وضعیت شمشاد هیرکانی در کشور بحرانی است

ایلنا: معاون دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست هشدارداد: بیماری سوختگی شمشاد که در سالهای اخیر در بسیاری از کشورهای امریکایی، اروپایی و آسیایی مشاهده شده است، در حال پیشروی از غرب به شرق جنگلهای شمال کشور است.

به گزارش ایلنا، " طاهره افتخاری "، معاون دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این مطلب گفت: شمشاد جنگلی یا شمشاد هیرکانی درختی همیشه سبز و سایه پسند است که بومی شمال ایران است و علاوه بر ایران در ترکمنستان و تالش نیز رویش دارد، این گونه گیاهی در فهرست گیاهان در معرض تهدید و در طبقه در معرض خطر انقراض جای دارد.

وی عوامل تخریب کننده جنگل‌های شمال ایران، قطع درختان و برداشت‌های غیر اصولی از جنگل‌ها و مراتع، آتش سوزی، وجود دام در جنگل و فعالیتهای غیر اصولی کشاورزی برشمرد، گفت: علاوه بر این عوامل، خشکسالی و افزایش متوسط دمای سالانه، از عوامل اصلی طبیعی موثر بر شیوع آفات و بیماری‌ها محسوب می‌شوند.

افتخاری با اعلام اینکه بیماری بلایت یا سوختگی شمشاد که در سال‌های اخیر در بسیاری از کشورهای امریکایی، اروپایی و آسیایی مشاهده شده است، افزود: به گزارش سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور برای اولین بار در سال ۱۳۸۹ در جنگلهای تالش و آستارا دیده شده است. بر اساس گزارشات دریافت شده، این بیماری در حال پیشروی از غرب به شرق جنگلهای شمال کشور است.

معاون دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه متولی اصلی حفظ و صیانت از جنگل‌های کشور، سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور است، گفت: موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور نیز، نهاد علمی و اجرایی در زمینه آفات و بیماری‌ها و روشهای مبارزه با آنهاست.

وی ادامه داد: طبق تحقیقات کار‌شناسان این مراکز تحقیقاتی، عامل بیماری شمشاد جنگلی، یک گونه قارچ(Buxicola cylindrocladium) است که باعثچروکیدگی و ایجاد لکه‌های قهوه‌ای در برگ گیاه و سایر اندام‌های هوایی و سپس مرگ سریع بافت‌ها و اندام‌های هوایی گیاه می‌شود بطوریکه گیاه ظرف مدت کوتاهی خزان نموده و خشک می‌شود.

افتخاری با اعلام اینکه در حال حاضر وزارت جهاد کشاورزی دارای برنامه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی گسترده در زمینه بررسی و کنترل آفات و بیماری هاست، گفت: وزارت جهاد کشاورزی همانند سایر نهادهای دولتی و از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، فرایند مطالعاتی، تحقیقاتی، کنترل و مهار عوامل آسیب رسان به محیط زیست، با توجه به عدم تداوم طرح‌ها از جمله مشکلات بودجه ای - شاید - به دلیل توجیه نبودن تصمیم سازان و برنامه ریزان کشور در سطح کلان، به چنین مقوله‌هایی تا مرحله بحران توجه خاصی نمی‌شود.

وی ادامه داد: بطوریکه هنوز هم برنامه آمایش سرزمین جدی تلقی نشده و از طرفی در مورد پایش محیط زیست نیز حمایت و فعالیت مداوم و پایداری مشاهده نمی‌شود.

افتخاری با تاکید بر اینکه به منظور حفاظت از محیط زیست، باید تمامی نهادهای دولتی و غیر دولتی با هم همراه شوند، اظهار داشت: محیط زیست بخش جداگانه‌ای از زندگی مردم نیست؛ جای سوال دارد که در کشور ما با چنین تنوع زیستی گسترده و از طرفی با بحرانهای طبیعی وسیع نظیر خشکسالی، سیل و… هنوز محیط زیست در حد یک سازمان دولتی باقی مانده است.

وی خاطر نشان کرد: نتیجه این نحوه رویکرد این خواهد بود که سازمان حفاظت محیط زیست که بایستی در زمینه پایش، کنترل و حذف عوامل تهدید کننده محیط زیست، هم به صورت جداگانه و هم به طریق همراهی با سایر نهاد‌ها از جمله وزارت جهاد کشاورزی نقش کلیدی داشته و وارد عمل شود، به هیچوجه از نظر ساختاری بویژه نیروی انسانی و مالی تقویت نشده است.

این مقام مسئل درسازمان حفاظت محیط زیست ازاینکه در کشور تنها وقتی که یک بحران، آنهم در سطح وسیع بوجود آید، به محیط زیست و حضور و پاسخگویی این نهاد توجه می‌شود انتقاد کرد و گفت؛ با توجه به حجم وسیع فعالیتهای توسعه‌ای در سالهای اخیر که اکثراً فاقد ارزیابی‌های زیست محیطی بوده و علی رغم مخالفتهای کار‌شناسان محیط زیست انجام پذیرفته‌اند، اخیراً شاهد بروز تهدیدات جدی در زمینه حفاظت از زیستگاههای ارزشمند نظیر دریاچه ارومیه و یا گونه‌های خاص و ارزشمند مانند بلوط ایرانی و شمشاد جنگلی بوده‌ایم. بدیهی است هر گونه تغییر و ناهنجاری در محیط زیست بدون در نظر گرفتن پایداری اجزای آن، چنین عواقبی را در پی خواهد داشت.

طاهره افتخاری با تاکید بر اینکه کاربری اراضی در مناطق حاصلخیز شمال کشور در سطح وسیع، به منظور ایجاد و توسعه مناطق، جاده سازی، احداثمراکز تفریحی، ویلاسازی و… بدون توجه به هشدارهای کار‌شناسان دلسوز نه تنها در سطح سازمان محیط زیست بلکه در سطح کشور، انجام پذیرفت، افزود: می‌بایستی به وضعیت فعلی گونه‌های ارزشمند گیاهی که بالتبع بی‌تاثیر بر گونه‌های جانوری نیز نمی‌باشد، می‌اندیشیدند.

وی با بیان اینکه همواره پس از تخریب محیط زیست به ناچار سالیان متمادی با صرف هزینه و وقت بسیار بیشتر از حفاظت آن، بایستی صرف بازسازی و احیای محیط گردد، ‌تصریح کرد: در حال حاضر در مورد حفاظت و احیای جنگلهای شمال و غرب کشور بهترین راهکار، عزم ملی و استفاده از پتانسیل تمامی نهادهای علمی و اجرایی کشور است.