خانه پدر چای ایران در تهران غارت شد

ایلنا: خانه‌ «محمد میرزا کاشف‌السلطنه» مشهور به «پدر چای ایران» و نخستین واردکننده‌ چای به ایران، در حال غارت شدن است. کاشی‌کاری‌ها و ملحقات نفیس این خانه‌ در طول زمان، غارت شده است تا در آینده‌ نزدیک، توسط مالک بنا تخریب شود.

به گزارش ایلنا، اسکندر مختاری طالقانی، تهران‌شناس در این باره می‌گوید: «این خانه یکی از معماری‌های فاخر شهر تهران است که دوره ساخت آن متعلق به اواخر قاجار و دوره سلطنت احمدشاه قاجار است. این خانه تلاش شده است به سبک و سیاق معماری خانه قوام السلطنه ساخته شود.»

وی می‌افزاید: «دردهه ۵۰ گروهی از معماران و دست اندرکاران کاخ گلستان در این بنا آرایه‌هایی زیبائی از هنر کاشی کاری، گچ بری، آینه کاری و… را بکار می‌برنند و کاخ گلستان کوچکی را در این بنا به وجود می‌آورند که این کار اهمیت این اثر تاریخی را دو چندان می‌کند.»

سجاد عسگری، دبیر کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران نیز در رابطه با وضعیت این بنا توضیح می‌دهد: «این خانه یکی از ارزشمند‌ترین خانه‌های منطقه شمیران است که در محدوده شهرداری منطقه یک به آدرس خیابان شریعتی، نرسیده به میدان قدس، کوچه رضایی، پلاک هشت واقع شده است. در وهله اول ظاهر بیرونی بنا آنچنان باید و شاید نشان دهنده تاریخی بودن این بنا نیست اما پس از ورود به بنا، می‌توانیم ذوق و هنر معماران ایرانی را در این بنا مشاهده کنیم.»

وی می‌افزاید: «در برخی از منابع این خانه به نام کاشف السلطنه ثبت شده است. محمد میرزا کاشف السلطنه مشهور به چایکار، از نوادگان عباس میرزا و یکی از دیپلمات‌ها، نویسندگان و مشروطه خوان دوره قاجار و پهلوی است. او اولین نفری است که در سال ۱۳۸۵ هجری قمری تخم چای را از هند به ایران آورد و کشت آن را در ایران رواج می‌دهد و به همین دلیل او را پدر چای ایران می‌نامند.»

این فعال میراثفرهنگی ادامه می‌دهد: «کاشف السلطنه اولین شخصی است که در سال ۱۳۲۶ هجری قمری بنا به مصوبه مجلس شورای ملی، مامور راه اندازی بلدیه طهران می‌شود و کتابچه قانون بلدیه را تهیه می‌کند و او را می‌توان در زمره اولین شهرداران تهران نامید. نامگذاری خیابان‌ها و کوچه‌های تهران یکی از یادگار‌های او در سمت شهرداری تهران است.»

به گفته وی «در برخی منابع دیگر نیز این بنا را متعلق به منوچهر صانعی پسر استاد ابوالحسن کاشی صانعی عنوان می‌کنند. منوچهر صانعی یکی از معماران به نام دوره قاجار است و از او یادگارهایی در تهران همچون خانه قوام السلطنه، عمارت تیمورتاش و خانه سردار اسعد بختیاری باقی مانده است. او طراح و مجری باغشاه سابق تهران بود و بخش‌های مختلفی از مدرسه سپهسالار(شهید مطهری فعلی) نیز کار او می‌باشد.»

دبیر کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران با اشاره به کاربری این بنا، بیان می‌کند: «این خانه تا قبل از انقلاب مصر، به‌صورت اجاره‌ای در اختیار دفتر حافظ منافع مصر در ایران بود؛ اما پس از انقلاب مصر، این بنا تخلیه و متروکه شد. بر اساس اطلاعات اهالی محل به‌تازگی نیز با همکاری سرایدار یا مالک قبلی این بنا و با همدستی عتیقه‌فروشان محدودهٔ خیابان شریعتی و منطقهٔ شمیران، کاشی‌ها، در‌ها و پنجره‌های باارزش، آیینه‌کاری‌ها و هر شیء ارزشمند به‌کار رفته در این بنا به‌وسیله تیشه و پتک کنده شده‌اند و به‌نوعی این بنا در حال غارت شدن است.»

وی با انتقاد از ثبت نشدن این اثر تاریخی واقع در منطقه‌ شمیران توسط اداره کل میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، ادامه می‌دهد: «اداره کل میراثفرهنگی تهران متأسفانه این بنا را در فهرست آثار ملی کشور ثبت نکرده است. به همین دلیل نمی‌توان به‌صورت قطعی گفت که این بنا حتی در فهرست آثار ارزشمند واجد ثبت استان تهران نیز قرار داشته باشد! به‌دلیل این سهل‌انگاری و بی‌اطلاعی یگان حفاظت میراثفرهنگی استان تهران، در وضعیت کنونی واکنشی نسبت به غارت این بنا نشان داده نمی‌شود. این در حالی است که براساس منابع محلی، کاشی‌ها و دیگر آثار ارزشمند این خانه اکنون در یکی از عتیقه‌فروشی‌های تهران در حال فروخته شدن است.»

به گفته وی «پس از غارت این بنا، مالکیت این خانه به رقم ۲۵ میلیارد تومان به شخص دیگری واگذار می‌شود و براساس منابع محلی، مالک جدید درصدد تخریب این بنا و اجرای یک پروژه‌ مسکونی یا تجاری در این زمین است. اکنون بیم آن می‌رود که تا امروز، مجوز تخریب و نوسازی این بنا براثر غفلت میراثفرهنگی و از سوی‌‌ همان سازمان داده شده باشد و در آیندهٔ نزدیک، این بنا به یک آسمان‌خراش دیگر در شهر تهران تبدیل شود.»

وی این خانه را یکی از ارزشمند‌ترین خانه‌ها در منطقه‌ شمیران در خیابان شریعتی دانست و افزود: «در مرحله‌ نخست، ظاهر بیرونی بنا آنچنان که باید و شاید، نشان‌دهنده‌ تاریخی بودن آن نیست، اما پس از ورود به بنا می‌توان ذوق و هنر معماران ایرانی را در این بنا دید.»