ضرورت اصلاح طرح استفساریه ماده۴۵و بند «ب» ماده۶۵قانون پنجم توسعه

مرکز پژوهش‌های مجلس در اظهار نظر کارشناسی خود درباره «طرح استفساریه ماده(۴۵) و بند «ب» ماده(۶۵) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه» که به موضوع ایثارگران اختصاص دارد، اعلام کرد: تصویب کلیات استفساریه حاضر توصیه می‌شود.

به گزارش ایلنا، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در اظهارنظر کارشناسی خود درباره «طرح استفساریه ماده(۴۵) و بند «ب» ماده(۶۵) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران» آورده است:

مقدمه و بیان مسئله

در موادی چون ماده(۴۴)،(۴۵)،(۶۰) و(۶۵) از قانون برنامه پنج ‌ساله پنجم توسعه که به موضوع ایثارگران اختصاص دارد، این قشر با تعاریف مختلف مواجه بوده که دایره شمول آنها نیز بعضاً متفاوت از یکدیگر و متناقض با هم است، نظر به این ابهام، دستگاه‌های اجرایی در تشخیص جامعه هدف دچار مشکل شده و با توجه به برداشت و نیز ظرفیت‌های خود دایره شمول ایثارگران را تفسیر می‌کنند و به‌ طور خاص رزمندگان هشت سال دفاع مقدس از جمله ایثارگرانی هستند که با تفاسیر گوناگون از ایثارگری، بعضاً در چارچوب امتیازات قانون قرار گرفته و یا آنکه شامل نمی‌شوند.

با نگاهی به مواد مرتبط با ایثارگران در قانون مزبور در می‌یابیم که علاوه ‌بر نبود تعریف واحد، برای مثال در ماده(۴۵) فرزندان شهدا جدا از ایثارگران در شمول قانون قرار گرفته‌اند، اما در ماده(۶۰) در تعیین دامنه شمول ایثارگران، فرزندان شهید، فرزندان جانبازان هفتاد درصد و بالاتر، جزئی از ایثارگران در نظر گرفته شده‌اند که البته این تخالف رویه در بند «ب» ماده(۶۵) نیز به چشم می‌خورد. در ادامه به بررسی پیشینه تعریف ایثارگری در قوانین مصوب می‌پردازیم.

پیشینه «ایثارگری» در قوانین

۱. قانون اصلاح قانون اساسنامه بنیاد شهید انقلاب اسلامی۱۳۷۷ مصوب ۱۳۸۷

در این قانون صرفاً به جامعه هدف و خانواده‌هایشان اشاره شده است که وفق آن نه تنها رزمندگان جزئی از جامعه هدف قرار نگرفته‌اند، بلکه تبصره ذیل آن نیز تعیین مصادیق را به آیین‌نامه محول کرده است؛ حال آنکه در آیین‌نامه مربوطه یعنی «تعیین مصادیق عملی شهید و خانواده‌های شاهد» نیز صرفاً به تبیین مصادیق عملی شهید پرداخته است.

۲. قانون برنامه پنج‌ ساله پنجم توسعه کشور

در قانون برنامه پنجم ماده خاصی به تعریف ایثارگران نپرداخته، اما در مواد متعدد شاهد تعابیر گوناگون و نوسان شمولیت آنها در قانون هستیم، اما در ماده(۶۰) در تعیین حیطه ایثارگران، رزمندگان نیز در شمول قانون قرار گرفته‌اند که می‌تواند مبنایی برای تصمیم‌گیری قرار گیرد.

۳. قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران مصوب ۱۳۹۱

در قانون مزبور تناقضی آشکار دیده می‌شود دال بر آنکه در بند «الف» ماده(۱)، ایثارگر به کسی اطلاق می‌شود که برای استقرار و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و دفاع از کیان نظام جمهوری اسلامی ایران و

استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمنان داخلی و خارجی انجام وظیفه کرده و شهید، مفقودالاثر، جانباز، اسیر، آزاده و رزمنده شناخته شود؛ که حتی احراز مصادیق ایثارگری را مجدد به آیین‌نامه منوط کرده است، اما در بند «و» علاوه بر تعریف رزمنده، در تبصره‌ایی رزمندگان را در استفاده از تسهیلات این قانون که شامل ایثارگران است، مستثنا کرده و دولت را موظف کرده تا اقدامات قانونی لازم در جهت رسیدگی به امور آنها را به عمل آورد.

بررسی طرح حاضر

همان‌طور که در مقدمه توجیهی طرح نیز اشاره شده است، در مواد دیگر چون بند «و» و بند «ز» ماده(۴۴) رزمندگان با ۶ ماه سابقه حضور در شمول ایثارگران قرار گرفته و از امتیازات آن برخوردار شده‌اند، اما ادعای مناسب‌تر و محکم‌تر آن است که بگوییم، رزمندگان مانند جانبازان و آزادگان در شمول اصطلاح ایثارگران قرار دارند، اما در دو بند یاد شده قصد محدود کردن جامعه هدف است.

بدین معنا که در ماده(۴۵) و بند «ب» ماده(۶۵) کل رزمندگان مد نظر مقنن بوده و هدف کل این قشر را در نظر داشته، بنابراین محدودیتی(مانند ۶ ماه حضور) بر آن نگذاشته است.

علاوه‌ بر این با نگاهی بر طرح ارائه شده، در پاسخ به استفسار اگر بخواهیم تعریف ایثارگران را از قانونی دیگر به قانون برنامه پنجم تسری دهیم، باید به این نکته توجه داشت که در قانون اصلاح قانون اساسنامه بنیاد شهید و امور ایثارگران، رزمندگان تحت شمول ایثارگران نبوده، بنابراین قصد آن است تا دایره شمول را افزایش دهیم.

با اینگونه ارجاع نه تنها طرح دیگر استفساریه خطاب نمی‌شود، بلکه اصلاحی بر مواد قانون برنامه بوده که منجر به ایجاد بار مالی و مغایرت با اصل هفتاد و پنجم قانون اساسی می‌شود.

مقتضی است برای آنکه طرح در حالت استفسار باقی بماند، استناد صورت گرفته از خود قانون برنامه پنجم توسعه برخاسته باشد که همان‌طور که اشاره شد شمول رزمندگان در ماده(۶۰) همین قانون می‌تواند یکی از دلایل توجیهی و یا شمول رزمندگان با ۶ ماه سابقه حضور از دیگر دلایل قرار گیرد.

جمع‌بندی و پیشنهاد

در اینکه شهدا، جانبازان، آزادگان و خانواده‌های آنها باید از حقوق و مزایای ویژه‌ای برخوردار باشند هیچ شکی نیست، اما اینکه رزمندگان از حقوق مشمول قانون مذکور مستثنا شوند، جای سؤال دارد، در شرایط موجود این گروه حتی در انتقال سوابق بیمه‌ای یا به‌ کارگیری مجدد هم از همرزمان خود مستثنا شده‌اند، از این رو تصویب کلیات استفساریه حاضر توصیه می‌شود، برای رفع ایراد بار مالی و قانون‌گذاری جدید، پیشنهاد می‌شود استفساریه به شکل زیر اصلاح شود:

آیا منظور از عبارت «ایثارگران» در ماده(۴۵) و بند «ب» ماده(۶۵) قانون برنامه پنجم توسعه، علاوه ‌بر سایر ایثارگران، شامل رزمندگان موضوع ماده(۶۰) این قانون نیز می‌شود؟