کابوس‌های تمام نشدنی جنگل‌های زاگرس ادامه دارد

متاسفانه منابع طبیعی و معدنی ما در استان لرستان با چالش‌های زیادی مواجه است و ضعف مفرط متولیان منابع طبیعی استان لرستان در این باره بسیار مشهود است.

به گزارش خبرنگار ایلنا از خرم آباد، بر کسی پوشیده نیست که سرمایه سرزمین لرستان، طبیعت و منابع طبیعی آن است. کوه‌ها، آبشار‌ها، رودخانه‌ها، جنگل‌ها و مراتع، دریاچه‌ها و تالاب‌ها، همه و همه آنچه بصورت خدادادی وجود دارد و می‌تواند ظرفیتی خاص برای توسعه لرستانمان تعریف شود.

منابع طبیعی و معدنی از جمله سرمایه‌ها و ذخیره‌های ارزشمند اقتصادی هر منطقه هستند تا بر اساس امکان سنجی و ظرفیت‌های این منابع، بتوان پیش بینی‌های لازم برای اجرای برنامه‌های اقتصادی، درآمد زایی و ایجاد اشتغال در این زمینه را انجام داد.

متاسفانه منابع طبیعی و معدنی ما در استان لرستان با چالش‌های زیادی مواجه است و ضعف مفرط متولیان منابع طبیعی استان لرستان در این باره بسیار مشهود است. اگر تیتر وار به این عناوین نگاه کنیم شاید تا حدودی افکار عمومی پی به اهمیت موضوع ببرند و کم کاری و ضعف دستگاه منابع طبیعی استان مشهود‌تر شود.

مواردی از قیل خشک شدن تالاب‌های استان مانند تالاب مالاگه. بهره برداری بی‌حد و مرز و ارائه مجوزهای زیاد و بدون کار‌شناسی برای بهره برداری از معادن استان، تخریب جنگل‌ها و زوال آن‌ها، آسیب‌های روزانه و حتی ساعتی به منابع طبیعی و مراتع، آتش سوزی جنگل‌ها، آفتی که به جان جنگل‌های بلوط افتاده و به عبارتی از جواب متولیان منابع طبیعی ست که جنگل‌های استان می‌سوزند، فعالیت غیر قابل کنترل برخی معادن استان، فرسایش خاک و… فقط بخشی از مواردی است که در سایه کم کاری و عملکرد ضعیف مسئولان منابع طبیعی استان در حال وقوع است.

متاسفانه در سال‌های اخیر، هیچ کدام از الگوهای توسعه‌ای در این استان رخ نداده و در کنار آن سرعت رشد تخریب داشته‌های طبیعی نیز سر سام آور شده است. به گونه‌ای که‌گاه به نظر می‌رسد در مقابل پروسه ناگزیری قرار گرفته‌ایم و هیچ چاره‌ای جز تسلیم شدن در مقابل آن وجود ندارد.

گستردگی حجم و دامنه تخریب‌ها آن چنان است که با فرهنگ و امکانات اندک موجود، نمی‌توان در مقابل آن ایستاد و براستی طبیعت استان بدون حامی مانده و دستگاه متولی آن هم اندر خم یک کوچه مانده است. از حالا باید منتظر بود که به واسطه شرایط فصلی، هر روز دود آتش‌های خواسته و ناخواسته از گوشه‌ای از جنگل‌های لرستان به هواخیزد و هر بار عرصه‌های طبیعی زیادی در کام آتش نابود شوند. این تنها بخشی از آسیب‌هایی است که لرستان با آن دست و پنجه نرم می‌کند. در حیطه عرصه‌های جنگلی، برخورد نامناسبی که بومیان با طبیعت بی‌نظیر لرستان انجام می‌دهند، بیماری که در حال حاضر به جان بلوط‌های این سرزمین افتاده است و تا راندن جنگل برای گسترش زمین‌های قابل کشت و سوزاندن درخت‌ها برای تهیه و فروش زغالی بی‌ارزش همگی در سایه ضعف و بی‌نظارتی یا کم نظارتی مسئولان اداره منابع طبیعی استان لرستان دست به دست هم داده‌اند تا طبیعت و منابع طبیعی و بی‌نظیر این استان به راحتی از بین بروند.

برخوردی که بومیان و کشاورزان ناآگاه با طبیعت می‌کنند، از سوی صاحبان صنایع کوچک هم در دستور کار قرار می‌گیرد و مثلاً برای برداشت حجم کمی از سنگ، عرصه‌های جنگلی زیادی زیر و رو می‌شوند تا پایان این معامله دو سر باخت، نابودی عرصه‌های طبیعی لرستان باشد.

از سوی دیگر در موارد زیادی هم دیده شده است برخی افراد با انفجار و تخریب به جان بعضی معادن افتاده‌اند، کارگاه‌های ماسه شویی و غیره ایجاد کرده‌اند و به روند فرسایش خاک و کاهش منابع طبیعی و معدنی استان سرعت داده‌اند. در شرایطی که در سال‌های اخیر بحران‌هایی مانند کم آبی حاصل از کاهش بارندگی‌ها، هجوم ریزگرد‌ها، کاهش منابع آب زیرزمینی و دیگر مشکلات طبیعی در استان به وجود آمده است، حجم تخریب‌های آگاهانه از سوی افرادی که برای حفظ مناسفع شخصی‌شان به نابودی منابع طبیعی استان دست می‌زنند، افزایش یافته است. اقدامات بازدازنده و نظارت‌ها از سوی دستگاه و اداره منابع طبیعی استان برای مقابله با این مشکلات هم بطور جدی پیگیری نمی‌شود. و چالش‌های محیطی و معدنی مدتی طولانی در یک ناحیه ادامه می‌یابد.

البته نوع نگاه مردم در زمینه احساس تملک به برخی از این منابع طبیعی نیز باعثمی‌شود که راهکاری برای حفظ و حراست از این منابع از سوی دستگاه‌های نظارتی اندیشیده نشود و هدر رفت سرمایه‌های طبیعی هم چنان مساله دامنگیر این حوزه در استان باشد. یک کار‌شناس منابع طبیعی در این زمینه می‌گوید: سرزمین رویایی لرستان با یک میلیون و ۲۶۶ هزار و ۴۳۴ هکتار جنگل و ۸۸۳ هزار و ۵۰۴ هکتار مربع در میان استان‌های کشور جایگاه سوم را به لحاظ پوشش جنگلی به خود اختصاص داده است.

رحمان کلانتری می‌افزاید: حال زاگرس اصلا خوب نیست. مردم لرستان غیر از خیر و برکت از زاگرس چیزی ندیده‌اند. و زاگرس غیر از نامهربانی و جفا چیزی از ما ندیده است.

کلانتری ادامه می‌دهد؛ درختان سبز زاگرس اکنون در حال خشک شدن به طرق گوناگون هستند و یا راهی نجاری‌های روستاییان و تهیه زغال برای کباب‌های مردم شده‌اند. دیروز فقر و جهل و طمع لرزه بر جانش می‌انداخت و امروز بی‌تفاوتی‌ها و بی‌توجهی‌های متولیان منابع طبیعی و آبخیزداری استان.

رحمان کلانتری بهره برداری از معادن، جمع آوری بذر برای خوراک دام، تصرف اراضی و آتش سوزی، خشکسالی‌های پیاپی، لوله‌های ارتباطی سیالات، و کم توجهی مسئولان همه و همه نابودی جنگل‌های زاگرس را سرعت بخشیده است. درد زاگرس باز هم فرا‌تر از این هاست. شهر خرم آباد یکی از کانون‌های بروز آتش سوزی‌های نگران کننده در منطقه زاگرس است.

زاگرس توان تحمل این همه آتش سوزی دلخراش را ندارد و همچنان در انتظار است تا اقداماتی موثر انجام شود. اما کم توجهی‌ها و بی‌مهری‌ها و کمبود بودجه‌ها مشکلاتی هستند که نمی‌گذارند زاگرس زخم خورده خواب آسوده‌ای داشته باشد.

یک کار‌شناس ارشد جنگل و مرتع می‌گوید؛ جنگل‌ها و مراتع لرستان از مهم‌ترین منابع تولیدات پروتئینی و دام محسوب می‌شود، به طوری که ۵/۶ میلیون واحد دامی استان از طرفیت ۷۰ درصد مراتع آن استفاده می‌کنند.

رسول مرادی با بیان اینکه مرگ اکو سیستم جنگلی در منطقه زاگرس پس از ایلام در حال رسیدن به لرستان است ادامه می‌دهد؛ حجم رویش جنگل‌های بلوط زاگرس کمتر از یک متر مکعب در هکتار است در حالی که روستائیان و برخی دیگر از اقشار مردم ۶ برابر این میزان رویش، چوب جنگلی برداشت می‌کنند.

رسول مرادی طرح صیانت از جنگل‌های زاگرس برای کاهش عوامل تخریب، اصلاح و احیای عرصه‌های جنگلی، تقویت پوشش گیاهی با روش‌هایی مانند کاهش چرای دام، ایجاد کمربند حفاظتی و پاشگاه‌های حفاظتی، تقویت پوشش جنگلی، ایجاد طرح‌های تولید گیاهان دارویی و توسعه جنگل، فرهنگسازی و آموزش، مشارکت مردمی و ورود سازمان‌ها مردم نهاد را برای جلوگیری از تخریب جنگل‌های لرستان پیشنهاد می‌کند.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیز داری لرستان نیز آتش سوزی، آفات و امراض جنگلی اجرای طرح‌های عمرانی، وجود دام مازاد در اراضی جنگلی، رعایت نکردن زمان خروج و ورود دام در اراضی جنگلی، عوامل انسانی، آتش سوزی عمدی و سهوی، ریزگردهای کشورهای عربی و رانش زمین را از عوامل تخریب و خشک شدن جنگل‌های لرستان می‌داند.

مسعود بهاروند: قطع درختان برای تولید زعال و سوخت مورد نیاز حاشیه نشینان جنگل را از دیگر عوامل از بین رفتن جنگل‌ها و آسیب رسیدن به بدنه پوشش گیاهی استان عنوان کرد. بهاروند معتقد است: در ۲ سال گذشته روند تخریب جنگل‌های لرستان وضعیت نگران کننده‌ای پیدا کرده و طرح صیانت از جنگل به تنهایی نمی‌تواند پاسخگو باشد.

خرم آباد - مهدی رضاپور - خبرنگارایلنا