گزارشی از تولید موسیقی زیرزمینی در شهر قزوین
شفاف‌سازی بایدها و نبایدهای صدور مجوز برای تولید موسیقی پیچیده‌تر از آن است که جوانان علاقمند به موسیقی تمایلی به گذر از آن داشته باشند / رد صلاحیت‌ها و نگاه غلط به موسیقی رپ؛ راک و متال؛ را را برای انحراف جوانان علاقمند به موسیقی فراهم کرده است.
تعریف موسیقی زیرزمینی در لفافه‌ای پیچیده شده و به‌طور دقیق نمی‌توان گفت چه سبکی از موسیقی را زیرزمینی و چه سبکی را نباید زیرزمینی بخوانیم.
به‌طور تقریبی از اواخر دهه هشتاد موسیقی زیرزمینی بر سر زبان‌ها افتاد. بسیاری از خوانندگان محبوب کنونی چون رضا صادقی، محسن چاووشی، محسن یگانه و دیگران بیش از این در گروه زیرزمینی‌ها بودند، فیلم‌هایی چون «کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد» با بازی «حامد بهداد» و «طهران - تهران»، به کارگردانی «داریوش مهرجویی» و «مهدی کرمپور» در این‌باره ساخته شدند و ذهن جامعه را بیش از پیش درگیر خود کردند.
درحال حاضر بسیاری از جوانان علاقه‌ی فراوانی به موسیقی راک، متال، رپ، پاپ و… پیدا کرده‌اند سبک‌هایی که هریک در جایگاه اصلی خود قابل احترام هستند. هرکدام از این سبک‌ها دارای تعریف و ماهیت خاصی هستند، به‌طور مثال؛ رپ یک موسیقی باسابقه‌ی اعتراضی و اجتماعی از دوران برده‌داری آمریکاست و موسیقی راک اهداف اجتماعی و سیاسی را دنبال می‌کند که شاید همین موضوع باعثدشواری در گرفتن مجوز برای این سبک از موسیقی شده است. اما باید پذیرفت نقد بر هر جامعه‌ای رواست آن‌هم به هر شکل ممکن، گاهی با ترانه گاه با فیلم یا تئاتر.
اگر در موسیقی؛ هدایت و حمایتی صورت نگیرد؛ قطعا از سطوح شهر به زیرزمین‌ها پناه خواهد برد و چون آتشفشانی در زیرزمین خواهد جوشید و آنگاه نظارت بر آن مشکل‌تر می‌شود. برای روشن‌سازی این جریان‌ها باید موارد تاثیرگذار را یک به یک مورد حلاجی قرار داد.
نخست این سوال پیش می‌آید که به چه سبک‌هایی از موسیقی؛ صفت زیرزمینی داده می‌شود؟ در نگاه کلی نداشتن مجوز برای هر آهنگی را موسیقی زیرزمینی می‌گویند درصورتیکه عوامل زیادی مانع گرفتن مجوز می‌شوند. گاهی برای گرفتن مجوز با مسیری پر از علامت‌های خطر و بایدها رو به رو شد. اما و اگرها در گرفتن مجوز برای بسیاری آنقدر مشکل بوده که اعطای دریافت مجوز را به لقایش می‌بخشند بی‌آنکه موسیقی‌شان غیرمجاز باشد.
چند سالی است اداره ارشاد در دادن مجوز مستقیما دخالت نمی‌کند و این امر ار به موسسه‌های مورد تایید خود سپرده است. «اسماعیل محمد بیگی» تنها موسسه‌ی فعال در این موضوع را در قزوین اداره می‌کند. او در گرفتن مجوز سه مرحله را شرح می‌دهد: «ابتدا باید ترانه مورد تایید دفتر موسیقی قرار گیرد؛ بعد نوبت به بررسی آهنگ ازنظر کمی و کیفی رسیده و درنهایت طرح روی جلد آلبوم باید تایید شود.
سر صحبت را با «معین» یکی از خوانندگان موسیقی زیرزمینی در قزوین آغاز کردیم. او را درباره گرفتن مجوز به پرسش می‌گیریم که با خنده‌ای تلخ می‌گوید: «تا به حال زحمت فکر کردن به گرفتن مجوز را هم به خودم نداده‌ام چون مطمئنم نمی‌دهند».
از علاقه‌ی زیادش برای انتشار آلبوم می‌گوید ولی به علت سهولت انتشار آهنگ‌هایش از طریق اینترنت به آن اکتفا کرده و تا به حال ۱۵ تک آهنگ در اینترنت منتشر کرده است. همیشه گرفتن مجوز پروسه‌ای پیچیده بوده ولی شفاف‌سازی بایدها و نبایدها پیچیده‌تر از آن است. چارچوب‌های محدود دفتر موسیقی در دادن مجوز، رد صلاحیت‌های گاها سختگیرانه و نبود نگاه حرفه‌ای بر آلبوم‌ها موجب دلسردی و انحراف موسیقی می‌شود.
اما «نیما» یکی از نوازنده‌های جوان شهر، عدم شناخت صحیح آثار و ذهنیت اشتباه را در ندادن مجوزها دخیل می‌داند و می‌گوید: تا اسمی از موسیقی راک برده می‌شود آنرا شیطانی می‌خوانند و تصور می‌کنند فاقد اثر هنری و در تضاد با موازین دفتر موسیقی است.
افراد زیادی ترجیح می‌دهند به‌صورت مجازی آثار خود را منتشر کنند تا پولی را که قرار است خرج راه مجوز شود؛ در جیب بگذارند.
«نیما» از هزینه‌های فراوان، نبود حامی مالی و رعایت نشدن حق کپی رایت گلایه دارد و می‌گوید: هزینه‌هایی که برای آلبوم صرف می‌شود باید به نحوی جبران شود و اگر حامی مالی یا مخاطبی نباشد؛ انتشار آلبوم دیوانگی‌ست.
اینترنت فضایی است که فعالیت در آن بسیار راحت بوده و مخاطبان بیشتری دارد. مخاطبی که با نبودش موسیقی هم ساخته نخواهد شد؛ مخاطبی که چشم امید موسیقی‌دانان جوان به آنهاست. نمی‌توان گفت همه فعالیت‌های موسیقی بدون مجوز، ناشی از مهر تایید نخوردن دفتر موسیقی است بلکه عوامل دیگری هم دخیل‌اند. با مخاطب درآمدزایی نیز شکل خواهد گرفت. بدون شک وجود حامی مالی می‌تواند استعداد بسیاری از جوانان فعال در موسیقی که به انزوا کشیده شده یا در آستانه‌ی گام نهادن در مسیری اشتباه هستند؛ را بارور کند. حال آنکه فعالیت گروه‌های موسیقی در سطح شهر مانع بسیاری از ناسازگاری‌های امروز جوانان می‌شود. یکی از اساتید رشته موسیقی استان؛ فعال نبودن گروه‌ها و هنرمندان موسیقی پاپ، راک و رپ را از عوامل مهم عدم پیشرفت این سبک از موسیقی در قزوین دانسته و معتقد است؛ روی خوش نشان ندادن مسئولان نیز تاثیر زیادی بر فضای سکون موجود گذاشته و ناسازگاری‌ها را افزایش داده است.
گزارش از: فرید نصیری
