صدراعظمی ناکام، میری خوش‌نام

ایرانی‌ها هم مثل بسیاری از مردم جهان، برای نشان دادن اهمیت عملکرد یک شخصیت، او را با شخصیت‌های برجسته تاریخی مقایسه می‌کنند و بعضاً لقبی هم برگرفته از نام کاراکترهای ماندگار تاریخ، به وی اعطا می‌کنند.

به گزارش ایلنا، شخصیت میرزاتقی‌خان فراهانی، ملقب به امیرکبیر در تاریخ معاصر ایران سمبل سازندگی، اصلاح‌طلبی، مبارزه علیه فقر و تدبیر و تدبر است. صفاتی که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی، روسای جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۶۸ تا کنون، دولت‌های خود را با آن‌ها معرفی کرده‌اند.

این موضوع بر بزرگی و جامعیت شخصیت امیرکبیر مهر تایید می‌زند و در صورتی که سیاستمداری به «امیرکبیر زمان» ملقب شود، دست کم باید در یکی از ویژگی‌های برجسته این شخصیت بزرگ، ‌ عملکرد مطلوبی داشته باشد.

در سال‌های اخیر، افراد متعددی در حوزه‌های مختلف، ملقب به امیرکبیر شدند که از سرشناس‌ترین آن‌ها می‌توان به حسن روحانی، اکبر هاشمی رفسنجانی و غلامحسین کرباسچی اشاره کرد.

بدین سان هرچند میرزاتقی خان فراهانی در دوران صداراتش پایانی ناکام داشت، اما اندک سالی پس از به قتل رسیدنش، در صف رجال خوش نام ملی و ایرانی درآمد، تا آنجا که تشبه رفتاری یا مدیریتی به او، موجب معروفیت و مباهات افراد شد.

روحانی، امیرکبیر ثانی
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت سیاسی خود را با پیروی از امام خمینی آغاز کرد. وی از ۱۳۴۴، سفرهای تبلیغی و سخنرانی علیه رژیم پهلوی را در شهرهای مختلف ایران آغاز کرد و در همان نخستین سفر، از سوی مأموران حکومتی بازداشت شد. روحانی پیش از انقلاب بارها دستگیر و ممنوع‌المنبر شد.

وی پس از انقلاب مناصب متعددی داشت. روحانی از ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۹ در مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم فعالیت کرد. عضویت در شورای عالی دفاع و شورای عالی پشتیبانی جنگ، معاونت فرماندهی جنگ، ریاست شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما، مشاور امنیت ملی ریاست جمهوری، عضویت در مجلس شورای خبرگان رهبری، دبیری شورای عالی امنیت ملی و ریاست گروه مذاکره کننده پرونده هسته‌ای ایران برخی مناصب مهم وی به شمار می‌آیند.

روحانی در انتخاباتی که ۲۵ خرداد ۱۳۹۲ برگزار شد، با کسب ۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹ رای در یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران به پیروزی رسید. یکی از شعارهایی که طرفداران وی هنگام کاندیداتوری روحانی و در سخنرانی‌ها انتخاباتی وی سر می‌دادند «روحانی، روحانی، امیرکبیر ثانی» بود.

از آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی، مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۵ به علاوه ۱ رویکرد جدیدی داشت. وی همچنین در نخستین سفرش به نیویورک، مورخ ۵ مهر ۱۳۹۲ یک گفتگو تلفنی ۱۵ دقیقه‌ای با باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در فرودگاه جان. اف. کندی نیویورک انجام داد. این تماس تاریخی نخستین تماس تلفنی پس از قطع روابط این دو کشور از سال ۱۹۷۹ به شمار می‌رفت که واکنش‌های مثبت و منفی متعددی را نیز در پی داشت.

هاشمی، امیرکبیر مولف
یکی از شخصیت‌هایی که از وی به امیرکبیر زمان یاد می‌شود یا به عبارت بهتر سرشناس‌ترین شخصیتی که این عنوان را دارد، ‌ آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی است. این لقب نخستین بار از سوی دبیرخانه حزب کارگزاران سازندگی که از سوی برخی اعضای هیات دولت هاشمی رفسنجانی اسفند ۱۳۷۴ تاسیس شد، در وصف وی بکار رفت.

اکبر هاشمی بهرمانی(رفسنجانی) متولد سال ۱۳۱۳ روستای بهرمان از توابع استان کرمان در جنوب غرب ایران است. وی ابتدای دهه چهل شمسی برای ادامه تحصیل به حوزه علیمه قم رفت و پس از آشنایی با اندیشه‌های امام(ره)، به صف مبارزان علیه رژیم پهلوی پیوست. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ۵۷ هاشمی ابتدا سرپرست وزارت کشور و سپس چند دوره رییس مجلس شورای اسلامی شد.

در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، برای دوره‌ای جانشینی فرماندهی کل قوا را بر عهده داشت. وی رئیس مجلس اول، ‌ مجلس دوم و بخشی از مجلس سوم شورا نیز بود. رفسنجانی همچنین دو دوره(۱۳۶۸ تا۱۳۷۶) به عنوان رییس جمهور ایران از سوی مردم انتخاب شد.

این سیاستمدار سرشناس ایرانی در شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز عضو بود و سال‌ها در کسوت امام جمعه موقت؛ نماز جمعه تهران را هم بر عهده داشت.

رفسنجانی همچنین پس از اتمام دوره ریاست جمهوری؛ به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزیده شد. او با شعار «همه با هم؛ کار» وارد رقابت های انتخاباتی می‌شد. پس از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و با رحلت امام(ره)، کشور در شرایط ویژه‌ای قرار گرفت. هاشمی به دلیل چالش‌های اقتصادی سعی کرد سیاست توسعه‌ی اقتصادی را دنبال کند و به این دلیل، دولت وی به «دولت سازندگی» معروف شد.

دولت سازندگی به سمت سامان دادن اوضاع داخلی، اصلاح‌طلبی اقتصادی در داخل و عادی سازی روابط خارجی رفت. هاشمی رفسنجانی در کتاب «سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دوران سازندگی» اهداف دولت سازندگی را بیان می‌کند.

در آن دوره، برای ارتقای اقتصادی و نیل به توسعه سیاست همزیستی مسالمت آمیز و همکاری‌های اقتصادی با کشورهای توسعه‌یافته‌، تسریع در ساز و کارهای سرمایه‌گذاری پیگیری شد. افزون براین، دولت سازندگی برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی سعی کرد تا در منطقه‌ی خلیج فارس اعاده‌ ثبات کند.

این دولت در ارتباط با امر پیشرفت اقتصادی، دو کشور ترکیه و کره‌ جنوبی را الگو قرار داد و همین امر نشان از میل به تنش‌زدایی بین‌المللی داشت؛ زیرا هر دو کشور الگوی دولت، ابتدا با قدرت‌های سرمایه‌داری رابطه‌ای خوبی ایجاد کردند و سپس در راه پیشرفت گام گذاشتند.

هاشمی راه گفتگو با اروپا را پیش گرفت و در رابطه‌اش با آمریکا به بهبود روابط بازرگانی رسید. تا جایی که در سال ۱۹۹۴ ایالات متحده به پنجمین صادرکننده‌ی ایران تبدیل شد و این کشور از جمله خریداران ثابت نفت ایران بود.

به دنبال این سیاست روابط سیاسی با عربستان سعودی در ۶ فروردین ۱۳۷۰ برقرار شد. سیاست عدم همکاری با سازمان‌های بین‌المللی نیز جای خود را به همکاری با سازمان ملل و شورا امنیت داد.

شاید شباهت این بخش از کارهای هاشمی به تمهیداتی که امیرکبیر برای جنگ‌زدایی و ایجاد رابطه مسالمت‌آمیز با دیگر کشورها در نظر گرفت، یکی از دلایل نامیدن وی به عنوان «امیرکبیر زمان» باشد.

البته هاشمی رفسنجانی، حدود نیم قرن پیش هم کتابی با عنوان «امیرکبیر یا قهرمان مبارزه با استعمار» را نوشت که انتشار این کتاب در زمانی که رژیم سابق سخت ترین اقدامات امنتیی را در دستور کارش قرار داده بود، عملی متهورانه به شمار می‌آمد.

احمدی‌نژاد؛ سودای صدارت
کامران دانشجو وزیر علوم دولت دهم معتقد است که اگر برخی افراد اطراف محمود احمدی‌نژاد را نمی‌گرفتند، او تبدیل به یک امیرکبیر برای ایران می‌شد.
محمود احمدی‌نژاد(۶ آبان ۱۳۳۵) سیاستمدار و مهندس عمران ایرانی است که ششمین رئیس جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ بود. وی همچنین وی از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ شهردار تهران بود. او هم‌اکنون عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و دانشیار دانشگاه علم و صنعت ایران است. وی همچنین از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ اولین استاندار اردبیل بود.
او در آرادان، گرمسار به دنیا آمد و در یک سالگی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. در سال ۱۳۵۴ برای تحصیل در مهندسی راه و ساختمان وارد دانشگاه علم و صنعت ایران شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، به عنوان نماینده علم و صنعت در جلسات انجمن‌های اسلامی دانشگاه‌ها شرکت می‌کرد.
احمدی نژاد تحصیلات خود را در این دانشگاه تا اخذ دکترای مهندسی عمران ادامه داد و در ۱۳۶۸ به عضویت هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران درآمد. در دوران دهه شصت فرمانداری ماکو و خوی را بر عهده داشت. در ۱۳۷۲ به عنوان اولین استاندار اردبیل منصوب شد و تا ۱۳۷۶ این سمت را بر عهده داشت. در سال ۱۳۷۹ برای نمایندگی ششمین دوره مجلس شورای اسلامی از تهران نامزد شد که پیروز نشد.
دانشجو در بخشی از گفت‌وگوی خود با روزنامه رسالت گفته بود: وزرای آقای احمدی‌نژاد وزرای اصولگرایی هستند. اینکه اطراف آقای احمدی‌نژاد را یک عده گرفتند، آقای احمدی‌نژاد را از آن مسیری که باید می‌رفت این یکی - دو سال آخر جدایش کردند، مسأله دیگری است.
در ۱۳۸۲ او به عنوان شهردار تهران برگزیده شد و در این موقعیت در انتخابات نهم ریاست جمهوری ایران شرکت کرد و در ۳ تیر ۱۳۸۴ در دور دوم از این دوره با کسب ۱۷ میلیون رأی در انتخابات ریاست جمهوری، پیروز شد. احمدی‌نژاد در انتخابات ۱۳۸۸، با ۲۴ میلیون و ۵۹۷ هزار رأی پیروز اعلام شد و برای دومین بار به ریاست جمهوری رسید.
از جمله اقدامات احمدی‌نژاد در دورهٔ ریاست جمهوری، اجرای طرح تحول اقتصادی بود که طبق آن سوخت سهمیه‌بندی شد، و تلاش شد یارانه‌های سوخت، آب، برق و مواد غذایی تدریجاً حذف و به طور نقدی به مردم پرداخت شود. از دیگر اقدامات او پروژهٔ مسکن مهر به منظور خانه‌دار کردن خانواده‌های کم در آمد بود. در ۱۳۹۲، حسن روحانی با وعده بهبود شرایط کشور و تغییر سیاست‌های اقتصادی، سیاست خارجی و فرهنگی جانشین احمدی نژاد شد.
وزیر اسبق احمدی‌نژاد تاکید دارد: به اعتقاد من می‌شد یک امیرکبیر دومی را در ایران داشته باشیم. عده‌ای نمی‌خواستند که این بشود. فکر می‌کنم نشستند دولبه یک قیچی را درست کردند از این ور زدند از آن طرف هم یک سری افراد هم اطراف خود آقای احمدی‌نژاد، و تبدیل کردند به آن چیزی که شد!

امیرکبیر تهران
غلامحسین کرباسچی فرزند آیت‌الله محمدصادق کرباسچی سال ۱۳۳۲ در قم متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی به حوزه علمیه قم پیوست و در مدرسه علمیه حقانی مشغول به تحصیل شد.

وی که از با استعدادترین طلبه‌ها به شمار می‌آمد در همان زمان فعالیت سیاسی را در مخالفت با حکومت پهلوی آغاز کرد. پدرش آیت الله کرباسچی، ملقب به تهرانی از یاران مورد اعتماد امام(ره) بود. او همزمان با تحصیلات فقه و اصول، در دانشگاه نیز تحصیل کرد.

کرباسچی در دوران جنگ نماینده امام(ره) در ژاندارمری جمهوری اسلامی بود. او با فرمان و نظر مستقیم بنیانگذار جمهوری اسلامی به استانداری اصفهان منصوب شود و عملکردش در آنجا به حدی مطلوب بود که پس از پایان جنگ در سال ۱۳۶۸ از استانداری اصفهان به تهران منتقل و شهردار پایتخت ایران شد.

دوباره طرح جامع شهر تهران را که در زمان شهرداری غلامرضا نیک‌پی طرح‌ریزی شده‌بود ادامه داد که در کنار گذاردن پیشنهادات مطرح شده بعد از پایان جنگ مبنی بر انتقال پایتخت از تهران به شهری دیگر تاثیرگذار بود. او در دوران شهرداری تهران و در جریان اقدامات خود از حمایت هاشمی رفسنجانی بر خوردار بود.

در آستانهٔ برگزاری انتخابات مجلس پنجم، وی به همراه عده‌ای دیگر از وزرا و معاونان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، حزب کارگزاران سازندگی را تاسیس کرد. پس از کناره گیری وزرای دولت هاشمی رفسنجانی از حزب کارگزاران، کرباسچی شخصیت محوری این حزب شد.

تأسیس مؤسسه همشهری و انتشار روزنامه همشهری و نشریات و ویژه نامه‌های وابسته به آن و راه اندازی فرهنگسراها و خانه‌های فرهنگ در تهران از اقدامات فرهنگی شهردار اسبق تهران به شمار می‌آیند. فروش تراکم و ترمیم بافت‌های کهنه تهران، پی‌ریزی طرح‌های عظیم ساخت و ساخت در پایتخت و احیای طرح جامع تهران از جمله فعالیت مهم کرباسچی به شمار می‌آیند.

پس از ماجرای دادگاه کرباسچی در تابستان ۱۳۷۷، بسیاری از دانشجویان و اعضای دفتر تحکیم وحدت با تجمع مقابل نهادهای قضایی با سردادن شعارهایی از کرباسچی با نام امیرکبیر تهران یاد کردند. پرونده قضایی شهردار اسبق تهران اواخر سال ۱۳۷۶ گشوده شد و فروردین ماه سال ۱۳۷۷ وی که از اعضای برجسته دولت خاتمی به شمار می‌رفت، توسط محمدرضا نقدی، فرمانده وقت حفاظت اطلاعات ناجا در پرونده ای که قضاوت آن بر عهده حجت الاسلام غلامحسین محسنی اژه ای بود، دستگیر شد و پرونده های متعددی در خصوص مباحثمالی شهرداری تهران شکل گرفت.

کرباسچی درپایان این دادگاه به دلیل تضییع سه و نیم میلیارد تومان، به ۴ سال حبس و تحمل ۶۰ ضربه شلاق تعلیقی محکوم شد. وی با گذراندن حدود نیمی از دوران محکومیت‌اش، آزاد شد.

گردآوری و تنظیم: یاسر سماوات