مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛
حل مسئله هسته‌ای ایران نیازمند اصلاح رفتار گذشته غرب است
نفتالی بنِت، وزیر اقتصاد اسرائیل نیز اعلام کرده بود که تا پیش از نشست بعدی میان ایران و گروه ۱ + ۵ در ۲۹ آبان ماه، با اعضای کنگره آمریکا کارزاری را علیه این توافق به راه خواهد انداخت.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تاکید کرد؛ تردیدی نیست که حل مسئله هسته‌ای ایران بیش از هر چیز نیازمند اصلاح رفتار گذشته غرب و به ویژه آمریکا و احترام به حقوق هسته‌ای کشورمان از جمله حق غنی‌سازی است.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، این مرکز در تحلیل سیاسی خود درباره «اختلاف کاخ سفید و کنگره درباره تشدید تحریم‌ها و نقش رژیم صهیونیستی» اعلام کرد: طی روزهای اخیر موضوع رایزنی مقامات دولتی آمریکا با اعضای کنگره این کشور برای احتراز از تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران در زمره مهمترین اخبار در سطح جهان بوده است.
مواضع دو طرف در این خصوص به گونه‌ای است که برخی کارشناسان و ناظران سیاسی از موضوع تحریم‌های ایران به عنوان چالشی جدید در روابط دولت و کنگره آمریکا یاد می‌کنند و معتقدند که این چالش از ظرفیت لازم برای تشدید شکاف درون حاکمیتی در آمریکا برخوردار است، در عین حال بسیاری از کارشناسان مواضع سختگیرانه کنگره درخصوص این موضوع را بیش از هر چیز به تأثیرپذیری آن از فشار لابی صهیونیستی در کنگره نسبت می‌دهند.
این تحلیل به طور مختصر به بررسی اختلاف مذکور پرداخته و نقش رژیم صهیونیستی در این مجادله را تشریح می‌کند.
موضع دولت
طبق گزارش‌های منتشر شده، مقامات کاخ سفید به ویژه پس از برگزاری اجلاس ژنو ۲، به نمایندگان کنگره هشدار داده‌اند که با تصویب تحریم‌های جدید، گفت‌وگوهای دیپلماتیک برای حل مناقشه هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران بی‌اثر می‌شود.
در همین رابطه سخنگوی کاخ سفید تأکید کرده است که مردم آمریکا خواهان یک «راه‌حل مسالمت‌آمیز» برای حل مسئله هسته‌ای ایران هستند.
جان کری وزیر امورخارجه آمریکا نیز به نمایندگان کنگره هشدار داده است که با تصویب مجازات‌های جدید علیه ایران مانع پیشرفت مذاکرات هسته‌ای نشوند.
وی تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران را در شرایط کنونی «نادرست» خوانده و در دیدار با اعضای کمیته مالی سنا که نقش مهمی در تصویب تحریم‌ها دارند از آنها خواسته است که تصمیم‌گیری در مورد تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران را به تعویق بیاندازند.
به طور کلی به‌نظر می‌رسد که دولت اوباما تلاش دارد تا از طریق رسیدن به توافقی جامع با ایران در حوزه هسته‌ای، امتیاز حل و فصل این موضوع را به نام خود تمام کند تا بدین وسیله هم در عرصه رقابت‌های داخلی قدرت مانور بیشتری داشته باشد و هم در عرصه بین‌المللی، ایالات متحده را از مشکلی خودساخته به نام چالش هسته‌ای ایران رها کند، از سوی دیگر دولت اوباما شرایط کنونی را فرصتی مناسب و تاریخی برای حل موضوع می‌داند، از این رو از کنگره می‌خواهد تا از طریق تصویب تحریم‌های جدید مانع از بهره‌مندی از این فرصت نشود.
موضع کنگره
اعضای کنگره آمریکا تحت فشار سازمان یافته و شدیدی از سوی لابیهای یهودی برای تشدید تحریم‌های جدید علیه ایران هستند، آنها در عین حال ادعا می‌کنند که نگران دادن امتیاز از سوی دولت اوباما به ایران در روند مذاکرات هسته‌ای هستند، این قانونگذاران می‌کوشند با سخت‌تر کردن تحریم‌ها به عنوان اقدامی پیشگیرانه از این موضوع ممانعت به عمل آورند، این در حالی است که به گفته برخی دیپلمات‌ها احتمال توافق با ایران در جریان مذاکرات ژنو ۳ بسیار بالاست.
البته بدبینی قانونگذاران آمریکایی به بهبود روابط میان تهران و قدرت‌های جهانی به گونه‌ای است که به گفته برخی از آنها نظیر سناتور باب منندز، رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی سنا٬ این کمیته در هفته جاری تحریم‌ها علیه ایران را تشدید خواهد کرد تا فشار بر ایران همزمان با انجام مذاکرات باقی بماند.
طبق برخی گزارش‌ها پس از بی‌نتیجه ماندن گفت‌وگوهای هسته‌ای در ژنو شماری از نمایندگان کنگره از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نسبت به آنچه نرمش احتمالی آمریکا در برابر ایران خوانده شده ابراز نگرانی کرده‌اند.
اعضای کمیته مالی سنا در عین حال اعلام آمادگی کردند که تشدید تحریم‌ها را به تعویق بیاندازند، اما تصمیم‌گیری در این مورد را منوط به شنیدن گزارش جان کری از نتایج گفتگوهای اخیر در ژنو کردند.
نقش رژیم صهیونیستی
به طور کلی می‌توان از نقش لابی صهیونیستی به عنوان مهمترین عامل ترغیب و تحریک کنگره آمریکا به پافشاری بر سیاست تشدید تحریم‌های ایران یاد کرد. مراکز و منابع صهیونیستی در روزهای اخیر تلاش کرده‌اند تا با ارائه اطلاعات مختلف به اعضای کنگره آنها را نسبت به مؤثر بودن تحریم‌ها و ضرورت تشدید آن متقاعد کند.
از سوی دیگر در پی تمایل ایران و کشورهای گروه ۱ + ۵ برای انعقاد توافقنامه هسته‌ای، رژیم صهیونیستی تلاش زیادی برای ممانعت از آن انجام داده است، در همین راستا آنها چنین توافقنامه‌ای را یک «خطای تاریخی» خوانده و با لابیگری در کنگره آمریکا قصد دارند تا مانع امضای چنین توافقی شوند.
در همین راستا مقامات صهیونیستی تلاش می‌کنند تا اعضای کنگره را نسبت به پیامدهای توافق هسته‌ای با ایران بدبین کنند، بر این اساس وزیر اطلاعات اسرائیل تأکید می‌کند که وعده‌های غرب به ایران سبب لغو بخشی از تحریم‌ها خواهد شد.
او معتقد است که این اقدام تا ۴۰ میلیارد دلار به اقتصاد ایران کمک خواهد کرد، وزیراطلاعات اسرائیل معتقد است که این بسته نه تنها به اقتصاد ایران کمک هنگفتی خواهد کرد، بلکه کاربرد سایر تحریم‌ها علیه این کشور را نیز تضعیف خواهد کرد.
نفتالی بنِت، وزیر اقتصاد اسرائیل نیز اعلام کرده بود که تا پیش از نشست بعدی میان ایران و گروه ۱ + ۵ در ۲۹ آبان ماه، با اعضای کنگره آمریکا کارزاری را علیه این توافق به راه خواهد انداخت.
وی که رهبر حزب نزدیک به شهرک‌نشینان، موسوم به «خانه یهودی» است، به همین منظور روز سه‌شنبه ۲۱ آبان ماه(۱۲ نوامبر) راهی واشنگتن شد، بنت می‌گوید، اختلاف‌نظرهایی میان اسرائیل و دولت باراک اوباما وجود دارد، از این رو وی قصد دارد در سفرش به واشنگتن شخصاً با ده‌ها تن از اعضای کنگره این نکته را در میان بگذارد که در صورت نرمش در قبال ایران «امنیت اسرائیل» به مخاطره خواهد افتاد.
این لابی‌ها و رایزنی‌ها ازسوی مقامات و عوامل رژیم صهیونیستی نقش مهمی در تشدید مجادله اخیر میان کنگره و دولت آمریکا در مورد تحریم‌های ایران داشته است.
ارزیابی و تحلیل
ادامه چالش و مباحثات بین کاخ سفید و کنگره بر سر تشدید تحریم‌ها و اقدامات منفی رژیم صهیونیستی علیه ایران از چند زاویه قابل بررسی است:
۱. دولت اوباما در این مقطع زمانی بیشتر به دنبال توافقی با ایران در مذاکرات آتی ژنو است، البته توافقی که متضمن ایفای خواسته‌های حداکثری آمریکا از ایران به ویژه تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای و از جمله غنی‌سازی باشد، بنابراین در مقطع کنونی برای داشتن موضعی مشترک با بقیه اعضای ۱ + ۵ خواهان گرفتن ژستی آشتی‌جویانه است و طبیعتاً این مسئله با ارائه لایحه‌ای که خواهان تشدید تحریم‌ها علیه ایران باشد، سازگاری ندارد.
۲. با وجود این موضع کاخ سفید، به نظر می‌رسد که کنگره آمریکا اصطلاحاً راه خود را می‌رود، مسیری که کنگره تاکنون در برخورد با مسئله هسته‌ای ایران طی کرده به طور کلی مسیر تشدید فشارها با هدف تسلیم ایران به خواسته‌های ناعادلانه آمریکا بوده است، در ادامه همین مسیر شاهد آن هستیم که حتی در مقطع کنونی نیز، قانونگذاران آمریکایی به ویژه در سنا به دنبال تصویب لوایحی با هدف تشدید تحریم‌های ایران به ویژه در زمینه انرژی هستند.
۳. نکته مهم آن است که رژیم صهیونیستی و در وهله بعد لابیهای صهیونیستی به ویژه آیپک مدام در حال رایزنی با مقامات و قانونگذاران آمریکایی هستند تا از دیدگاه خود، استراتژی مؤثر علیه ایران، یعنی «تشدید و گسترش تحریم‌ها»، تضعیف نشده و یا کاستی نپذیرد.
۴. با این همه، در شرایط کنونی اظهارات باراک اوباما رئیس‌‌جمهور آمریکا که دلیل رضایت ایران به مذاکره با گروه ۱ + ۵ را صرفاً ناشی از فشار تحریم‌ها تلقی کرده است، در واقع مبین موضع غربی‌ها به ویژه آمریکا در مذاکرات آتی خواهد بود.
می‌توان پیش‌بینی کرد که غرب خواهان امتیازات زیاد از ایران است و حتی‌المقدور سعی می‌کند امتیاز قابل توجهی به ایران ندهد.
اوباما تأکید کرده که حداکثر امتیازی که به ایران داده خواهد شد، کاهش برخی تحریم‌هاست که آن هم منوط به ایفای تعهدات از جانب تهران است و در واقع این کاهش تحریم‌ها موقتی و برگشت‌پذیر نیز خواهد بود.
با این حال تردیدی نیست که حل مسئله هسته‌ای ایران بیش از هر چیز نیازمند اصلاح رفتار گذشته غرب و به ویژه آمریکا و احترام به حقوق هسته‌ای کشورمان از جمله حق غنی‌سازی است.
کنگره و دولت آمریکا تنها در صورت اتخاذ چنین سیاستی قادر به تسهیل مسیر حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران هستند و عدم تغییر رفتار آنها، البته تأثیری در واقعیت انکارناپذیر تبدیل ایران به یک قدرت هسته‌ای نخواهد داشت.
