راهکارهای صله رحم در ایام شیوع کرونا؛
افراط در مراقبت‌های کرونایی نباید جامعه را دچار افسردگی کند/ ظرفیت تماس تصویری، بهانه‌ای برای عدم ملاقات نمی‌گذارد/ پیشنهاد افزایش ساعات مجالس ختم و کاهش زمان حضور افراد در آن
یک روانشناس حوزوی می گوید، مراقبت های کرونایی، نباید بهانه‌ای برای عدم انجام صله رحم و ملاقات افراد با فامیل و دوستان باشد، چرا که عدم انجام این مهم، خودش باعث ایجاد افسردگی در جامعه خواهد شد بنابراین افراد با استفاده از ظرفیت فضای مجازی صله رحم را بجا آورند.
به گزارش خبرنگار ایلنا در قم، پیرو افزایش فوتی‌های ناشی از بیماری کرونا در دوران موج سوم گسترش این ویروس در کشورمان، بسیاری از افراد به دلیل ترس از ابتلای خودشان به بیماری کرونا، از دیدار و ملاقات با خانواده متوفیان کرونایی، امتناع می‌کنند و همین موضوع باعث شده تا امروزه برخی از بازماندگان این متوفیان یا خانواده‌هایشان، احساس طرد شدن از سوی فامیل یا دوستانشان را داشته باشند که به گفته برخی از متخصصان علم روانشناسی، این موضوع می‌تواند زمینه ساز بیماری افسردگی برای بسیاری از خانواده‌ها شود.
حجت الاسلام دکتر رضا مهکام، مسئول کمیته مشاوره و روانشناسی ستاد بحران حوزه‌های علمیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در قم، در رابطه با چگونگی رعایت همزمان پروتکل‌های بهداشتی و همچنین انجام صله رحم و ملاقات با دوستان و آشنایان و یا بازماندگان متوفیان کرونایی، می‌گوید: راهکارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد؛ برای مثال افزایش ساعات مجالس ختم و کاهش زمان حضور افراد در آن می‌تواند راهکاری برای تسلی خاطر دادن و ابراز همدردی با خانواده متوفیان کرونایی با رعایت دستورالعمل های بهداشتی باشد.
این روانشناس با بیان این که کرونا نباید بهانه تعطیلی صله رحم و دیدارها شود و باید مراقب باشیم افراط در مراقبت‌های کرونایی جامعه را دچار افسردگی نکند، گفت: بشر امروز ابزارهایی مثل پیام رسان واتساپ و ... دارد که به طریق آن‌ها می‌تواند صله رحم و ملاقات‌های خود را داشته باشد و لذا نباید کرونا بهانه‌ای برای عدم ملاقات و تسلیت گفتن به بازماندگان متوفیان کرونایی باشد.
مشروح گفت وگوی خبرنگار ایلنا در قم با حجت الاسلام رضا مهکام، مسئول کمیته مشاوره و روانشناسی ستاد بحران حوزه‌های علمیه را در ادامه بخوانید:
صله رحم و ملاقات با اقوام و دوستان، از دستورات مهم دین اسلام است اما با توجه شیوع ویروس کرونا که از یکسال گذشته تاکنون جوامع مختلفی را درگیر کرده، این مسئله با محدودیت‌هایی مواجه شده است؛ به نظر حضرتعالی چطور می‌توان هم این دستور مهم دینی را انجام داد و هم اینکه دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کرد؟
موضوع صله رحم یا همان ملاقات با اقوام و آشنایان و توجه به عزیزان و اطرافیان، به شدت در دین اسلام توصیه شده و در مورد آن توضیح داده شده است؛ یک قانون الهی که در مورد آن، وعده صریح داده شده، این است که آن‌هایی که صله رحم کنند، عمرشان طولانی می‌شود و از سوی دیگر، آن‌هایی که قطع رحم کنند، عمرشان کوتاه می‌شود؛ اما با توجه به شیوع بیماری کرونا که یک بیماری همه گیر است، شرایطی برای جامعه امروز به وجود آمده که این وضعیت، یک شرایط بسیار خاص است؛ و به تبع شیوع این بیماری واگیردار، ارتباط انسان‌ها با یکدیگر را کم شده و از سوی متخصصان علم پزشکی هم گفته شده است که این دید و بازدیدها کم شود؛ فاصله گذاری اجتماعی اتفاق بیافتد و به صورت کلی توصیه‌هایی در خصوص رعایت پروتکل‌های بهداشتی گفته شده که واقعا هم لازم است که ما آن‌ها را اجرا کنیم؛ و با توجه به همین بالابردن حساسیت‌های مراقبتی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری واگیردار کرونا، حالا می‌بینیم که یک سری افراد جامعه نمی‌خواهند با دیگران ملاقاتی داشته باشند. البته که این سر نزدن و ملاقات نکردن با دیگران به دو علت انجام نمی‌شود؛ یک علت آن ترس از مبتلا شدن به بیماری کروناست و یک علت دیگر هم صرفا رعایت کردن پروتکل‌های بهداشتی است؛ و باید گفت که اگر این ملاقات نکردن با دیگر انسان ها، صرفا به دلیل ترس از مبتلا شدن به کرونا باشد، کار صحیحی نیست، چراکه ما ناگزیر هستیم که در برخی موارد برای گذران امورات عادی زندگی، با برخی انسان‌ها، ولو در زمان بسیار کم، روبرو شویم؛ اما از سوی دیگر، اگر این ملاقات نکردن با دیگران، بخاطر رعایت کردن پروتکل‌های بهداشتی باشد و برای حفظ امنیت همه انسان‌ها صورت گیرد، امر مثبت و خوبی است.
البته عدم انجام صله رحم و ملاقات نکردن با فامیل و دوستان، علاوه بر این که از منظر دین اسلام مذموم و ناپسند است، از نظر علم روانشناسی هم باعث ایجاد افسردگی در جامعه خواهد شد؛ یعنی باید مراقب باشیم افراط در مراقبت‌های کرونایی جامعه را دچار افسردگی نکند؛ لذا ما نباید نسبت به این مهم بی‌توجه باشیم، بلکه باید به طرق مختلف که حالا یا حضوری باشد یا مجازی، از احوال دوستان و فامیل خود باخبر شویم؛ به ویژه اینکه در این ایام کرونا، ممکن است مرگ ومیرها هم بیشتر شود و خانواده بازماندگان انتظار همدردی کردن دوستان با خودشان را دارند.
چگونه می‌توان هم از شیوع کرونا جلوگیری کرد و هم برای عرض ادب و تسلی خاطر دادن به خانواده و بازماندگان متوفیان کرونایی، به ملاقات ایشان رفت؟
ما برای این که بتوانیم هم از یک طرف، از شیوع هرچه بیشتر ویروس کرونا جلوگیری کنیم و هم از طرف دیگر، بتوانیم موضوع مهم ارتباط با اقوام و آشنایان را داشته باشیم و یا در شرایط ضروری، نسبت به خانواده متوفیان کرونایی و بازماندگان ایشان که شاید از اقوام و دوستان ما هم باشند، ابراز همدردی داشته باشیم و به ایشان تسلی خاطر بدهیم، باید با در نظر گرفتن شرایط و رعایت برخی دستورالعمل‌های بهداشتی با ایشان روبرو شویم؛ البته این ملاقات با توجه به امکاناتی که در عصر حاضر در اختیار ما قرار دارد، می‌تواند ملاقات حضوری یا فیزیکی هم نباشد؛ اگرچه که حضور فیزیکی هم با رعایت برخی پروتکل‌ها، می شود اتفاق بیافتد.
چگونه می‌شود که در شرایط کرونایی، ملاقات‌های حضوری هم اتفاق بیافتد و درعین حال مشکل خاصی هم ایجاد نشود؟
مثلا وقتی یک شخصی بخاطر کرونا یا حالا هر چیز دیگری، در این ایام شیوع کرونا فوت می‌کند، باید جایی بزرگتر از خانه یا مساجد کوچک را برای مراسم ترحیم و فاتحه‌خوانی در نظر بگیریم؛ و همچنین اگر در گذشته این مجلس ترحیم و یا ختم، در ۲ساعت مشخص تعیین می‌شد، در شرایط کرونایی این مجلس باید حداقل ۵ساعت باشد و از اقوام و دوستانی هم که برای عرض تسلیت و فاتحه‌خوانی می‌خواهند در این مجلس شرکت کنند، بخواهیم که در فاصله زمانی یک ساعت مشخص از این ۵ساعت کلی حضور پیدا کنند و سعی کنند حضورشان در این مجلس هم بیشتر از نیم ساعت نباشد؛ مثلا بجای این که ۱۰۰ نفر در یک ساعت در مجلس ختم باشند، از ۲۰ نفر بخواهیم در یک ساعت اول، ۲۰ نفر در یک ساعت دوم و همین طور مجلس ترحیم را مدیریت کنیم، تا هم اصل مجلس ختم برگزار شده باشد و با بازماندگان ابراز همدردی کرده باشیم و هم پروتکل‌های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی به نحو مطلوب رعایت شده باشد.
نظر شما در خصوص استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای ارتباط با دوستان و اقوام در ایام کرونایی چیست؟
بله. اتفاقا می خواستم در ادامه بحث خودم، همین موضوع را مطرح کنم که با توجه به امکانات امروز که در اختیار بشر قرار گرفته، ملاقات و صله رحم می‌تواند حضوری هم نباشد؛ به این صورت که ما با تماس‌های تلفنی سعی کنیم به بازماندگان متوفیان کرونایی یا حالا غیر کرونایی، دلداری دهیم و عرض تسلیت داشته باشیم؛ در کنار تلفن زدن، فضای مجازی و شبکه‌های اینترنتی هست که امکانات بسیار خوبی را در اختیار ما گذاشته است؛ الان با امکاناتی مثل پیام رسان واتس‌آپ یا پیام رسان گوگل‌میت و بسیاری ابزارهای دیگر، می‌توان با مخاطبان مختلف، تماس تصویری گرفت و بدون اینکه حضور فیزیکی داشته باشیم، با هزینه بسیار کمی، به گفتگوی چهره به چهره با فرد مقابل‌مان بپردازیم. یعنی می‌توان بجای حضور فیزیکی، با حضور سایبری، عرض ادب و تسلیتی به خانواده بازماندگان متوفیان داشته باشیم. بنده خودم در شب یلدا، با برخی از بزرگان فامیل از طریق پیام رسان واتس‌آپ، در حد دو یا سه دقیقه تماس تصویری برقرار کردم و خوشحالی بیش از اندازه این عزیزان و همچنین دعا کردن ایشان در حق خودم را مشاهده کردم؛ این بزرگان فامیل به صراحت می‌گفتند که اگرچه الان کنار ما نیستی، اما همین که چهره تو را می‌بینیم، انگار در کنار ما هستی؛ بنابراین بشر امروز ابزارهایی دارد که به طریق آن ها می‌تواند صله رحم و ملاقات‌های خود را داشته باشد و لذا نباید کرونا بهانه‌ای برای عدم ملاقات و تسلیت گفتن به بازماندگان متوفیان کرونایی باشد.
برخی از خانواده‌ها عنوان می‌کنند که ما حتی در ایام کرونا، با رعایت فاصله اجتماعی مطلوب، برای دید و بازدید، به خانه برخی اقوام و دوستان می‌رویم و اضافه می‌کنند که قبلا چند خانواده قرار می گذاشتیم که با هم به دیدار فلان خانواده برویم اما اکنون با توجه به شیوع بیماری کرونا، به صورت تک خانواده در این ملاقات‌ها حاضر می‌شویم، و فاصله نشستن ما با افراد دیگر هم حداقل دو متر از یکدیگر است؛ آیا این نوع رفتار می‌تواند درست و حتی الگو باشد یا این که اصلا درست نیست و می‌تواند منجر به گسترش ویروس کرونا شود؟
طبیعتا این مسئله کاملا تخصصی است که شاید باید مسئولین پزشکی و ستاد مقابله با کرونا باید در مورد آن نظر قطعی را بدهند اما به نظر می‌رسد که در این مدلی که شما به آن اشاره می‌کنید، می‌تواند اتفاق بیافتد و به نظر می‌رسد که شیوه خوبی است؛ البته این نوع رفتار، دو سه نکته دارد؛ یکی اینکه فاصله اجتماعی یک و نیم تا دو متر از یکدیگر، حتما باید مراعات شود؛ و دیگر این که توصیه‌های مؤکد پزشکان مبنی بر این که ملاقات‌ها در ایام کرونایی به ویژه ملاقات های در محیط های بسته، زمان طولانی نداشته باشد، رعایت شود؛ قطعا اگر ملاقات به این صورت باشد که هم فاصله مطلوب رعایت شود و هم این که ملاقات طولانی نباشد که این همان دستورات وزارت بهداشت است، می‌تواند با کمترین اشکال ممکن روبرو باشد. البته که بنده هم در مورد مجلس ترحیم هم چنین پیشنهادی داشتم که افراد با فاصله اجتماعی مناسب و مدت زمان کوتاه در این جلسات حضور پیدا کنند.
گفتگو: صادق چهرقانی
