خشونتی خاموش در کودکان

به گزارش خبرنگار ایلنا،در تعریف سازمان جهانی بهداشت کودک آزاری به هرگونه آسیب جسمی، سوءاستفاده جنسی یا بهره کشی و عدم رسیدگی به نیازهای انسانی افراد زیر 18 سال توسط والدین یا افراد دیگر گفته می شود که استفاده از این ابزار به رشد طبیعی کودک صدمه وارد کرده یا اینکه احتمال صدمه‌های بعدی را در کودک افزایش می دهد.

کودک آزاری مربوط به جوامع خاصی نیست حتی در جامعه پیشرفته نیز دیده می‌شود و اختصاص به زمان ، مکان و فرهنگ خاص ندارد. پدیده فراگیروهمگانی که از زمانهای بسیاردور با اشکال‌های مختلف درجوامع بشری وجود داشته است .

کودک آزاری جسمی بیشترین خشونت در جامعه

فریده محمدی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، انواع کودک آزاری را شامل جسمی، جنسی، عاطفی و روحی عنوان کرد و گفت: اگرچه مردم از آزار جسمی کودکان آگاه می‌شوند ولی سایر کودک آزاری شاید شیوع بیشتری داشته باشد چرا که عامه مردم از آن بی اطلاع بوده و پنهان می ماند.

وی عمده علت‌های کودک آزاری را بدسرپرستی به علت اعتیاد و سایر آسیب‌های اجتماعی عنوان کرد و افزود: عمده این کودک آزاری‌ها از نوع جسمی و فیزیکی بوده که اقلام‌های کارشناسی و مددکاری لازم برای آنها انجام شده است.

رئیس مرکز مداخله بحران اورژانس اجتماعی 123 ساری به کودک آزاری جسمی اشاره کرد و توضیح داد: بیشترین موارد گزارش شده از بیمارستان کودک آزاری جسمی است، استفاده عمدی از قدرت فیزیکی که به سلامتی کودک آسیب می زند ، گاز گرفتن ، سوزاندن، تکان دادن‌های شدید از سوی والدین از موارد کودک آزاری است.

در کودک آزاری جسمی بیشترین حالت آزار، کتک زدن است که منجر به کبود شدن یا شکستن اعضای اندام می‌شود . البته اگر آزار دهنده معتاد باشد احتمال سوزاندن با ابزار در کودکان بیشتر است .

پژوهشی که در سال 80 در بین کودکان یک تا 5 سال در شهر سمنان از 439 والد شرکت کننده انجام شد ،68 درصد، سابقه تنبیه بدنی را درکودک عنوان کردند و این نسبت در بین گروه سنی 6 تا 11 سال نیز وجود داشته است.

کودکان ناآگاه؛ قربانی تجاوز جنسی

محمدی آزار جنسی را از دیگر پدیده‌های کودک آزاری عنوان کرد و ادامه داد: تحمیل هرگونه آزار جنسی به کودک مانند لمس، بوسیدن، وادار کردن کودک به دیدن روابط دو فرد بزرگسال، اجبار به برهنه شدن، عکس گرفتن از بدن کودک، نشان دادن عکس از افراد برهنه به کودک و تحمیل جنسی بر علیه کودک که فاقد تحول شناختی، هیجانی و جسمی می‌باشد که علی رغم رایج بودنش چون اغلب توسط والدین یا افرادی که به کودک نزدیک هستند اتفاق می افتد، پنهان بوده و آمار دقیقی در دست نیست هرچند دیگر کودک آزاری اغلب توسط نزدیکان صورت می‌گیرد اما این نوع کودک آزاری به دلیل شکل‌گیری از سوی افراد نزدیک خانواده ؛ پنهان مانده و گزارش نمی‌شود.

وی توضیح داد: در کودک‌ آزاری جنسی معمولا یک فرد بالغ که سه تا چهار سال از کودک بزرگتر است با اعمال زور و فریب و اغفال کردن او را درگیر یک رابطه جنسی می‌کند که تناسب با رشد کودک هم ندارد، معمولا کودک آزاری جنسی با تهدید و اجبار همراه بوده و ممکن است توسط چند مهاجم صورت گیرد که حتی به لحاظ رشدی با هم تناسب ندارند .

محمدی تصریح کرد: اگر کودک بخواهد مقاومت کند معمولا با یک اقدام فیزیکی در او ترس ایجاد می‌کنند و به این ترتیب کودک را در وضعیتی قرار داده که کودک فکر می‌کند که واقعا آن را بصورت یک راز نگه داشته و با دیگران مطرح نکند .

وی افزود: اتفاق مهم در این موضوع ارتباط جنسی با محارم است که چالش‌های مسئله را بیشتر می‌کند  وقتی این اتفاق با محارم صورت می‌گیرد کودک مستاصل می‌شود که چگونه این موضوع را  با مادر خود مطرح کند و ممکن است سالها این موضوع از خانواده مخفی بماند.

محمدی ترس از تهدید شدن توسط فرد آزار دهنده ، خود را مقصر دانستن، ترس از سرزنش و متهم شناخته شدن را از دلایل پنهان کاری کودکان مورد آزار جنسی دانست و گفت: یا اینکه والدین با کودک ارتباط برقرار نکرده اند تا کودک بتواند مشکلاتش را با آرامش و احساس امنیت برای آنها بازگو کند. ممکن است کودک در سال‌های بعدی زندگیش نسبت به جنسیت خود حساسیت پیدا کند .

رئیس مرکز مداخله بحران اورژانس اجتماعی 123 ساری به نقش اورژانس اجتماعی در جلوگیری از کودک آزاری اشاره کرد و افزود: از سال گذشته تاکنون به دلیل افزایش اطلاعات مردم در این زمینه، تعداد مراجعین آزار دیده به اورژانس اجتماعی نیز افزون شده است .

وی ادامه داد: این مرکز نیز با مداخلات اجتماعی از تکرار کودک آزاری جنسی جلوگیری کرده و فرد کودک آزار از اینکه متوجه شود دیگران از رفتار زشت او مطلع شدند رفتار خود را متوقف می‌کند. بنابراین خانواده‌ها حتما باید آگاه شوند که کودک آزاری جنسی موضوعی نیست که فکر کنند آبروی کودک رفته است  و باید کمک کنند کودک از این شرایط دور نگه داشته شود.ضمن اینکه برای کودکان آزار دیده پروتکل درمان وجود دارد. 

خشونت علیه کودکان به هیچ وجهه مورد تایید نیست

این مسئول گفت:کودک آزاری عاطفی یعنی اینکه افراد بزرگسال کودک را از نظر عاطفی اعمالی مانند بی‌توجهی به نیازهای عاطفی کودک، طرد کردن کودک، اعمال خشونت خانوادگی در حضور کودک، تشویق نکردن کودک، خوردن الکل توسط والدین و استفاده از مواد در حضور کودک و... انجام دهند و به او آسیب وارد نمایند.

در حیطه کودک آزاری می‌توان انجام کارهایی مانند بی‌توجهی و غفلت نسبت به کودک، فراهم نکردن بهداشت، مسکن، مراقبت طبی مناسب، و تحصیل را نام برد.

بر اساس ثبت آمار جهانی سالانه 33 میلیون کودک مورد سوء رفتار قرار می‌گیرند که از این میزان 35 درصد آن تایید شده است .

 کودکان زیر 3 سال آسیب‌ پذیرترین کودکان

وی با بیان اینکه سن کودکان در میزان آسیب‌پذیری نقش دارد، توضیح داد: هرچه سن کودک کمتر باشد آسیب‌پذیری آن نیز بیشتر است ؛ کودکان زیر 3 سال بیشترین آسیب‌پذیری را دارند ، کودک هر چه بزرگتر می‌شود از خود مراقبتی او نیز ارتقاء پیدا می‌کند.

محمدی تصریح کرد: بر اساس آمار بین‌المللی دختران، 1.5 تا 3 برابر نسبت به پسران بیشتر در معرض آزار جنسی قرار داشته و براساس فاکتور جهانی 79 درصد سوء رفتارها از سوی والدین انجام و کودک آزاری توسط مراقبین کودک نیز 15 برابر بیشتر است.

وی با اعلام اینکه سالانه 160 هزار کودک توسط صدمات آسیب می بینند، خاطرنشان کرد: بین 1000 تا 2 هزار نفر از این آمار  منجر به مرگ می‌شود.

بنا به اعلام والدین کودکان آزار،خودشان در دوران کودکی به ویژه قبل از 15 سالگی مورد آزار جنسی از سوی والدین یا بستگان نزدیک قرار گرفتند این احتمال وجود دارد فرد آزار دیده آزارگر نیز شود.

وی گفت: در مناطق آسیب‌پذیر هر شهری گاهی افرادی که دچار آسیب اجتماعی و یا تحت فشار روانی قرار گرفتند مکانی را برای پناه گرفتن ندارند و این خلاء آسیب را افزون می‌کند البته پارک‌های محله‌ای و پایگاه‌های اجتماعی ایجاد شد اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم  .

محمدی به خدمات اورژانس اجتماعی اشاره کرد و گفت: معمولا کودک آزاری‌ها از سوی همسایگان، بیمارستان‌ها و درصد کمی نیز از مدارس به این پایگاه اجتماعی گزارش می‌شود .

وی ادامه داد: اما در مورد کودک آزاری جنسی تعدادی خود معرف نوجوانان 10 سال به بالا هستند و تعدادی هم از سوی مادران کودک به این پایگاه معرفی شده و تحت مراقبت قرار می‌گیرند برخی دیگر کودکانی هستند که به دلایل مختلف در این مرکز نگهداری می‌شوند که صدمات جنسی آنهادر این مرکز شناسایی می‌شود.

محمدی اعلام کرد: کودک آزاری جنسی بعد از کودک آزاری جسمی دومین مورد کودک آزاری است که به ما گزارش می‌شود و کودک آزاری عاطفی  وکودک آزاری غفلت یا مسامحه در مراحل بعدی قرار دارند .

وی افزود: البته مراجعین کودک آزاری به اورژانس مازندران با توجه به آمار بالای جامعه خیلی بالا نیست هنوز افراد برای گزارش کودک آزاری که محرز نیز شده است ؛امتناع می‌کنند .

رواج کودک آزاری در جامعه و ناآگاهی خانواده‌ها

محمدی بخشی از رواج پدیده کودک آزاری در جامعه ناشی از ناآگاهی خانواده‌ها از عوارض این مساله بوده که در این زمینه لزوم آموزش ضرورتی اجنتاب ناپذیر است.

وی با تاکید بر آموزش والدین در آگاهی سازی کودکان به اندام خصوصی کودک ،گفت: آشنایی با اندام خصوصی برای آگاه سازی کودک ضروری است.البته والدین نیز باید برای فهم بیشتر کودکان آموزش لازم ببینند که ارائه کتابهای آموزشی نقش مهمی در تحقق این هدف دارد.

محمدی آموزش والدین درکلینیک‌های خصوصی را ازعملکردهای اورژانس‌های اجتماعی برشمرد و گفت:هم اکنون این آموزش‌ها درپایگاه‌های نوبنیاد و ترک محله درحال انجام است ، بنا داریم این روند را توسط کارشناسان در دیگر پایگاه‌های اجتماعی تسری دهیم.

وی همچنین از اجرای طرح "همیار کودک" در مهد کودک‌ها توسط بهزیستی استان خبر داد و توضیح داد: این طرح انواع کودک آزاری ونحوه مقابله با آن را به کودک آموزش می دهد. در این طرح نشانه‌های کودک آزاری مورد بررسی قرار می گیرد.

محمدی با تاکید بر آگاهی سازی در کاهش پدیده کودک آزاری گفت: اجرای طرح همیار کودک درمدارس از برنامه های بعدی بهزیستی است تا با کسب اطلاعات امنیت کودکان افزایش پیدا کند.

بر اساس گزارش آگاهی بخشی و افزایش دانش اجتماعی می‌تواند به عنوان یک مداخله موثر در کاهش آسیب‌های اجتماعی و پدیده کودک آزاری نقش اساسی داشته باشد.مردم می‌توانند موارد مشهود کودک آزاری را به مراکز اورژانس اجتماعی 123 گزارش دهند.

گزارش: زهرا شریفی