابود شد و 18 میلیون بلوط را از دست دادیم. بلوط هایی که تامین کننده آب هستند و اگر نباشند 45 درصد از آب شیرین کشور از دست می رود.

وی در پاسخ به این سئوال مفتح که وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست چیست، عنوان کرد: سازمان محیط زیست متولی اجرای اصل 50 قانون اساسی است و بر اساس نص صریح قانون، حفاظت‏ محیط زیست‏ که‏ نسل‏ امروز و نسل‌های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفه‏ عمومی‏ تلقی‏ می‏‌شود. از این‏ رو فعالیت‌های‏ اقتصادی‏ و غیر آن‏ که‏ با آلودگی‏ محیط زیست‏ یا تخریب‏ غیر قابل‏ جبران‏ آن‏ ملازمه‏ پیدا کند، ممنوع‏ است.

وی در خصوص تعارض انسان و گرگ در همدان گفت: گرگ ها هستند که جمعیت بچه گراز ها را کنترل می کنند و اگر این اتفاق نیافتد گرازها تعارضی جدی برای مردم محلی ایجاد خواهند کرد.

وی تاکید کرد: خلقت همه موجودات حکمتی دارد و ما باید این حکمت ها را به جامعه محلی یاد بدهیم و این وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست است که این تعادل ها را برقرار کند و هرجا که وظیفه این سازمان به درستی انجام نشده با بحران مواجه شده ایم و اکنون با بزرگترین بحران بیابان زایی قرن کرده زمین در نمیکره شمالی رو به رو هستیم.

وی اعلام کرد: این بحران ها ناشی از این است که سازمان محیط زیست وارد حوزه های تصمیم گیری نشده است اگر نه نباید می گذاشتیم که وسعت اراضی کشاورزی از 320 هکتار به 780 هزار هکتار افزایش پیدا کند و 30 هزار چاه غیر مجاز حفر شود و تعداد سد ها  به 72 سد برسد و در مسیر هر رودخانه 5 سد باشد.

درویش گفت: دولت الان مجبور است 15 هزار میلیارد تومان پول برای احیای دریاجچه ارومیه خرج کند و این رقم بیش از 700 برابربودجه سازمان حفاظت محیط زیست است که آن هم تامین نشد و اگر سازمان می توانست به درستی به وظایف خود عمل کند  الان در بختگان خوزستان کمجان ارژن و پریشان و همدان و دشت فامنین و کبودراهنگ این مشکلات را نداشتیم.

وی در خصوص وضعیت زیست محیطی ناشی از احداث نیروگاه شهید مفتح در همدان گفت: جانمایی این نیروگاه از ابتدا غلط بود زیرا سازمان حفاظت محیط زیست در آن زمان وزن لازم را نداشت و به راحتی ملاحظاتش را ذبح کردند که اکنون بحرانی در اطراف نیروگاه پدید آمده که مردم را در حاصلخیز ترین دشت کشاورزی مجبور به مهاجرت کرده است.

وی خطاب به نماینده مردم شهرستان تویسرکان به عنوان وزنه بهارستان گفت: همه ما در هر جایی باید به اقتدار سازمان حفاظت محیط زیست کمک کنیم تا بتواند فارغ از نگاه های سیاسی به وظایف خودش به درستی عمل کند.

وی اضافه کرد: سازمان های مردم نهاد حلقه واسط حاکمیت و مردم هستند و باید از کمک آنها استفاده کنیم و در شرایطی که در ایران با افول سرمایه های اجتماعی مواجه هستیم تنها راه بهبود این سرمایه تقویت سازمان های مردم نهاد است. سازمان هایی که توانستند بسیاری از تالاب های ایران را احیا کنند و اتفاقات خوبی رقم بزنند. لذا نباید کاری کنیم تا ناخواسته باعث تداوم کاهش نرخ سرمایه اجتماعی و مشارکت مردم در حوزه محیط زیست شویم.

مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: نهادهای مدنی مطالبات مردم را مطرح می کنند و اگر نگذاریم این اتفاق بیافتد تعارض ها افزایش می یابد که در نهایت به کاهش کیفیت زندگی مردم خواهد انجامید.

وی تصریح کرد: انتظار من از نمایندگان این است که به اقتدار محیط زیست و تحقق اصل 50 قانون اساسی کمک کنند و ملاحظات محیط زیستی را در مقابل ملاحظات اقتصادی قرار ندهند. نگوییم که مردم اشتغال می خواهند پس از محیط زیست بگذریم. از قضا هر جا ما اینگونه صحبت کردیم در دراز مدت متضرر شدیم.

وی خواستار افزایش ظرفیت و آستانه تحمل شد و گفت: اجازه دهیم حرف ها زده شود و انتقاد ها مطرح گردد زیرا ما در باد مخالف می توانیم پرواز کنیم. از شعار دادن باید فاصله بگیریم و وارد عمل شویم زیرا زمان شعار دادن گذشته و کاری که دکتر محمدی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همدان در استان انجام می دهد مصداق بارز عمل است.

وی در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد خانگرمز به عنوان یکی از مناطق نمونه و الگوی تعامل جامعه محلی و محیط زیست باشد و مردم بتوانند با کیفیت در محیط زیستی که با کیفیت است زندگی کنند.

مدیرکل امور اجتماعی استانداری همدان هم از دیگر مسئولانی بود که به سخنرانی پرداخت و خطاب به مسئولان تصریح کرد: شهامت و شجاع را از مدیران متحول گرای ما مانند آقای دکتر محمدی نگیرید؛ استفاده از خرد جمعی، به نقد کشیدن فرد توسط مدیر و فراهم کردن فضا برای اینکه دیگران ما را نقد کنند چیزی است که امروز جامعه ما به آن نیاز دارد و من شاهد بوده ام که مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان سمن ها را دعوت کرد و گفت بیایید مرا نقد کنید و ایراد کار من را بگویید و این روحیه ستودنی است و ما به این روحیه نیاز داریم.

مهرداد نادری فر تاکید کرد: اگر چنین اتفاقی بیافتد قطع و یقین جامعه ما رو به رشد خواهد بود و تا زمانی که ما بنشینیم و از هم تعریف کنیم هیچ اتفاقی نمی افتد.

نادری فر با بیان اینکه سرمایه اجتماعی دو مولفه مشارکت و اعتماد اجتماعی را در بر می گیرد گفت: وضعیت سرمایه اجتماعی در کشور ما وضعیت خوبی نیست و باید فضا را فراهم کنیم تا مشارکت اجتماعی را ببریم بالا و به ملت اعتماد کنیم.

وی خواستار ظرفیت سازی برای ایجاد روحیه مطالبه گری در سازمان های مردم نهاد شد و تاکید کرد: فضای نقد را نگیریم و در راستای تشکیل نهادهای مدنی برای افزایش مشارکت اجتماعی حرکت کنیم تا توسعه شکل گیرد و پیشرفت امور را شاهد باشیم.

این مسئول با بیان اینکه بنیاد مهر همدان جایزه ملی محیط زیست را از آن خود کرده و افتخار همدان است، گفت: ما برای پیشرفت جامعه به مردم نیاز داریم و به گفته امام خمینی(ره) مردم ولی نعمت ما هستند و باید قدر این ولی نعمتان را بدانیم و فضای مشارکت در تصمیم گیری ها را برای مردم فراهم نماییم.

معاون سیاسی امنیتی استاندار همدان نیز پشت تریبون حاضر شد و گفت: اگر انتظار تغییر رفتار از سوی مردم دایم باید به افزایش مشارکت های مردمی کمک کنیم و آموزش همگانی به فرهنگسازی عمومی و نهادینه کردن فرهنگ خواهد انجامید.

محمد ابراهیم الهی تبار عنوان کرد: این اتفاق به ایجاد یک حرکت موثر در راستای ساختن جامعه ایده آل و محیط زیست سالم، شاداب و باطراوت منجر می شود و نسل های آینده نیز از آن متنفع خواهند شد.

معاون امور عمرانی استاندار همدان نیز بیان کرد: دولت تدبیر و امید اعتقاد زیادی به خرد جمعی دارد و اگر دولت 8 ساله که بسیاری از نظامات ما را به هم ریخت را کنار بگذاریم، در مجموع همواره به سمت استفاده از خرد جمعی حرکت کرده ایم.

محمودرضا عراقی اظهار کرد: باید سیر تکامل شوراها اتفاق بیافتد و ظرفیت سازی شود تا بیشترین استفاده را از پارلمان های محلی داشته باشیم زیرا تمرکز قدرت طی هزاران سال در مملکت ما جریان داشته و از بین رفته است و در جمهوی اسلامی باید مردم سالاری دینی برقرار باشد.

وی تصریح کرد: انتخابات شوراها، ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی با رای مردم برگزار می شود و ساختار کشور برای استفاده از مشارکت مردم تعبیه شده است و باید آستانه تحمل را بالا ببریم و بیشتر با سازمان های مردم نهاد عجین شویم و حرفهایشان را بشنویم.

وی ابراز امیدواری کرد پروژه توانمند سازی جوامع محلی اطراف منطقه حفاظت شده خانگرمز تویسرکان موجب شود خدمات و اعتبارات بیشتری به این مناطق تزریق شود و در این راه از توان، انگیزه و عشق به سرزمین که در سازمان های مردم نهاد جریان دارد استفاده بیشتری برده شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان همدان نیز با بیان اینکه افزایش مشارکت جوامع محلی از رویکردهای جدید سازمان محیط زیست برای حفاظت است گفت: به روز آوری شیوه های گذشته در مدیریت مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست از الزامات است که سازمان در راستای ایجاد ارتباط قابل قبول بین اهالی حاشیه این مناطق در پیش گرفته است و امسال منطقه حفاظت شده خانگرمز به منظور اجرای طرح مدیریت مناطق انتخاب شد و بودجه به خود اختصاص داد.

محمدرضا محمدی افزود: در راستای جلب مشارکت جوامع محلی و با این نگاه که اهالی را از مواهب وجود منطقه حفاظت شده در جغرافیای محل سکونت خود برخوردار کنیم ، باید تمهیداتی اتخاذ می کردیم که با استفاده از ظرفیت سمن های زیست محیطی استان خواهیم توانست به اهداف مورد نظر با سرعت و سهولت بیشتری دسترسی پیدا کنیم.

وی تاکید کرد: حفاظت منطقه با رویکرد نوین مستلزم جلب مشارکت اهالی است و اگر مردم محلی از دستاوردهای منطقه سهیم نشوند انگیزه ای برای حفظ آن نخواهند داشت و لازم است از طریق وجود منطقه حفاظت شده یا پناهگاه حیات وحش، مسائل و مشکلات مردم نیز مرتفع گردد، رونق معیشت روستایی برای برداشتن فشار از آب و زمین فراهم و منابع بالقوه گردشگری مناطق فعال شود.

در این نشست مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، مدیرکل امور روستایی استانداری، مدیرکل دفتر آموزش سازمان حفاظت محیط زیست، مدیرکل مدیرت بحران استانداری همدان، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان و مدیران آب منطقه ای استان، منابع طبیعی استان، دفتر امور اقتصادی استانداری، دامپزشکی استان، بنیاد مسکن همدان و سایر مدیران شهرستان تویسرکان و دهیاران و بخشداران نیز حضور داشتند و برخی از آنها به ارائه نقطه نظرات خود پرداختند.