اقرار و اعتراف در محکمه کیفری قاطع دعوی نیست

ایلنا: استاد برجسته حوزه و دانشگاه با تأکید بر این که " اقرار و اعتراف، در محکمه کیفری، قاطع دعوی نیست " گفت: برای مثال اگر کسی متهم به قتل باشد و اعتراف کند، این اعتراف در محکمه حقوقی معتبر است و نه در محکمه کیفری.

به گزارش خبرنگار ایلنا در قم، آیت الله مصطفی محقق داماد عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، شب گذشته در مراسم رونمایی از جدیدترین کتاب آیت الله العظمی موسوی اردبیلی با عنوان " حقوق و دادرسی کیفری در آیینه فقه " که در سالن آمفی تئاتر دانشگاه مفید قم برگزار شد، به شخصیت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی اشاره کرد و اظهار داشت: ایشان فارغ التحصیل حوزه قم هستند.

وی با بیان این که زمانی که می گوییم مکتب قم، یک معنایی دارد و اگر بگوییم شهر قم یا حوزه قم معنای دیگری، گفت: حوزه قم، حوزه ای است که نزدیک به یک قرن عمر دارد و تا کنون به دست علمای بزرگ حفظ شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: اما زمانی که می‌گوییم مکتب قم، معنای دیگری دارد؛ چرا که این مکتب ویژگی های خاص اجتهادی خود را دارد؛ مکتبی است ممتاز که وجه تمایزات شاخصی با مکتب نجف یا مکتب سامرا در آن دیده می شود.

وی با بیان این که اگر بخواهیم به تمام تفاوت های مکتب قم از مکاتب دیگر اشاره کنیم سخن به درازا خواهد کشید و از این رو فقط باید به برخی از آن ها اشاره کرد، گفت: اولا در مکتب قم، اهتمام به توجه به قرآن، بیش از سایر مکاتب است و البته در این زمینه حاضرم با پیروان مکاتب دیگر به بحثو مناظره و گفت وگو بپردازم.

آیت الله محقق داماد با تأکید بر این که در مکتب قم، اصل ابتدایی توجه به قرآن کریم است و به طور کلی می‌توان مکتب قم را مکتب قرآن محور دانست، گفت: تفسیر المیزان در قم نوشته شده و علامه طباطبایی(ره) و همین طور در میان دیگر خریجین مکتب قم، کمتر کسی است که کار قرآنی نکرده باشد.

وی با اشاره به انتشار مجله مکتب اسلام در سالیان گذشته در حوزه علمیه قم، گفت: در آن مجله، حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی تفسیرهای قرآن را به صورت بسیار ویژه به زبان فارسی دلربا می نوشتند؛ زنده یاد امام موسی صدر هم که فارغ التحصیل حوزه قم هستند کارهای قرآنی بسیار جالبی کرده اند و اصولا در میان خرجین مکتب قم، همه کار قرآنی کرده اند.

عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران افزود: این کار قم است، یعنی اهتمام به قرآن کریم در حوزه قم، ازسایر حوزه ها ممتاز است.

وی در ادامه سخنان خود در بیان ویژگی های دیگر مکتب قم، گفت: تمام فارغ التحصیلان حوزه علمیه قم، از نسل جلوتر از خود یاد گرفته اند که در مکتب اجتهادی قم قرار نیست هر کسی که به درس استادش می رود، حتما مقلد او هم باشد یا بشود؛ از ویژگی ها بارز مکتب قم است که شاگرد همیشه حرف استاد را نقادی کرده و به چالش می برد.

آیت الله مصطفی محقق داماد با بیان این که تا مفاهیم در درس مرحوم پدرم شرکت می کردم، گفت: پدرم هیچ گاه مطلبی را از استاد مرحوم خود نقل نمی کرد، مگر این که آن را نقد کند؛ پدرم همواره به من توصیه می کرد که مصطفی! درس استاد را بشنو اما احتمال این را بده که حتی " بسم الله " آن اشتباه باشد؛ باید بدانیم که این رسم غیر از قم، در حوزه های دیگر نیست.

وی در ادامه با بیان این که ویژگی دیگری مکتب اجتهادی قم فارسی نویسی است، گفت: فارسی نویسی در حوزه، کار بزرگی بود که از حوزه قم شروع شد در حالی که این کار، کار ساده ای نبود؛ البته این انتظار از مکتب نجف یا مکتب سامرا نیست اما نفس انجام این کار در حوزه قم که از اواخر دوره آیت الله العظمی بروجردی(ره) شروع شد، کار بسیار بزرگی بود.

استاد برجسته حوزه و دانشگاه اضافه کرد: در حوزه قم علاوه بر این که نهضت فارسی نویسی شروع شد، شاهد نگار زیبای فارسی بودیم و مخصوصا چند آذری زبان در بین علمای حوزه قم، فارسی را بسیار زیبا می نوشتند که یکی از آن ها حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی است؛ این کار انسان را ناخودآگاه یاد این بیت شعر از حافظ می اندازد که فرمود " خوبان پارسی گوی بخشندگان عمرند / ساقی بده بشارت رندان پارسا را ".

وی با بیان این که آیت الله العظمی موسوی اردبیلی، در نوشتن به زبان فارسی تبحر خاصی داشت، یادآور شد: در جلسه ای به ایشان گفتم که شما در جوانی، فارسی را راحت تر صحبت می کردید.

آیت الله محقق داماد گفت: علاوه بر تفسیر المیزان، شاهدیم که دوره های مختلف تفسیر قرآن کریم به زبان فارسی، از حوزه علمیه قم به جهان اسلام عرضه می شود.

وی در ادامه سخنانش با بیان این که دروس وسیع دانش اسلامی در مکتب قم وجود دارد، گفت: علم روز دنیا به نظر بنده الهیات است و از این رو تخصص در الهیات بسیار مهمتر از تخصص در رشته های علوم تجربی است.

عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی، گفت: در خارج از مرزهای ایران، در خصوص اسلام، سؤالاتی از ما داشته و توقع دارند پاسخ دهیم که برای پاسخ گویی به این سؤالات باید علم الهیات و یا علومی که در حوزه تدریس می شود را بدانیم.

وی افزود: از ما توقع ندارند که سؤالات مربوط به فیزیک اتمی را پاسخ بگوییم، اما توقع دارند که به سؤالاتی در خصوص اسلام پاسخ بگوییم.

آیت الله محقق داماد، گفت: اخیرا شبکه تلویزیونی بی بی سی مصاحبه ای با خانمی که ادعاهای خاصی راجع به قرآن کرده بود را پخش کرد که ما باید با تخصص کامل در این امور به میدان آمده و پاسخ آن ها را بدهیم.

وی در ادامه سخنانش به کتاب " حقوق و دادرسی کیفری در آیینه فقه " اشاره کرد و با تأکید بر این که " اقرار و اعتراف، در محکمه کیفری، قاطع دعوی نیست " گفت: امروز دنیای بشریت به این امر رسیده است که اگر کسی به حکمی کیفری محکوم شدد و درخواست تجدید نظر داد، دوباره حکم شدیدتری برای او صادر نمی شود؛ مثلا اگر کسی حکمش حبس ابد بود و درخواست تجدید نظر داد، به این بهانه که ما دوباره پرونده او را بررسی کردیم، نمی توان حکم اعدام برای او صادر کرد و این موضوعی است که امروز دنیا آن را نمی پسندد.

آیت الله محقق داماد با تأکید بر این که " اقرار و اعتراف، در محکمه کیفری، قاطع دعوی نیست "، و برای مثال اگر کسی متهم به قتل باشد و اعتراف کند، این اعتراف در محکمه حقوقی معتبر است و نه در محکمه کیفری، گفت: همین ۴۸ ساعت پیش، یک انسانی بنابر اعترافاتی که کرده بود، ممکن بود پای چوبه دار کشته شود؛ او یک شاگرد تعویض روغنی بود که بعد از ۴ سال به قتلی اعتراف کرده بود و حکم اعدام هم برای او صادر شده بود؛ ۴۸ ساعت قبل از اجرای حکم اعدام، متهمی در گیلان دستگیر می شود و به این قتل مذکور اعتراف می کند؛ از این شاگرد تعویض روغنی سؤال می شود که چرا به این قتل اعتراف کردی؟ پاسخ داد که مأموران آگاهی، آنقدر مرا کتک می زدند که با خودم گفتم من زیر این شکنجه کشته خواهم شد، پس چه بهتر که اعتراف کنم و با اعدام کشته شوم تا کتک کمتری بخورم؛ وقتی از او پرسیده شد که چرا در دادگاه اعتراف کردی؟ پاسخ داد می دانستم که اگر در دادگاه اعتراف نکنم، به محض برگشت از دادگاه دوباره کتک می خورم.

وی با تبریک انتشار کتاب " حقوق و دادرسی کیفری در آیینه فقه " جدیدترین اثر آیت الله العظمی موسوی اردبیلی، گفت: انتشار این کتاب از این جهت جای تبریک دارد که از سوی یک مرجع تقلید نوشته شده و قطعا کسی که در چنین موقعیتی کتابی بنویسد و در این سن خود را ملزم به پاسخ گویی به سؤالات امروز بداند، بسیار مهم و با اهمیت است.

این استاد حوزه و دانشگاه در پایان سخنانش گفت: باید نقد این کتاب از همین لحظه در قم رایج شود و خود آیت الله العظمی موسوی اردبیلی اجازه دهند که نقد کتاب انجام شود؛ نقد یک تخصص و هنر است، اما متأسفانه در کشورمان نقادی که نقاط مثبت و منفی کتابی را بررسی و ارائه کند، کم داریم.